Morgunblaðið - 29.06.2012, Page 22

BAKSVIÐ
Ingvar P. Guðbjörnsson
ipg@mbl.is
H
rossarækt á Íslandi
stendur sterkum fót-
um og stöðugt eru að
koma fram ein-
staklingar sem slá
öðrum við. Flestum ber saman um
að hrossaræktin sé í framför og það
sést glögglega á landsmótinu í
Reykjavík sem nú stendur yfir. Í
vikunni setti fjögurra vetra stóð-
hesturinn Nói frá Stóra-Hofi heims-
met í hæstu aðaleinkunn kynbóta-
dóms fjögurra vetra stóðhests. Í gær
bætti hann um betur og sló eigið
heimsmet, endaði með aðal-
einkunnina 8,51.
Nói frá Stóra-Hofi er undan
stóðhestinum Illingi frá Tóftum og
Örk frá Stóra-Hofi. Í hrossarækt
skiptir ættfræði máli og það er óneit-
anlega gaman að grúska í ættum
hrossa. Örk, móðir Nóa er glæsi-
hryssa. Hún kom fram á Lands-
mótinu á Vindheimamelum árið
2006, þá fimm vetra, og sýndi hvað í
henni bjó. Hlaut 8,27 í aðaleinkunn,
þar af 9,0 fyrir fimm eiginleika í
hæfileikadómi.
Sterkir stofnar standa að Nóa
Að baki Nóa standa öflugir
hestar sem í eina tíð voru meðal
helstu nafna þegar hestamenn komu
saman og hrossarækt bar á góma.
Hrafn frá Holtsmúla er langafi hans
í móðurætt og það er líka Baldur frá
Bakka. Í föðurættinni eru langafar
hans Svartur frá Unalæk og Gáski
frá Hofsstöðum. Allt góðir hestar, en
flestir fallnir og fáir sem ræða um þá
í dag þegar hrossaræktin kemur upp
í umræðunni.
Tíska í hrossarækt er mikil og
svo hefur raunar verið lengi. Sauð-
árkrókshrossin voru mjög áberandi í
íslenskri hrossarækt í eina tíð. Sörli
frá Sauðárkróki var afar vinsæll
hestur og blóð hans finnst í fjölmörg-
um ættum íslenska hestsins. En þeg-
ar ættir Nóa eru skoðaðar þarf að
fara langt aftur til að finna Sauð-
árkrókshest og sá yngsti, Kjarval frá
Sauðárkróki, var fæddur árið 1981.
Sumir spekingar í hrossarækt
hafa varað við of miklum skyldleika í
hrossastofninum og hafa þakkað fyr-
ir þá sem vilja fara ótroðnar slóðir og
halda sig við eigin visku í þessum
efnum. Þegar efstu kynbótahrossin í
flokkum fjögurra og fimm vetra
hrossa eru skoðuð á LM2012 út frá
ættfræði kemur í ljós að þar liggja
nokkuð fjölbreyttar ættir að baki.
Einungis eitt afkvæmi Orra frá Þúfu
er í þessum hópi, þó svo að synir
hans séu þar tveir í hópi feðra. Raun-
ar eru feður þessara 20 hrossa frá 14
hrossaræktendum og þessi 20 efstu
hross eru frá jafnmörgum rækt-
endum. Hrossaræktin er því ekki
einsleitari en svo að enginn einn
ræktandi á tvö hross í þessum hópi.
Hrossaræktendum fjölgar
Í dag eru frístundahestamenn
stór hluti hrossaræktenda. Yfir
helmingur þeirra hrossa sem koma
til kynbótadóms á vori hverju er í
eigu frístundahestamanna. Hrossa-
bændur og stórræktendur eru því
lentir í minnihluta í hópi eigenda
kynbótahrossa. Vissulega er það
ennþá svo að afkvæmi ákveðinna
hesta eru áberandi á stórmótum og
hestamenn eru hvergi nærri hættir
að tala um stjörnur samtímans og
hefja þær upp til skýjanna. Nói frá
Stóra-Hofi þarf vart að óttast
hryssuleysi eftir landsmót, enda
heimsmethafi og verður án efa mikið
í umræðunni á næstunni. En miðað
við þróunina er þó ólíklegt að öll
hross eftir 10-15 ár verði útaf Nóa,
enda má sjá á LM2012 að skyldleiki
hrossa virðist minni en margir hafa
óttast og varað við.
Er skyldleiki hrossa-
stofnsins of mikill?
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Methafi Nói frá Stóra-Hofi og Daníel Jónsson á kynbótavellinum í gær.
Nói bætti eigið heimsmet og hækkaði sig úr 8,48 í 8,51, þar af 9 fyrir skeið.
22
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 29. JÚNÍ 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Við stöndumframmi fyr-ir því, að
það sem við vorum
sökuð um að færa
fram sem hræðslu-
áróður er nú bara
helkaldur veruleiki.“ Svo mælt-
ist Elliða Vignissyni, bæj-
arstjóra Vestmannaeyja, eftir
þau ömurlegu tíðindi að
Vinnslustöðin í Vestmanna-
eyjum hefði þurft að segja upp
tugum starfsmanna sinna, með-
al annars vegna óhóflegra
nýrra skatta.
Því miður var ekki um
hræðsluáróður að ræða því að
þá hefði mátt sleppa við svo
þungbærar afleiðingar nýju
skattlagningar ríkisstjórn-
arinnar. En stjórnarliðar, sem
knúðu skattahækkanirnar í
gegn með miklu offorsi, geta
ekki látið eins og þeim hafi ver-
ið ókunnugt um hvað þeir voru
að gera. Ótal álit sérfræðinga
lágu fyrir um hvílíkt hættuspil
þessi skattahækkun væri og
hvaða afleiðingar þess háttar
ofurskattheimta gæti haft á
byggðirnar umhverfis landið.
Einn þeirra sem vöruðu við
var Daði Már Kristófersson,
dósent við hagfræðideild Há-
skóla Íslands, sem hefur sér-
hæft sig í auðlindahagfræði.
Hann er raunar einn þeirra
sem stjórnarmeirihlutinn á
þingi kallaði sérstaklega til
sem ráðgjafa, en þegar ráð-
gjöfin hentaði ekki hinum póli-
tíska rétttrúnaði var horft
framhjá henni og haldið áfram
eins og ekkert hefði ískorist.
Daði Már var í viðtali við Við-
skiptablaðið í gær þar sem rætt
var um nýju lögin. Því hefur
verið haldið fram að með laga-
setningunni sé ætlunin að ná
svokallaðri auðlindarentu út úr
sjávarútveginum og inn í rík-
issjóð og Daði Már
er spurður hvort
það markmið náist
með nýju lögunum
og segir: „Nei. Það
er held ég hafið yfir
allan vafa.“ Að því
búnu útskýrir hann að for-
sendur veiðigjaldsins séu rang-
ar að ýmsu leyti sem verði til
þess að skattlagningin sé of
mikil. Hann telur óvarlega hafa
verið gengið fram og fyrirtækj-
unum þar með stefnt í hættu.
Sams konar aðvaranir komu
frá fjölda útgerða um allt land,
fjölda sveitarfélaga, marg-
víslegra samtaka sem tengjast
sjávarútvegi, svo sem sjó-
manna og útgerðarmanna, og
frá helstu sérfræðingum sem
um málið fjölluðu. Og það sem
meira er, utan stjórnarliða á
þingi fannst tæpast nokkur
maður sem lýsti sig fylgjandi
fyrirhuguðum breytingum,
taldi þær treysta grundvöll
sjávarútvegsins, byggðanna
eða efnahags landsins.
Með öðrum orðum þá mælti
allt gegn því að knýja í gegn
þær breytingar sem sam-
þykktar voru á Alþingi fyrr í
þessum mánuði. Þrátt fyrir það
héldu stjórnarliðar áfram og
létu aðvörunarorð sem vind um
eyru þjóta. Í stað þess að hlusta
var haldið uppi árásum á at-
vinnugreinina sem reyndi að
verjast þegar að henni var sótt.
Og þeir sem vörðust voru sak-
aðir um hræðsluáróður, eins og
bæjarstjóri Vestmannaeyja
minnti á.
Vonandi þarf ekki fleiri upp-
sagnir og vonandi þurfa út-
gerðarfyrirtæki eða sjáv-
arbyggðir ekki að lenda í
óbætanlegum erfiðleikum til að
stjórnarliðar leggi við hlustir
og endurskoði ranga ákvörðun
sína.
Ofurskattheimtan
hefur afleiðingar
ólíkt því sem stjórn-
arliðar héldu fram}
Afleiðingarnar
Hvimleið minni-máttarkennd
sumra Íslendinga
gagnvart því sem
er útlent er einatt afsökuð með
fámenni heimilisfastra. Sú
skýring er ekki tæk enda eru
það einkum hinar talandi stétt-
ir sem veikar eru fyrir og þær
hafa mikil áhrif út fyrir sínar
klíkur.
Listamaðurinn Santiago
Sierra drap hér niður fæti fyrir
skömmu og þótti merkur fyrir
það að ekki mátti sjást framan í
hann og eins var hann sagður
heimsfrægur. Hann skildi hér
eftir listaverkið Svörtu keil-
una, minnisvarða hans „um
borgaralega óhlýðni“. Svarta
keilan er reyndar óásjálegur
moldarbrúnn grjóthnullungur.
Verkið gaf listamaðurinn
með skilyrðum um
staðsetningu.
Svarta keilan
moldarbrúna
skyldi vera á Austurvelli til
minningar um að óður lýður
braut flestar rúður í Alþing-
ishúsinu, og ataði það auri og
óþverra og laskaði lög-
reglumenn.
Jón forseti (Alþingis og Bók-
menntafélagsins) stendur á
Austurvelli steyptur í eir.
Hann er örugglega ónýt tákn-
mynd um rúðubrot, aurkast og
árás á það þing sem hann barð-
ist fyrir að flyttist til landsins
og stæði í Reykjavík og undir-
strikaði hlutverk hennar sem
höfuðborgar. En þetta er þó
staðurinn hans. Grjótið getur
víða farið vel. Svo sem á auðri
lóð uppi í Efstaleiti.
Óður til grjótkastara}Óþurftargrjót Börn eru eins og svampar og heyraoft meira en þau eiga að gera. Ogþau eru ótrúlega fljót að tileinkasér það sem þau læra og end-urtaka. Þetta varð ég áþreif-
anlega var við nýverið þar sem ég ók um höf-
uðborgarsvæðið með fjögurra ára son í
barnabílstól sínum í aftursæti. Án þess ég
gæfi því sérstakan gaum hvað ómaði úr hefð-
bundnu hátalarakerfi ódýrra franskra fólks-
bíla brá mér þó heldur þegar sá stutti sönglaði
upp úr þurru: „Spáðu manntötur í speglasal-
inn, í speglasalinn.“
Á fóninum var stórgóð hljómplata Megasar,
sökum þess að fyrir stuttu áskotnaðist mér á
skransölu áritað eintak. Frá þeim tíma – og
þar sem útvarpsloftnetið sinnir ekki gefnu hlutverki –
hefur hún rúllað í gegn og ég hættur að heyra. Betur var
lagt við hlustir eftir þessa óvæntu uppákomu og svo
brugðið svolítið á leik. Kom í ljós að drengurinn hefur
mikið dálæti á Megasi, svo mikið að hann er farinn að
skrifa nafnið hans einnig. Er það annað nafnið á eftir
hans eigin.
Þegar svo var komið að hann var farinn að biðja um
óskalög, t.d. lagið með barnavagninum (Jólanáttburður),
var ákveðið að víkka aðeins sjóndeildarhringinn. Hæg
voru heimatökin enda allar plötur Megasar að finna á
æskuheimilinu, ef frá er talin Hættuleg hljómsveit og
glæpakvendið Stella. Og þó svo mín þekking á tónlistar-
arfi Megasar fylli ekki bók mundi ég að sjálfsögðu eftir
einni sem passa myndi vel við tækifærið. Nú
hljómar í bílnum, og væntanlega úr, því svo
vel er tekið undir, hljómplatan Nú er ég
klæddur og kominn á ról.
Í upphafi pistilsins segir að börn heyri oft
meira en þau eiga að gera. Og þrátt fyrir að
sá ótti læddist að í upphafi að drengurinn
raulaði um hlandbrunnin braggabörn í barna-
vagni á leikskólanum hvarf hann fljótt og vék
fyrir gleði. Eflaust er það ekki oft sem feður
deila tónlistarsmekk með barnungum sonum
sínum, hvað þá þegar um tónlist er að ræða
sem ekki er allra. Þá minntist ég þess einnig,
þó svo minningin sé allt annað en skýr, að
sem drengur á svipuðu reki stóð ég bísperrt-
ur í flugsæti á leið í sumarfrí og söng hástöf-
um fyrir alla farþega sem vildu – og ekki – Lick it up með
Kiss.
Eflaust hef ég ekki sungið allan textann og ekki farið
rétt með ef ég reyndi. Lesendum til upplýsingar og
gagns er hér þó birt eitt erindið:
Don’t need to wait for an invitation,
you gotta live like you’re on vacation.
There’s something sweet you can’t buy with money.
Lick it up, lick it up.
It’s all you need, so believe me honey
It ain’t a crime to be good to yourself.
Útvarp Latibær hvað!
Menningararfur Megasar
Andri Karl
Pistill
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
„Öll hross sem fæðast á Íslandi
eru komin undan Sörla 71 frá
Svaðastöðum sem var fæddur
1916, svo auðvitað er mikill
skyldleiki í stofninum. En ef við
berum þetta saman við önnur
hestakyn þá stöndum við af-
skaplega vel,“ sagði dr. Ágúst
Sigurðsson, rektor Landbún-
aðarháskóla Íslands, sem hefur
rannsakað skyldleika hrossa-
stofnsins einna mest. Hann
segir Hrafn frá Holtsmúla eiga
mest í hrossastofninum í dag
og að Orri frá Þúfu muni taka
við því ættföðurhlutverki af
honum og raunar eiga hlutfalls-
lega meira í stofninum en
Hrafn. „En í dag er þetta ekkert
vandamál og við erum ekki í
neinum stórum vanda í skyld-
leikarækt, en við verðum að
hugsa langt fram í tímann og þá
borgar sig að hugsa strax
hvernig við getum forðast
vandamál,“ sagði Ágúst í viðtali
við blaðið á landsmóti í gær.
Hugsa langt
fram í tímann
KYNBÓTAFRÆÐINGUR