Morgunblaðið - 19.02.2014, Page 40

MÚSÍK Í
LJÓSVAKA
Guðmundur Emilsson
ge224@simnet.is
Sýnishorn tónbókmennta frá 874-2014.
Höfundur lýsir aðdáun á músík í net-
heimum.
Í pistli fyrir viku talar Bruno Wal-
ter sérstaklega um Fyrstu og Átt-
undu Mahlers. Í viðtali frá 1950 //
Vart þrítugur týndist ég í myrkum
skógi // Þá er hringt óvænt fyrir allar
aldir. Sagt nánast handanheima. Af
tærri og lygnri
tjörn. Lærðu Átt-
undu. Þá upp-
hófst einveru-
samtal við Mahler
í tvær vikur. Dag
og nótt. „Veni,
veni creator spiri-
tus“ og heims-
bókmenntir.
Fylgst með æf-
ingum síðdegis.
Fyrst deildir. Drengjakór. Svo
blandaður kór eða öllu heldur kóra-
samsteypur. Þá strengjasveit aftur
og aftur. Loks blásarar og slagverk.
Svo einsöngvarar. Þá strengir og
blásarar. Þá tutti eða tutta forza!
Verkið rætt samhliða undir fjögur
augu. Erfiðustu staðirnir athugaðir
með píanóleikara. Aftur hringt úr
handanheimum fyrir allar aldir.
Stjórna Áttundu í dag kl. 16.00! Önn-
ur lokaæfing af þremur. Rennsli.
Stjórnandinn tilkynnti að hann vildi
heyra „balansinn“. Bað fólk að vanda
sig. Hvarf í myrkvaðan sal. Nú var
maður týndur í sólríkum skógi söng-
fugla. Svona gera bara gjafmildir og
göldróttir leiðsögumenn. Köllum
hann Virgil. Þannig voru fyrstu
kynni af miklu verki. Svo spurt.
Hvaða lærdóm má af þessu draga?
Æfingatækni! Ha? Já! Og í hverju
felst hún? Reynt að svara. Svo enn
lengri samtöl // Framsækin tónskáld
taka oft hamskiptum í kirkjulegum
og trúarheimspekilegum verkum.
Verða tímaskekkjuleg. Í Áttundu er
Mahler ólíkur sjálfum sér // Síðar
gafst svigrúm. Bækur lesnar um Ma-
hler. Þá opinberast hið altalaða.
Hann var sér meðvitandi um þetta.
Áttunda átti að bæta fyrir syndir.
Segjum Purgatorio. Fyrsta fékk
Hrabal-lega (sic) útreið. Og fleiri sin-
fóníur. En ekki Áttunda. Mahler
stýrði frumflutning hennar 1910. Svo
dó hann // Mahler átti Níundu og
drög að Tíundu. Í pokahorninu.
Hann heyrði þau verk ekki í lifanda
lífi. Áttunda er svanasöngur Ma-
hlers. Beethoven heyrði ekki Níundu
(1824). Samt var hann viðstaddur.
Því er talað um álög. Tónskáld sem
siglt hafa á slóðum Beethovens vita
af blindskerjum. Átta að tölu. Ní-
unda skerið er hættulegast. La
Cathédrale Engloutie. Ósýnilegur
fjallgarður // Sagt var. Ríðum heim
til Hóla. Það hefur aldrei verið hlaupi
að því. Tröllaskagi er ekki árennileg-
ur. Samt áþreifanlegur. Kæmu menn
að austan þótti
Heljardalsheiði
skásti kostur //
Mahler er ofinn
úr silkiþráðafjöld.
Ekki bara stór-
sinfónískum. Sum
verka hans enn
fegurri en önnur.
Rückert-Lieder
eru efst á mínu
blaði. Í búning
tónskáldsins. Kammermúsík fyrir
hljómsveit. Hvílík málverk // Ekki
síst Um Mitternacht: Svefnhöfgi yfir
strengjasveit. Djúpir lúðrar vísa til
heljar í fyrstu. Segjum Inferno.
Hörpuhljómar vísa til himna undir
lokin. Segjum Paradiso. Mahler
frumflutti þessa allegoríu. Köllum
hann Dante. Ljóðið er Guðdómlegur
músíkleikur. Þannig talar það til
mín. Hér neðst hefst það á 6.30 mín.
Hin ljóðin eru ekki síðri // Um Mit-
ternacht; Herr über Tod und Leben;
Du hältst die Wacht; Um Mitter-
nacht // Síðar, eftir nærri tíu ára fjar-
veru kom heimboð. Önnur Sibelius-
ar. Segir þá einn rúmlega timbraður
á mánudagsmorgni. Gvendur! Hér er
í mikið ráðist. Ég svaraði eins og fífl.
Er þetta of erfitt? Maður var sam-
dægurs settur í jarðsamband. Terra
firma.
YouTube-slóðir:
Sinfónía 90 mín.
Mahler: 8. Sinfonie („Sinfonie der Tau-
send“) hr- Sinfonieorchester
Ljóðasöngur 6 mín.
Mahler: Um Mitternacht („Rücker-
Lieder“) MrRaph87
Rückert-Lieder 23 mín.
Mahler: Rückert-Lieder – von Otter &
Gardiner/RCO(1996) magischeisjeor-
kes
La Cathédrale Engloutie – Debussy
Friedrich
Rückert
J.W. Göthe
Í kjölfar Níundu
40 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 19. FEBRÚAR 2014
Við bjóðum öll afmælisbörn
velkomin og gefum þeim fría
n
eftirrétt í tilefni dagsins.
afmaeli?
Attu´
Til hamingju!!!
H
ug
sa
sé
r!
ÍListasafni Árnesinga í Hvera-gerði standa nú yfir tværsýningar undir sameiginlegaheitinu Hliðstæður og and-
stæður. Samtal og tengsl sýning-
anna tveggja felast einkum í tærum
formpælingum – sérhvert verk
myndar sjálfbæra heild – annars
vegar í stórum, hvítum skúlptúrum
Rósu Gísladóttur og hins vegar í
módernískum afstraktverkum ým-
issa listamanna frá 6. og 7. áratug
síðustu aldar. Munurinn felst ekki
síst í því að voldug og einföld verk
Rósu ganga út á samhverfu (sym-
metríu) en í hinum óhlutbundnu og
margbrotnari málverkum og skúlp-
túrum er jafnvægi náð fram með
spennuafstöðu milli mismunandi
forma, lína og lita, og milli jákvæðs
og neikvæðs rýmis.
Skúlptúrar Rósu eru hluti þeirra
verka sem hún sýndi nýlega á Ítal-
íu. Þar nutu verk hennar sín frá-
bærlega í hinu ævintýralega safni
Mercati di Traiano – Museo dei
Fori Imperiali í rústum Keis-
aratorganna í miðborg Rómar.
Samhengið er vitaskuld allt annað í
Listasafni Árnesinga og þar hefur
fimm skúlptúrum verið komið fyrir í
svartmáluðum sal líkt og nokkurs
konar kyrralífsverki í yfirstærð, og
gætir þar vissra áhrifa frá samtíma-
listamanninum Anish Kapoor. Sem
fyrr segir er það samhverfan sem
einkennir verk Rósu og hvítir skúlp-
túrarnir skírskota til náttúruforma
en þó aðallega til manngerðra hluta,
eða íláta sem virðast ættuð úr klass-
ískri fornöld. Ýmsar hugrenningar
kvikna þegar gengið er inn í upp-
stillinguna, hugleiðingar um risa-
eðluegg, steingervinga, fornleifar,
rústir og frumlæg form. Ólafur
Gíslason listfræðingur ritar athygl-
isverðan texta í sýningarskrá og
fjallar um þá spennu milli fortíðar
og samtíðar sem fólgin er í verk-
unum sem „skammhlaup milli
tveggja heima“, þar sem brot úr
sögunni og fortíðinni öðlast merk-
ingu í samtímanum og breyta jafn-
framt afstöðunni til hans. Þrátt fyr-
ir kyrrlátt og fallegt yfirbragðið býr
uppstillingin í heild yfir innri
spennu í ætt við afstraktverkin í
nærliggjandi sölum – verk sem
byggjast raunar einnig á samstill-
ingu frumforma.
Markmið sýningarinnar Samstíga
sem er samstarfsverkefni Lista-
safns Hornafjarðar, Listasafns Ís-
lands og Listasafns Árnesinga er að
kynna afstraktlist og er þar um
prýðilegt úrval verka að ræða.
Margar af helstu perlum geómetr-
ískrar afstraktlistar eru þar til sýn-
is í fallegum samleik málverka og
skúlptúra eftir einvalalið lista-
manna, eða þau Eyborgu Guð-
mundsdóttur, Gerði Helgadóttur,
Guðmundu Andrésdóttur, Guðmund
Benediktsson, Hörð Ágústsson,
Karl Kvaran, Nínu Tryggvadóttur,
Svavar Guðnason, Valtý Pétursson
og Þorvald Skúlason. Verkin njóta
sín vel í rými listasafnsins og er
sýningin vel til þess fallin að kveikja
áhuga almennings á þessu merka
tímabili íslenskrar listasögu. Í heild
bjóða sýningarnar tvær, undir yf-
irskriftinni Hliðstæður og and-
stæður, upp á formræna og fag-
urfræðilega örvun og íhugun.
Form um form
Íhugun Í heild bjóða sýningarnar tvær, undir yfirskriftinni Hliðstæður og andstæður, upp á formræna og fagurfræðilega örvun og íhugun.
Listasafn Árnesinga,
Hveragerði
Hliðstæður og andstæður –
Rósa Gísladóttir, skúlptúr /
Samstíga, abstraktlist
bbbbn
Til 23. febrúar 2014. Opið alla daga kl.
12-18. Aðgangur ókeypis.
ANNA JÓA
MYNDLIST
Nú geta allir fengið iPad-áskrift
Skráðu þig í iPad-áskrift á www.mbl.is/mogginn/ipad/