Tímarit Máls og menningar - 01.11.1986, Blaðsíða 15

Hugarfarssaga
kynlífsins, þegar hann lést skyndilega vorið 1984. Loks verður að geta þess,
að Frakkar hafa viljað flokka undir þessa stefnu verk ýmissa erlendra
fræðimanna eldri, sem borist hafa til Frakklands nýlega — og reyndar sum
hver ekki vakið verulega athygli fyrr en á síðari árum. Má þar nefna hinar
merku rannsóknir Norberts Elias, sem er þýskur en hefur lengst af dvalist í
Englandi, á mannasiðum fyrri alda og viðhorfum manna til þeirra (Úber den
Prozess der Zivilisation) og rit Italans Alberto Tenenti um viðhorf manna til
lífs og dauða, Tilfinningin fyrir dauðanum og ástin á lífinu á endurreisnar-
tímanumN
En um leið og þessi hugarfarssaga tók að ryðja sér til rúms varð önnur
breyting á stöðu Annála-hreyfingarinnar í Frakklandi. Fram að því hafði
þessi stefna í sagnfræði fyrst og fremst verið þekkt meðal sérfræðinga en
ekki náð í neinum mæli til almennings. Þess er t. d. minnst, að þegar hið
mikla brautryðjandaverk Fernand Braudels Miðjarðarhafið og Miðjarðar-
hafslöndin á öld Filipusar 2. kom út árið 1949 fékk það að vísu strax góða
dóma meðal fræðimanna en vakti annars litla athygli og seldist lítið. Sama
máli gegndi um flest önnur sagnfræðirit sem tengdust Annála-hreyfingunni.
En upp úr 1970 fór þetta að breytast: „nýja sagnfræðin" eins og þá var farið
að kalla hana (þótt hún væri meira en fjörutíu ára gömul) komst skyndilega í
sviðsljósið: sagnfræðingar eins og Duby, Le Goff og fleiri urðu fjölmiðla-
stjörnur, alls staðar var farið að ræða þessa „nýju stefnu", og ýmis rit hugar-
farssögunnar, sem áður voru talin, og fleiri verk eftir sömu menn urðu
metsölubækur og komu út í risaupplögum, — fyrst Montaillou, svo aðrar
bækur. Gömul rit eins og Miðjarðarhafið eftir Braudel voru dregin fram í
dagsljósið og fóru nú fyrst að seljast verulega. I kosningabaráttunni 1978
sagði Fran$ois Mitterrand fréttamönnum, að hann hvíldi hugann með því að
lesa verk Philippe Ariés um dauðann, og núna nýlega spurðist það, að
Jacques Le Goff hefði fengið starf sem ráðunautur við kvikmyndun skáld-
verksins Nafn rósarinnar eftir Umberto Eco . . .
2.
Ekki þarf nema meðal illvilja og varla það til að álykta að hér sé á ferðinni
enn ein „tískuhreyfingin“ frönsk og muni hún hljóta sömu örlög og aðrar
tískuhreyfingar: eftir að hafa verið aðalumræðuefnið á kaffihúsum Parísar í
nokkur ár verði henni skyndilega vísað á bug með háðsglósum, menn telji
hana hina örgustu firru og hún falli svo mjög í gleymsku að ekki verði
lengur tekið mark á traustum niðurstöðum rannsókna sem gerðar hafa verið
á þessu sviði. Þess verður reyndar þegar vart að ýmsir blaðamenn (sem hafa
kannske áhyggjur af því að þeir kunni að missa af lestinni) líta þannig á hana
413