Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1986, Blaðsíða 44

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1986, Blaðsíða 44
Tímarit Máls og menningar þau koma fram í myndum, málfari, táknrænum bendingum, helgisiðum eða félagsvenjum. Þegar áherslan færist á þennan hátt frá hugmyndum menntaðra úrvalshópa til hugarfars almennings, hverfur smám saman aðgreining- in milli hámenningar og alþýðumenningar. (Hutton 1981:238—39) Þetta hljómar vel en viðurkenna ber að það reynist óhemju erfitt að „færa áhersluna til.“ Þegar bernskusagnfræðingar fjalla t. d. um samfélög fyrir iðnbyltingu, er hávaðinn af tiltækum ritheimildum ýmis konar skjöl sem varða á einhvern hátt hugmyndir og gildi yfirstéttarinnar. Og þó að notaðar séu aðrar heimildir en hinar skriflegu, reynist ámóta erfitt að nálgast hugarheim alþýðu eins og hið fræga rit Ariés er til vitnis um. Um leið og lýst er „bernskuvitund“ (sentiment de l’enfance) ákveðins tímabils hneigist sagnfræðingurinn til að færa yfir á heildina hugmyndir sem hafa að öllum líkindum aðeins verið einkennandi fyrir lítið brot af íbúunum. Af þessu leiðir að nauðsynlegt er að gefa gaum að sambandi hugmyndafræði og hugarfars annars vegar og hins vegar hvernig ómeðvitaðar/meðvitaðar ástæður orka á hugarfarsþróunina. Hugtakið hugarfar hefur oft verið notað í óljósri merkingu. (Hagen 1984: 6—7) Sumir höfundar láta það ná yfir bæði skýrt orðaðar hugmyndir og óyrt, tilfinningahlaðin viðhorf. Eins og Robert Mandrou notar hugtakið, táknar það m. a. vel skilgreinda hugmyndafræðilega þætti. (Mandrou 1974:331—4) Aðrir höfundar, t. d. Ariés, Jacques Le Goff og Michel Vovelle, vilja aftur á móti gera meira úr hinum ómeðvituðu og duldu þáttum. Með hinu ómeðvitaða á Ariés við í þessu sambandi það sem menn á hverjum tíma skilja illa eða taka alls ekki eftir vegna þess að það er sjálfgefið, hluti af óbreytilegri, náttúrlegri skipan — viðteknar hugmyndir, siðareglur, sæmdarhugmyndir, hið viðurkennda og hið forboðna . . . (Ariés 1983:55) A síðustu árum hefur þessi síðarnefndi skilningur á viðfangsefni hugarfars- sögu, þ. m. t. bernskusögu, rutt sér til rúms: hugarfarssaga fjallar nú í vaxandi mæli um almenningsviðhorf og kenndir sem birtast í athöfnum, bendingum eða jafnvel draumum. (Vovelle 1982:87) Hvað sem þessum skilgreiningum líður, sýnist gagnlegt að greina hér á milli hugmyndafrxbi og hugarfars, einkum þegar ræðir um breytingar á hugarfari almennings. Með hugarfari er þá átt við almennar, undirvitaðar eða ómeðvitaðar hugmyndir og viðhorf, eins og áður er vikið að, en 442
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.