Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1986, Blaðsíða 118

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1986, Blaðsíða 118
Timarit Máls og menningar verða að lýsingu á fjölskyldu hans og sögu hennar. I öðrum hluta bókarinnar er fjöl- skyldunni, Haraldi, Astu, börnum þeirra fimm og barnabörnum lýst í ný- ársboði í nútíð sögunnar. Við fáum tvö endurlit frá bernsku Manna, eitt stutt og eitt langt. I fjórða hlutanum lýsir hann í minningabrotum sem koma nú þéttar, hvernig átökin magnast innan fjölskyld- unnar, einkum á milli foreldranna og hann reynir að skýra þetta og skilja hvað hann man og hvað það þýðir: Hvernig stendur á því að þetta hafa orðið umhugsunarefni hjá mér? Tók ég það inn með móðurmjólk- inni? Stimplaði ég það inn þar sem ég lá í vöggu? Smitaðist ég af því þar sem ég skreið um gólfin? Helvíti uppgjörs sem aldrei tók enda. (145) I síðasta hlutanum verða veikindi móðurinnar og dauði föðurins til að dýpka enn frekar myndina af foreldrun- um og þar með sjálfsuppgjör Guðmund- ar Andra. Sagan af hjónabandi Haraldar og Astu er hversdagsleg saga, saga úr „lífinu sjálfu", saga af fólki sem er ólíkt í upp- hafi og verður enn ólíkara í hlutverkum og veruleika sem setur þau til höfuðs hvort öðru. Það verða átök, togstreita sem breytist úr rifrildi í nöldur eftir að tíminn hefur slakað á spennunni milli þeirra. En Manni og systkini hans upp- lifa þetta hjónaband ekki sem hversdags- legt. Hinar sterku tilfinningar bernsk- unnar taka við öllu sem gerist og skrá það í sinni eigin túlkun, stækkað, um- myndað og óumræðilega mikilvægt. Og það er mikilvægt. Öll börnin elska móðurina og taka sér stöðu með henni gegn föðurnum. Hún segir börnunum að láta eins og þau sjái föðurinn ekki þegar hann er fullur — en faðirinn verður ekki gerður ósýnilegur. Hann vill ekki vera ósýnilegur. Hann gerir þvert á móti allt sem hann getur til að vera sýnilegur, ríkja yfir þeim eins og harðstjóri. I máttvana heift stingur Manni einu sinni upp á því að þeir bræður drepi hann, en Berti stöðvar þá ráðagerð með efnahagslegum rökum: „Við værum ekki menn til að framfleyta fjölskyldunni.“(147) Guðmundur Andri lýsir hinni bemsku ást sinni á móðurinni, Ödipusátökunum með afbrýðisemi og samkeppni við föð- urinn. Þau átök enda ekki í sátt milli föðurins og sona hans og það sem leitar mest á Guðmund Andra er það sem aldrei var sagt, kannski ekki einu sinni hugsað. Af hverju var samband föðurins við börnin svona erfitt? Hvers konar fyrirmynd var faðirinn sonum sínum? Hvað gerði hann að því sem hann varð? Og hver var hann? Á áttunda áratugnum gekk nýja kvennahreyfingin skörulega fram í hvers konar gagnrýni á hefðbundin hlutverk kynjanna og þrönga bása sem körlum og konum voru markaðir á öllum sviðum. Margir ungir karlmenn tóku undir þessa gagnrýni, nenntu aukin heldur ekki að standa í því að leika tilfinningasljóa sam- keppnissjúklinga dag út og dag inn, vildu ekki láta troða uppá sig fyrir- myndum heldur vildu þeir setja saman eigin sjálfsmynd úr þeim gildum sem þóttu skást. Um þessa leit karlmanna að samsettari sjálfsmynd hafa verið skrifað- ar margar bækur síðustu árin. A Norðurlöndum hafa feðurnir oft farið svo illa út úr slíkum uppgjörum sonanna að sumum fannst að hin bókmenntalegu 516
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.