Tímarit Máls og menningar - 01.11.1986, Blaðsíða 124

Tímarit Máls og menningar
það er ungi maðurinn sem tregur í taumi
sættist við kjarnafjölskylduformið og
lítur með eftirsjá til léttúðarskeiðsins og
glaðværra (en kannski helst til drykk-
felldra) skemmtifélaga.
Helgalok lýsir tímabili í ævi ungs rit-
höfundar sem hefur náð nokkurri viður-
kenningu, kynnist, heillast af og býr
með ungri stúlku sem telur skrifaðan
skáldskap einskisverðan í samanburði
við talaðan, og kemst höfundurinn um
síðir að þeirri niðurstöðu að það sé til
lítils að skrifa. Sagan endar á orðinu
„ÞOGN“, sem er tákn þeirrar niður-
stöðu sem söguhetjan Helgi kemst að.
Vera má að eitthvað í þessa veru hafi
einnig verið niðurstaða höfundarins
Hafliða — hann virðist að minnsta kosti
hafa farið hægt í sakirnar í ritstörfum
sínum undanfarin ár. Um efni Sögunnar
um Þráin vil ég vitna til orða höfund-
arins, sem segir að hún fjalli um mann
sem elskar ekkert kvikt af því að hann er
svo steindauður sjálfur (sbr. viðtal í NT
22/12 1985).
I fyrra kom út fjórða saga Hafliða
Vilhelmssonar, Beygur (Hlöðugil 1985,
191 bls.). Sagan er stað- og tímasett í
París og Reykjavík 1982—84 af hálfu
höfundarins, sem mun hafa gefið hana
út á eigin vegum.
Hafi þögnin einhvern tíma verið
niðurstaða Hafliða þá hefur hann fjar-
lægst þá hugsun aftur; enn sem fyrr eru
talsverð raunsæiseinkenni á sögu hans. I
fyrri sögum Hafliða kemur fram að
hann hefur allgott vald á stíl, og hér
nýtur hann sín enn betur hvað það snert-
ir; nýja sagan er líka bæði skemmtilegri
og ristir dýpra en þær. I fyrri bókum
hans er talsvert um prentvillur og mál-
villur, en í Beyg er mun minna um slíkt.
Margt horfir því til betri vegar í þessari
bók höfundarins en hinum fyrri.
í blaðaviðtali skömmu fyrir jólin
1985, sem vitnað er til framar, sagði
höfundurinn að saga sín fjallaði um
„þessa nagandi hræðslu sem stundum
leggst á mann, óttann við lífið, óttann
við framtíðina". Sagan hefur sterkt sál-
fræðilegt ívaf þótt hún sé samfélagslýs-
ing um leið; og að auki er í henni djúpur
undirtónn sem varðar hlutskipti manns-
ins, hið illa og skelfilega í heimi og eðli
manna. Engu að síður er sagan hin
skemmtilegasta lesning.
Tvö svið
Sögunni er skipt í tvö frásagnarsvið;
annað tengist sögumanni, hitt söguhetj-
unni Lilla. Þeir tveir eru í raun réttri
sami maðurinn, en lifa þó hvor í sínum
heimi. Tengslin milli þessara tveggja
sviða í sögunni eru nokkuð flókin og
höfundur rásar að lyst sinni milli þeirra.
Lilli er fullorðinn maður og á hjóna-
band að baki. Hann hefur þjáðst af
geysilegri minnimáttarkennd, meðal
annars vegna þess að hann hefur haft
líkamslýti of völdum húðsjúkdómsins
psoriasis. Hann býr með móður sinni og
eyðir frístundum í að búa til flugvélalík-
ön milli þess sem hann ber út dagblaðið
Stundina. Móðir hans ofverndar hann,
og vegna þessara illu aðstæðna er hann
eins og aumingi þótt hann sé að mörgu
leyti heilbrigður hið innra.
Nú má túlka klofning sögunnar með
ýmsum hætti. Mér virðist nærtækast að
líta svo á að Lilli sé sjálfsmynd og hugar-
fóstur sögumanns; á því tímabili sem
hann er hvað mest þrúgaður af vanmeta-
kennd sinni og geðflækjum verður hann
Lilli í eigin augum. En svo verða ýmsir
atburðir til þess að það raknar úr hon-
um, hann sigrast á illum æskuminning-
522