Tímarit Máls og menningar - 01.06.1993, Blaðsíða 36

fjalla um verk hans af einhverju viti og hann
hlyti sjálfur sinn sess meðal virtari eldri
höfunda sem fyrir löngu hafa tekið upp
borgaralegt líferni eins og t.d. Thor Vil-
hjálmsson. Ég tilgreini ekki fleiri. Hann var
farinn að fá reglulega úthlutað úr starfs-
launa- og styrkjasjóðum og fræðimenn
farnir að tippla kringum verk hans eins og
t.d. Ástráður Eysteinsson sem kýs að
spyrða saman nýjasta verk Steinars og verk
annars vafagemlings til margra ára í tíma-
ritsgrein nú í ár. Steinar hafði enga forystu-
hæfileika heldur þráði samfylgd sem hann
gæti treyst. En að vinna trúnað hans var víst
ekki á færi nokkurs manns fyrr en þá kann-
ski undir það síðasta. Hann var farinn að
fjarlægja fjandafælurnar úr stíl sínum eina
af annarri. Og halda aftur af taugabilun
sinni þegar kom að útgáfu sem styggt hafði
rnargan útgefandann gegnum tíðina.
Steinar trúði á innblásturinn en útskýrði
ekki frekar hvað hann átti við. Hann trúði
líka á manneskjuna sem sjá má af skrifum
hans þótt hann hefði slíkt ekki í orði. Sann-
færður um að ekki þyrfti annað en afhjúpa
ljótleikann í lifnaðarhátmm manna og fé-
lagshópa til að ljótleikinn fengi ekki þrifist
lengur. Ekki þyrfti nema benda á dónann og
þá snerust allir gegn honum. Þvílíkur
barnaskapur! Og hve gamaldags. Núorðið
skiptir engu máli hvað sagt er en einhverju
hvemig það er sagt. Það gildi er þó háð
stofnunum og hagsmunahópum um merk-
ingu sína en ekki eins og áður að það liggi
í óorðuðunt hefðum eða sé brjóstvit fólks
sem heyrir til menningu. Steinai’ hafði and-
úð á slíkri reglufestu í mati á bókmenntum,
vildi að brjóstvitið réði og síðari ár einangr-
aði hann sig að mestu frá allri opinberri
menningammræðu, fékkst ekki í viðtöl.
Er Steinar hinn dæmigerði misheppnaði
listamaður? Einn þeirra mörgu sem kallaðir
eru en eftir sitja þegar hinir útvöldu eru
komnir á sléttan veg. Það getur varla talist.
Sagan Síngan Rí ber ótvírætt merki um
handbragð listamanns. Ekki verður með
réttu sagt annað en sagan nái fyllingu sinni
eins og til hennar er stofnað. Tillitsleysið
við lesandann er þó áberandi eins og fyrri
daginn. Sagan með þessu undarlega nafni
er heldur leiðinleg en þó virðuleg fagur-
fræðileg upplifun þeim sem endist til að
lesa hana af gaumgæfni til loka. Hún er vel
skrifuð, sker sig úr meðal verka Steinars
fyrir áferðarfallegan, hnökralausan texta.
En heimtufrekum nútímamanni þykir sem
fyrir engan sé skrifað; merkingin er fönguð
í málið með þeirri áferð og þeim frágangi
sem það hefur og þar á hún heima, varla
annars staðar. Mér sýnist af sögunni að með
henni rætist draumur þess manns sem ekki
vill ræða við fulltrúa fjölmiðla um sjálfan
sig eða verk sín og helst ekki koma fyrir
sjónir heilvita fólks öðruvísi en ölvaður. Sér
er nú hver feimnin eða hvað? Kannski
fremur yfirlæti.
Steinar hafði meðtekið af bókmenntum
kynslóðar sinnar að mannlífið væri kolrugl-
að og spillt; skrif hans drógu dám af þessu
sjónarmiði. Margir misskildu þetta og tóku
fyrir róttækni og pólitík. En Steinar var
bókmenntalegur höfundur út í æsar, sá allt
mannlíf sjónum bókamannsins og ég held
helst að sjálfsskilningur hans hafi verið
mjög í þeint anda líka. Að vera skáld var að
vera sérstakur og útvalinn. Sú trú held ég
að hafi fylgt honum alla tíð.
Fyrsta bók Steinars er safn prósaljóða,
Hér erum við (1952), og viðfelldin sem slík
þótt ekki fari mikið fyrir efninu fremur en í
Astarsögu. Ljóðsagan var það ritform sem
Steinari hæfði best. Sumt af því sem ég hef
34
TMM 1993:2