Tímarit Máls og menningar - 01.06.1993, Blaðsíða 28

sem er klúðurslegt og þokukennt. Stundum
er setningabyggingin svo ljót að varla er
hægt að trúa því að sé tilviljun. í lokin er
svo viðleitnin til að draga efnið saman í
trúarlega niðurstöðu um almættið og sem er
allgóð í sjálfri sér en víðsfjarri því að höndla
þá lífssýn sem kemur fram í bókinni.
Heitið Siglíng vísar óljóst til siglingarinn-
ar í gegnum lífið, tel ég og er skýringin ekki
langsótt. Sjálf er sagan öðrum þræði um
lífsleit manns að mannlegum verðmætum.
Þau eru þegar fundin í upphafi sögu, af
góðfúsum útlendingi sem býður sögumanni
í Indlandsreisuna af góðum efnum. Sá sem
boðið þiggur er hins vegar ekkert annað en
auralaust skáld sem engin sjáanleg tengsl
hefur við mannkynið eða tilveruna yfirleitt
önnur en að það verður að þrífast með ein-
hverjum hætti og vill yrkja. Sagan leggur
þegar á flótta frá sjálfri sér í upphafi, eink-
um kemurþað fram í tvístruðu málfarinu og
lýsingu á því eymdarástandi sem er á skáld-
inu við þau félagslegu kjör sem því eru
búin. Framgangur er mjög í þeim taugabil-
aða anda sem einkennir sum eldri skrif
Steinars, skilyrðin liggja fyrir í upphafi til
að persónugera ragmennsku sem Steinar
kemur aftur og aftur að í ritum sínum. Sögu-
maður er raggeit, því verður ekki neitað, og
manni gremst við lesturinn hversu illa dulið
persónulegt ástand höfundar sjálfs er með-
an á skrifunum stendur. Lesandinn kennir
þess berlega að hann tekst á við angist sína.
Þannig er sagan á mörkum þess að vera
óuppbyggilegur hugarspuni og fullunnið
skáldverk. Sögumaður hefur farið í slóð
velgerðarmanns síns þegar kemur að meg-
inefni sögunnar, og er á heimleið; næst
liggur fyrir að ætla siglinguna uppgjör við
lífssýn velgerðarmannsins.
Meðal farþega á heimsiglingunni eru per-
sónur sem heita mega hinar sömu og í hin-
um síðar tilkomnu verkum Steinars Síngan
/?z"(1986) og Sáðmönnum (1989) og kann-
ski í fleiri verkum hans, hvað veit ég? Þetta
forstokkaða fólk, það veður elginn um
hreint ekkert, reiðulaust óreglufólk sem
rottar sig saman og finnur sig í þessu lokaða
samneytí en virðist óhæft til að setja mark
sitt á nokkuð sem ber fyrir það á lífsleiðinni.
A skipinu verður sögumaður ástfanginn á
gamalrómantískan máta en dæmigert fyrir
Steinar reynist sögumaður svo ragur við að
gera eitthvað úr málum að ekkert verður úr
ástarhjali hans þrátt fyrir góðan vilja kon-
unnar. Hún er legin nálega fyrir augum hans
og er slíkt afhroð einnig dæmigert fyrir
höfundinn. Þegar langt er komið í bókinni
hefur lesandinn sannfærst um að vonleysið
er lífssýn þessarar sögu sem fylgt hafi sögu-
manni allan tímann og er ytri aðstæðum að
miklu leyti óviðkomandi.
Ekkert nema tilfinningar skilar sér í verk-
inu. Tilfinningar um að ekkert geti gengið
upp. Að lífið og tilveran eigi ekki samleið
heldur séu í öllum atriðum ólík og verði því
að deyfa sig eða dulbúa til að þreyja af
lífssiglinguna. Hér er um mikla einangrun
að ræða. Einangrun hugarfars sem kýs and-
legri veginn en takmarkar sýn sína þó við
augnablikið, kenndir þess og tilfinningar,
hefur ekkert uppbyggilegra við að vera en
þær og reynist því ekki eiga samleið með
öðrum mönnum en lausingjum og ræflum.
Við vitum báðir að þessi voru lífskjör Stein-
ars og það með að hann reyndi að gæða
þessi kjör almennari merkingu með skrif-
um sínum. Hann flæktist víða og víst er að
sjálfur fór hann í Indlandsferð af sama til-
efni og sögumaður Siglíngar. Það kemur
málinu ekki við hvort eymdarkarakterinn
sem af segir í sögunni sé hann sjálfur eða
4
26
TMM 1993:2