Tímarit Máls og menningar - 01.06.1993, Blaðsíða 95

í öðrum hlutanum hefst einræða yfír Zombíin-
um þar sem hann reynir að útskýra hvemig
heimurinn lítur út frá sínum bæjardyrum, stund-
um bölsýnn, kaldhæðinn, dapur, eða von-
svikinn. Ógnvekjandi tómleiki og einsemd
einkenna líf hans: „Og ég heima hjá mér einum
/ og blaða í sjónvarpinu“, segir hann í 23. kvæði.
Lífið er staðnað, tíðindalaust:
Blærinn er kominn
okkur í bakseglin og fer
með sama hraða og við. (39)
Stundum fæ ég á tilfínninguna að ljóðmæland-
inn reyni að tala sig frá þunglyndinu og ein-
semdinni með því að kryija heiminn til mergjar. <
En það gengur ekki vel og hann er því aleinn
heima og vaffar ,,um bækur og plötur“, eða flýr
út í kvöldið í þeirri von að rekast á ævintýrin á
börum. En sú flóttaleið gerir fangelsið bara enn
rammgerðara:
Og breytileikinn
víst var hann raunverulegur
— nýjar tegundir áfengis. (33)
Bölsýnin er mikil en sjálfsvorkunnin — systir
hennar — lætur sem betur fer lítið á sér bera.
Ljóðmælandinn er of kaldhæðinn og reiður til
að svamla í sjálfsvorkunnarpollinum. Reiður
yfir tilgangsleysinu. Reiður yfir því að geta
ekkert gert við þann kraft sem hann býr yfír:
Zombí nákvæmlega sama
löngun til að lemja
þó ekkert sjái þess virði
að berja
nákvæmlega sama
löngun til að sækja fram
þó ekkert finni þess virði
að sigra. (46)
Ekkert nema tilgangsleysið framundan og það
kemur manni alls ekki á óvart að dauðinn verði
skáldinu hugfróun:
Zombí
ég viðurkenni samt
augljósu kostina
— hinn dauði þarf ekki
að viðurkenna vanmátt sinn
hinn dauði er ekki
ófullkominn lengur. (46)
Visst uppgjör er í gangi í Zombíbálkinum, upp-
gjör við fortíðina. Ljóðmælandinn talar um
„gengishrun hugmyndanna“. Og maður spyr,
hvaða hugmynda? Auðvitað svarar Sigfús
hvergi með beinum orðum, enda væri slíkt ólíkt
honum. Við verðum að lesa á milli línanna. Ég
get ekki að því gert, en mér finnst afskaplega
freistandi að gefa uppgjöri Sigfúsar almenna
skírskotun og gera hann að fulltrúa sinnar kyn-
slóðar. Sigfús er fæddur árið 1955 og margir
jafnaldrar hans urðu fyrir miklum og sterkum
áhrifum frá hugsjónabylgjum sextíu og átta
kynslóðarinnar. Og virtust trúa því í einlægni að
hægt væri að breyta heiminum með kennisetn-
ingum eða söngvum Dylans og Lennons. „Einu
sinni / var allt svo einfalt", eins og Sigfús orðar
það á einum stað. Zombí virðist oft vera fulltrúi
þessara æskuára: „þið æptuð svo örvita / af
æsku móti löggiltum / endurskoðendum heims-
ins“ ávarpar skáldið Zombíinn í 26. kvæðinu —
alls ekki laus við kaldhæðni og orðalagið minnir
mann óneitanlega á skáldskap þeirra yngstu í
lok áttunda áratugarins og byijun þess níunda.
Það er sárt að horfa upp á gengishrun hugsjóna
og ekki skrítið að þeir sem hafa upplifað slíkt,
trúi „ekki lengur / í alvöru á neinn / kostanna
sem bjóðast“. Sigfús tilheyrir síðustu pólitísku
kynslóð aldarinnar. Skáld sem koma fram á eftir
honum, til dæmis Gyrðir Elíasson, Bragi Ólafs-
son, Kristín Ómarsdóttir, Sjón, eru afskaplega
ópólitísk. Og lítið ber á ádeilu hjá allra yngstu
skáldunum í dag. Skáld fædd eftirl960 komast
til vits og ára þegar allar mögulegar og ómögu-
legar hugsjónir voru orðnar að ryki eða brönd-
urum. Þau lærðu því strax að trúa ekki „í alvöru
á neinn / kostanna sem bjóðast". Hugsjónar-
heimur Sigfúsar (eða ljóðmælanda Zombí-
TMM 1993:2
93