Tímarit Máls og menningar - 01.09.1998, Side 127

ER HEIMURINN AÐ FARAST?
Rawls.23 Ég er ósammála Vilhjálmi. En aðalatriðið er að mannréttindin, sem
ævistarf Rawls snýst um, eru eina stóra dæmið á okkar dögum um algilda
siðferðishugsjón og stjórnmálahugsjón. Kenningin um mannréttindi er
kletturinn sem öll siðferðileg afstæðishyggja steytir á.
Frá sjónarhóli Kristjáns er Rawls póstmódernisti:
Illu heilli hafa mörkin milli frjálslyndrar fjölhyggju og pm-isma þó
smám saman verið að þurrkast út, meðal annars með undanslætti
páfa ffjálslyndissteíhunnar, Johns Rawls, í síðustu bók [hans],
Political Liberalism... sem hann segir að eingöngu kunni að höfða til
þeirra er hlotið hafi vestrænar lýðræðishefðir í vöggugjöf.24
Hér verður Rawls að póstmódernista fýrir það eitt að halda að óvíst sé að kín-
verskur kommúnisti eða íslamskur bókstafstrúarmaður mundu vera tilbún-
ir til að fallast á forsendur sem Rawls kemst ekki hjá að gefa sér án raka. En
samkvæmt ströngustu rökfræði krefst öll röksemdafærsla forsendna sem við
gefum okkur án raka.
Að sjálfsögðu kemur þessi hugsun engu afstæði við. Það er ekki afstæðis-
hyggja af mér að halda að kannski muni Kristján aldrei verða sammála mér
um póstmódernisma. Afstæðishyggja væri hitt ef ég segði að öndverðar
skoðanir okkar Kristjáns væru báðar réttar, hans frá hans sjónarmiði og
mínar frá mínu.
Ummælin um Rawls benda til að Kristján hafi óljósar hugmyndir um af-
stæðishyggju. Ég leyfi mér að mæla með að hann lesi vandlega ritgerð Þor-
steins Vilhjálmssonar „Vísindin, sagan og sannleikurinn“. Bara til að fá
hugmyndina.
VII. En er hann aðfarast ?
Mörgum mun þykja að ég hafi brugðizt að minnsta kosti að því leyti að ég hef
ekki svarað spurningunni sem er yfirskriftin að þessum lestri: „Er heimurinn
enn að farast?“ Nú skal ég svara henni. „Nei, ekki alveg, enn.“ En hef ég þá
ekki verið að æsa mig óhæfilega fyrst ég hef ekki annað fram að færa en að
heimurinn sé enn ekki alveg að farast?
Eitt skærasta ljós heimspekideildar Háskólans fyrr og síðar var Einar Ólaf-
ur Sveinsson prófessor. Nú er hann kominn til Maríu. Hann komst stundum
svona að orði um eitthvað sem átti eftir að gerast: „Þá verð ég nú kominn til
hennar Maríu minnar.“ En Einar Ólafur sagði líka oft hlut sem ég vildi mega
gera að lokaorðum mínum: „Mér leiðist öll vitleysa.“
TMM 1998:3
www.mm.is
125