Skólavarðan - 01.02.2002, Blaðsíða 4

Hvers vegna á hugmyndin um jafnrétti til náms og jafnréttishug-
sjónin almennt erfitt uppdráttar bæði í skólastarfi og í þjóðfélag-
inu? Getur verið að áherslan á árangur og skilvirkni, á það að reka
skólann, einstakar stofnanir eða samfélagið í heild sem best með
sem minnstum tilkostnaði, geri það að verkum að skólastarf á öll-
um skólastigum sé að breytast til muna? Í anda nýfrjáls-
hyggjunnar er hér sem víðar hert fjárhagslega að skólum
og komið á samkeppni á milli þeirra. Samtímis er hvatt
til stofnunar einkaskóla þannig að foreldrar og náms-
menn hafi val um rekstrarform. Samræmdir árangurs-
mælikvarðar (samræmd próf, þreyttar einingar, rann-
sóknarvirkni) eiga að tryggja samkeppni á milli einstak-
linga og skóla þannig að sem flestir vinni á fullum afköst-
um. Þar sem lengst er gengið er beint samband á milli árangurs á
samræmdum prófum og fjármagns til rekstrar, til dæmis í Kali-
forníu. Hér er vísir að slíkri tengingu með því að greiða fyrir
þreyttar einingar, fjölda nemenda eða virkni í kennslu og rann-
sóknum.
Í nýlegri rannsókn minni á kvenstjórnendum í menntakerfinu
kemur í ljós að krafan um árangur og skilvirkni er orðin ráðandi á
öllum skólastigum, með ófyrirséðum afleiðingum. Hlutverk stjórn-
enda er að gerbreytast og líklegt má telja að viðteknum hugmynd-
um um fagmennsku í uppeldis- og skólastarfi, einkum á neðri
skólastigum, verði varpað fyrir róða ef ekki er farið að með gát. Í
grein minni „Orðræður um árangur, skilvirkni og kynferði við
stjórnun menntastofnana“, sem kemur út í næsta tbl. Uppeldis og
menntunar, er lögð áhersla á að hugað verði
vel að því hvernig árangur er skilgreindur á
hverju skólastigi, að mælikvarðar verði ekki
of einsleitir, sem að sjálfsögðu er hagkvæm-
ast. Einnig að viðurkennd gildi eins og um-
hyggja, jafnrétti og margbreytileiki verði
ekki undir í keppninni um fjármagn og „ár-
angur“. Vonandi verður ástandið aldrei
þannig á Íslandi að svo verði þrengt að al-
menningsskólum að þeir verði annars flokks.
Um leið og það gerist hættir lýðræðið að
hafa pólitíska merkingu og fær efnahagslegt
inntak í staðinn (Apple,1995): Þeir efnameiri
hafa val, aðrir ekki.
Stefna nýfrjálshyggjunnar ræður víða ríkj-
um, ekki eingöngu í rekstri skóla heldur og
annarra stofnana, allt frá rafmagnsveitum til
öldrunarheimila. Á sama tíma er margt, nú
síðast atburðirnir 11. september, sem kallar
á aðrar áherslur, á breytta heimsmynd. Eins og fram kemur í fyrr-
nefndri grein minni telja margir að áherslur nýfrjálshyggjunnar
snúi mismunandi að stjórnendum og kennurum eftir kyngervi, þó
ekki væri nema vegna þeirra menningarbundnu væntinga sem
gerðar eru til kvenna og karla. Mjög mikilvægt er að fylgjast vel
með hvernig þróunin verður hér. Ég hvet skólafólk til að hafa
þetta í huga þegar rætt er um framlög til og væntanlegar breyting-
ar á íslenska skólakerfinu. Vissulega er það þjóðhagslega hagkvæmt
að íslensk ungmenni komist sem fyrst út í
atvinnulífið eða til æðri menntunar og að
fimm ára börnum verði tryggð fræðsla. En
slíkar breytingar mega ekki verða til þess að
ungt fólk fái þá tilfinningu að það hafi verið
alið upp í akkorði af foreldrum og kennur-
um.
Að lokum þakka ég kærlega fyrir boðið
um að skrifa gestapistil í Skólavörðuna með
von um gott samstarf við kennara, ekki síst
í sambandi við meistaranám okkar við
félagsvísindadeild Háskóla Íslands sem er
kynnt hér í blaðinu.
Guðný Guðbjörnsdóttir
Höfundur er prófessor við
Háskóla Íslands.
Ges
task
r i f
Stefna nýfrjálshyggjunnar ræður víða ríkjum,
ekki eingöngu í rekstri skóla heldur og ann-
arra stofnana, allt frá rafmagnsveitum til
öldrunarheimila. Á sama tíma er margt, nú
síðast atburðirnir 11. september, sem kallar á
aðrar áherslur, á breytta heimsmynd.
5
Uppeldi í akkorði:
Um árangur og skilvirkni í menntakerfinu
Menntamálaráðuneytið lét á haustönn 2001 gera úttekt á innra starfi Fjölbrauta-
skóla Suðurlands á Selfossi. Meðal niðurstaðna er eftirfarandi: Fjölbrautaskóli Suð-
urlands er menntastofnun með fjölbreytta, kraftmikla og metnaðarfulla starfsemi.
Einkennandi fyrir skólastarfið er að stjórnendur taka frumkvæði að stöðugri þróun
og eru vakandi fyrir nýjum tækifærum. Starfsandi er mjög góður og er það þakkað
stjórnunarstíl stjórnenda og vilja til að ná árangri.
Sjá nánar fréttasíðu vefsvæðis KÍ frá 15. febrúar www.ki.is
Fjölbrautaskóli Suðurlands fær góða
einkunn
Frétt