Skólavarðan - 01.12.2002, Blaðsíða 5

Ges
task
r i f6
helmingur karlanna lokið meistaragráðu en sambærilegt hlutfall
meðal kvennanna var um 20 prósent. Tuttugu höfðu lokið doktors-
gráðu, sautján karlar og þrjár konur. Meðal kvennanna var eins árs
viðbótarnám í félagsráðgjöf algengast.
Afgerandi meirihluti þeirra sem voru í launavinnu starfaði við
ýmsa þjónustu, einkum fræðslu, opinbera stjórnsýslu, félagsþjón-
ustu, tómstunda-, menningar- og íþróttastarfsemi. Aðrar algengar
þjónustugreinar voru verslunarstörf, fjármála- og tryggingastarf-
semi, rannsóknir og ráðgjöf og önnur ótalin viðskipti og þjónusta.
Meðal kvenna var stærstur hópur við störf í félagsþjónustu en karla
við fræðslustarfsemi og störf í öðrum ótöldum þjónustugreinum.
Rúmur helmingur svarenda tilheyrði stétt sérfræðinga, um fjórð-
ungur stétt æðstu embættismanna og stjórnenda og um 15 prósent
starfandi svarenda tilheyrðu stétt tækna og sérmenntaðs starfsfólks.
Flestir karlanna sem tilheyrðu stétt sérfræðinga störfuðu sem kenn-
arar en flestar konur í þeirri stétt störfuðu sem sérfræðingar í opin-
berri stjórnsýslu. Um 7 prósent voru enn í námi og hlutfallið var
hærra meðal kvenna en karla. Atvinnuþátttaka var mjög almenn og
enginn svarenda sagðist at-
vinnulaus. Stundum er því
fleygt að félagsfræðin nýtist
mest hjá hinu opinbera en ekki
á einkamarkaði. Í ljós kom að
rúmlega 60 prósent störfuðu
hjá ríki og sveitarfélögum en
tæp 40 prósent á almennum
vinnumarkaði.
Í heild sýnir rannsóknin á
afdrifum útskrifaðra nemenda
í félagsfræði að verkefni þeirra
að námi loknu eru bæði fjöl-
breytt og spennandi. Í ljós hef-
ur komið að námið er hagnýtt
og þörf fyrir sérmenntað
starfsfólk með félagsfræðimenntun óneitanlega fyrir hendi, enda
teljast um 70 prósent allra starfa á vinnumarkaði á Íslandi til þjón-
ustu. Við sem komum nálægt félagsfræðinni getum því óhikað litið
björtum augum á framtíð greinarinnar í íslensku samfélagi.
Fagfélag félagsfræðikennara
Um langt árabil hefur verið starfrækt fagfélag félagsfræðikennara
á framhaldsskólastigi. Ég kenndi félagsfræði um tíu ára skeið við
Menntaskólann í Reykjavík og kynntist því vel starfinu í félaginu
sem hefur verið mjög öflugt og gefandi. Félagið heldur reglulega
endurmenntunarnámskeið og margir félagsmenn hafa verið af-
kastamiklir við námsefnisgerð, enda mikil þörf á fræðilegu lesefni
sem aðlagað er íslensku samfélagi og veröld framhaldsskólanem-
enda. Hápunktur starfsins í félaginu er þó örugglega vettvangsferð-
ir félagsmanna sem farnar hafa verið að jafnaði þriðja hvert ár.
Ýmsar borgir hafa verið heimsóttar, Washington DC, London,
Brussel og nú í sumar New York. Margar áhugaverðar stofnanir
hafa verið sóttar heim, svo sem skólar og ráðuneyti menntamála,
höfuðstöðvar ESB og NATO, Fangelsismálastofnun BNA, Sam-
einuðu þjóðirnar og ýmsir fjölmiðlar. Til að gefa lesendum innsýn
í ferðirnar verður farið örfáum orðum um síðustu ferð félagsmanna
til New York í júní síðastliðnum en ég var svo heppinn að fá að
fljóta með.
Vettvangsferð til New York
Ferðin til New York var viðburðarík og dagskráin vel skipulögð
og spennandi. Við dvöldum á Manhattaneyju í um viku og kynnt-
umst heimsborginni vel, svo að ég minnist ekki á verðlagið sem er
ekki lægra en hér á landi. Tvær heimsóknir eru mér sérlega minn-
isstæðar, í Martin Luther Jr. High School í Harlem og í dómhús
New York borgar.
Öryggisgæslan í miðskólanum stakk strax í augu okkar Íslending-
anna enda sló hún Leifsstöð auðveldlega út og dapurt að sjá hvað
uppnám vegna hryðjuverka og glæpa hefur leikið bandarískt sam-
félag grátt. Aðstaða nemenda og kennara í skólanum kom einnig á
óvart, gluggalausar kennslustofur, þungt loft og mikill gjallandi, rétt
eins og maður væri staddur í Kringlunni á háannatíma. Námið og
kennslan voru síðan virkilega spennandi, ekki bara námsefnið held-
ur og ekki síður kennsluhættir og þátttaka bæði nemenda og kenn-
ara. Námsefnið tengdist borgaralegum réttindum fólks og var sett
fram með virku framlagi nemenda sem urðu að lifa sig inn í málin
með leikrænni tjáningu fyrir framan aðra nemendur og kennara.
Heimsóknin í dómhús New York borgar var alveg sérstakur kap-
ítuli, ekki síst fyrir mig sem hef sérhæft mig í afbrotafræði. Við
fengum að vera viðstödd dómsmál og í miðju einu málinu stöðvaði
dómarinn réttarhaldið, kynnti
fyrir okkur málsmeðferð og
svaraði spurningum okkar.
Rúsínan í pylsuendanum var
þegar við fengum að vera
viðstödd dómsmál yfir þre-
földum morðingja. Sá var
þeldökkur, strokinn og fínn
með bindi og svaraði öll-
um spurningum kurteislega.
Minnisstætt er þegar saksókn-
arinn bað ákærða um að lýsa
atburðum í þann mund er
skothríðin hófst. Með auð-
mýkt spurði hann hvort hann
mætti nota orðbragðið sem
notað var og var það auðfengið. Á örskotsstundu heyrðum við
helstu slanguryrðin úr undirheimunum, motherfucker o.s.frv., og
sló þessi atburður, og reyndar heimsóknin öll í þetta musteri rétt-
lætisins, auðveldlega út allar Hollywood kvikmyndir um sambæri-
legt efni. Daginn eftir sáum við í einu staðarblaðanna áberandi
grein um málið með mynd af hinum ákærða sem var aldeilis ófrýni-
legur ásýndum, maður sem við myndum örugglega ekki vilja hitta
ein að næturlagi í einhverju skuggasundinu.
Tengsl milli skólastiga nauðsynleg
Vettvangsheimsóknir fagfélaga eru afar lærdómsríkar, persónu-
leg nánd við marga merkisstaði og fræðsla um helstu stofnanir
verður eftirminnileg. Félagsmenn kynnast einnig vel sem eflir fag-
lega samstöðu og auðveldar samstarf ólíkra skóla og landshluta.
Fyrir mig sem kem af háskólastiginu er þetta einnig mikilsverð
reynsla. Það er tvímælalaust nauðsynlegt að fagleg tengsl milli
framhaldsskóla og háskólastigs séu sem mest svo að framvinda
námsins verði sem greiðust milli skólastiga og sýni jafnframt fram á
ákveðna stígandi í námskröfum og æskilegum hæfileikum. Styrkari
grundvöllur skapast fyrir námsgreinarnar sjálfar og hvað félags-
fræðina áhrærir stuðlar faglegt samstarf ólíkra skólastiga að því að
efla greinina og skipa henni á þann stall sem henni óneitanlega ber
í nútímasamfélagi.
Helgi Gunnlaugsson, Ph.D.
Höfundur er prófessor í félagsfræði við Háskóla Íslands og
kenndi við Menntaskólann í Reykjavík á árunum 1987-1996.
Í ljós hefur komið að námið er hagnýtt og þörf fyrir
sérmenntað starfsfólk með félagsfræðimenntun
óneitanlega fyrir hendi, enda teljast um 70 prósent
allra starfa á vinnumarkaði á Íslandi til þjónustu.
Við fengum að vera viðstödd dómsmál og í miðju
einu málinu stöðvaði dómarinn réttarhaldið, kynnti
fyrir okkur málsmeðferð og svaraði spurningum okk-
ar. Rúsínan í pylsuendanum var þegar við fengum að
vera viðstödd dómsmál yfir þreföldum morðingja.