Skólavarðan - 01.12.2002, Blaðsíða 8

Straumar og stefn-
ur í tungumála-
kennslu á Íslandi
Þann 26. september sl. efndi menntamálaráðuneytið
til málþings í tilefni af Evrópska tungumáladeginum
undir yfirskriftinni Straumar og stefnur í tungumála-
kennslu á Íslandi.
Stofnun Vigdísar Finnbogadóttur í erlendum tungumálum við
Háskóla Íslands annaðist undirbúning og framkvæmd þingsins sem
var haldið á Grand Hóteli. Menntamálaráðherra, Tómas Ingi Ol-
rich, ávarpaði þingið en auk hans voru tíu frummælendur kallaðir
til að viðra skoðanir sína og hugmyndir.
Tilraunavinna í gang á næsta ári
Í ávarpi sínu ítrakaði menntamálaráðherra gildi góðrar
tungumálakunnáttu, hún fæli í sér fjölbreytileika sem væri einmitt
einkenni og aðalsmerki Evrópu. Ráðherra hvatti sérstaklega til sí-
menntunar í tungumálum og minnti á að rík söguleg hefð væri fyr-
ir sjálfsnámi í tungumálum á Íslandi. Hann benti á að ferðalög Ís-
lendinga hefðu aukist mikið á undanförnum árum og nauðsynlegt
væri að tungumálanám í a.m.k. 2-3 erlendum málum stæði öllum
til boða. Færni í tungumálum opnaði nýja heima, hún væri virt til
fjár og frama, auk þess sem tungumálaþekking veitti innsýn í
menningarsögu og yki færni í menningarlæsi. Í lok máls síns
greindi ráðherra frá því að í menntamálaráðuneytinu væri áhugi á
að hrinda í framkvæmd þróunarverkefni í tengslum við European
Language Portfolio og hefði það verið kynnt á fjölmennum fundi
fyrr í september. Stefnt væri að tilraunavinnu á þessu sviði í
nokkrum bekkjum á næsta ári.
Menn þyrstir í tón tungnanna
Fyrstur á mælendaskrá var Hjálmar Sveinsson útvarpsmaður, en
erindi hans nefndist Tungumálakönnun 2001, helstu spurningar og
niðurstöður. Í erindi sínu gerði Hjálmar grein fyrir tungumála-
könnun sem menntamálaráðuneytið lét gera í ágúst 2001. Hún fór
fram símleiðis og var umfang slembiúrtaks 1200 einstaklingar á
aldrinum 18-75 ára, búsettir um allt land. Svarhlutfall var 62%. Að
mati Hjálmars má ráða af útkomunni að aldur sé sú breyta sem
mestu máli skiptir í sambandi við viðhorf til tungumála. Könnunin
sýnir að á Íslandi er tiltölulega einsleitt málsamfélag, sbr. að 98,4%
aðspurðra svöruðu að móðurmál þeirra væri íslenska. Lang flestir,
eða 96,4% aðspurðra, telja ensku vera það erlenda mál sem mikil-
vægast sé að hafa á valdi sínu og enska er einnig það mál sem flestir
aðspurðra telja sig kunna best, sbr. að næstum allir í yngsta hópn-
um telja sig kunna ensku vel. Könnunin sýnir einnig að ungu fólki
finnst mikilvægara að kunna spænsku en þeim sem eldri eru. Í því
sambandi benti Hjálmar á að rík ástæða væri til að ætla að Íslend-
ingar ofmætu enskukunnáttu sína. Þeir hefðu á takteinum algenga
frasa og samræmdan framburð en þá vantaði sértæk hugtök og
margir gætu ekki tekið þátt í umræðum um flókin málefni. Hjálm-
ar lýsti yfir áhyggjum sínum vegna lítils metnaðar í afþreyingariðn-
aðinum. Menn „þyrstir í tón tungnanna. Tóninn harðan og mjúk-
an“, sagði Hjálmar.
Tvítyngd eða margtyngd?
Þá voru stjórnendur fyrirtækja fengnir til að gera grein fyrir við-
horfi sínu til tungumála og tungumálakunnáttu, en þau voru Anna
G. Sverrisdóttir rekstrarstjóri Bláa lónsins, Erlendur Hjaltason
framkvæmdastjóri utanlandssviðs Eimskipa og Frosti Bergsson
stjórnarformaður Opinna kerfa. Frosti benti á mikilvægi þess að Ís-
land yrði samkeppnishæft á hnattrænum markaði. Auka þyrfti sam-
keppnisfærni með því að gera Íslendinga að tvítyngdri þjóð sem
talaði bæði íslensku og ensku. Þau Anna og Erlendur voru aftur á
móti sammála um að margtyngd þjóð væri heillavænlegri til að ná
árangri í alþjóðlegri samvinnu og á sameiginlegum mörkuðum.
Anna gerði að umtalsefni að með tungumálinu öðluðust menn
menningartengda þekkingu og innsæi sem væri lykill að farsælu
samstarfi og uppbyggilegri nálægð við fólk af öðru þjóðerni, m.a.
þá ótalmörgu sem sæktu Íslands heim ár hvert. Erlendur benti á að
samstarf fyrirtækja fælist ekki eingöngu í gerð samninga og um-
ræðum um staðreyndir heldur miklu fremur í mannlegum sam-
skiptum sem byggðust á gagnkvæmum skilningi og næmni fyrir
menningarmun. Tungumálaþekking og menningarlæsi væru lyklar
að betri árangri.
Enskan dugir ekki
Næsti dagskrárliður nefndist Ungt fólk með tungumálakunnáttu
í farteskinu en þar fjölluðu þrjú ungmenni um gildi tungumála-
kunnáttu í leik og starfi. Frummælendur voru: Sigríður Ásthildur
Andersen lögfræðingur hjá Verslunarráði Íslands, Björgvin Þór
Björgvinsson meistaranemi í sjávarútvegsfræðum og Katrín Þórð-
Tungumálakennsla
10
Haukurinn flýgur ekki til hæstu hæða á einum væng,
maðurinn vinnur ekki stórvirki með einungis eitt tungu-
mál á takteinum, var eitt sinn haft á orði. Í heimi sem
okkur er sagt að minnki stöðugt verður sífellt mikilvæg-
ara að vera margtyngdur. Er nóg að kunna skil á alþjóða-
málinu ensku? Fá nemendur góða kennslu í tungumál-
um í íslenskum skólum eða gengur okkur illa að gera þá
hæfa í að halda uppi samræðum á öðrum málum?
Hvaða nýjungar eru í gangi og á döfinni í tungumála-
kennslu? Þessar spurningar meðal annarra eru ræddar í
greinunum sem fara hér á eftir.
Talað tungum tveim,
þrem eða jafnvel fjórum