Þjóðmál - 01.06.2014, Qupperneq 25

24 Þjóðmál SUmAR 2014
á vindorkugörðum hefur í raun aukið enn á
þetta vandamál vegna þess að þeir framleiða
bara rafmagn á meðan vindurinn blæs —
og slá svo skyndilega út ef vindhviður fara
yfir 25 m/s .
Vatnsafl er tæknilega einfaldasta leiðin
til að bregðast skjótt við breytingum í raf-
magnsþörf .11 Það gerist með því að vatns-
rennsli er aukið eða minnkað eftir því sem
við á . Í dag reynir mjög lítið á sveigjanleika
vatnsaflsvirkjana hérlendis því um 80%
framleiðslunnar er til stóriðju þar sem
notkunin er fyrirsjáanleg langt fram í
tímann .12 Með sæstreng myndi því opnast
tækifæri til að selja þetta vatnsafl sem sérstaka
þjónustu, þ .e . sem nýja „rafmagnsvöru“ frá
Íslandi .
Bent skal á að það er ekki síður verðmætt
að minnka framleiðslu rafmagns þegar
þörf er á . Eftir 15 mínútna hálfleik snúa
Bretar sér aftur að sjónvarpinu og þá þarf
að slá af framleiðslu rafmagnsins jafn
hratt og hún var keyrð upp . Sá sem getur
brugðist við því getur fengið greitt fyrir
það — hér er ekki um magn af raforku
að ræða heldur verðmæti í sveigjanleika
afhendingar innar .
Verð á
skammtímamörkuðum
Ýmis gögn eru til um langtímaverð á raforkumörkuðum í Bretlandi . Það er
hins vegar á skammtímamarkaði sem verð-
mæti sveigjanleikans kemur gleggst fram .
Í Bretlandi er m .a . hægt að eiga viðskipti
með rafmagn daginn fyrir afhendingu,
einni klukkustund fyrir afhendingu og 15
mínútum fyrir afhendingu .13 Ennfremur
11 Sjá t .d . International Renewable Energy Agency, júní
2012, „Renewable Energy Technologies: Cost Analysis
Series — Hydropower“ .
12 Sjá raforkutölfræði Íslands á heimasíðu Orkustofnunar .
13 Markaður fyrir afhendingu rafmagns er m .a . rekinn af
N2EX í Bretlandi .
er „refsi“-markaður fyrir þá sem afhenda
ekki rafmagn á réttu augnabliki og/eða
þá sem taka ekki það rafmagn sem þeir
hafa lofað að taka .14 Reglan er einföld:
Því skemmri tími sem er til stefnu, því
meiri verðsveiflum má búast við . Sá sem
hefur aðgang að bestu tækninni á slíkum
markaði — t .d . vatnsafli — á því möguleika
á að skapa sér miklar tekjur með því að
haga viðskiptum sínum rétt . Þess vegna
leggur fyrirsögn þessarar greinar áherslu á
viðskiptatækifæri sæstrengs .
Orkuöryggi
Lunginn af raforkuframleiðslu Bret-lands er byggður á kjarnorku, kolum
og gasi .15 Hvort tveggja er forgengilegt
og sem dæmi er talið að Bretar hafi nú
þegar dælt upp yfir 85% af gasbirgðum
sínum úr Norður sjó .16 Á sama tíma hefur
sam keppni aukist veru lega á heimsvísu
um þær kol efna auð lindir sem eftir eru .
Olíutunnan hefur hækkað úr 20 dollurum
í 100 dollara frá alda mót um, kol rúmlega
tvöfaldast í verði og gas marg faldast á
sama tíma .17 Bretar og aðrar Evrópu-
þjóðir leita nú að lausn um á orkuöryggi
sínu til að tryggja aðgengi fyrirtækja og
einstaklinga að rafmagni til framtíðar .
Rekstrargrund völlur og hagsæld þessara
landa byggir bæði á að orka sé til staðar
og auk þess á tilhlýði legu verði . Í þessu
efni hefur sýnt sig að ríkin eru reiðubúin
að ganga langt og er heima öflun orku í
14 Þetta fyrirkomulag er til staðar í öllum þróaðri raforku-
kerfum og sérleyfisaðilum falið eftirlits hlutverk . Á Íslandi
er það í höndum Landsnets sem rekur jöfnunar orkumarkað
fyrir allt landið . Skammtíma markaður með rafmagn á
Íslandi er hins vegar ekki til staðar .
15 Orkumálaráðuneyti Bretlands, DECC, heldur utan um
og birtir ítarleg gögn um eðli raforkuvinnslu í Bretlandi .
16 Sjá DECC, 6 . maí 2014, „Exploration and production
— Oil and gas: field data“ .
17 Sjá International Energy Agency, „Key World Energy
Statistics 2013“ .