Félagsbréf - 01.12.1962, Blaðsíða 25

FÉLAGSBRÉF
21
Er hér er komið sögu verða heiinildir allar Ijósari, því að neðan við hinn foma
formála á fyrsta blaði skinnbókarinnar stendur með hendi frá 17. öld:
„Þessa bók á ég, Jón Finnsson, að gjöf míns sáluga föðurföður Jóns Björns-
sonar, svo sem bevisingar til finnast skulu, en var mér af mínum sáluga föður,
Finni Jónssyni, sjálfum persónulega afhent og í þeirri meiningu til eignar
fengin. Til merkis mitt nafn hér fyrir neðan. Jón Finnsson með eigin hönd.“
Þessi ráðstöfun Jóns Björnssonar, að bókin gengi í arf til sonarsonarins, talar
sínu máli um ræktarsemi þá, sem þeir feðgar báru í brjósti til þessa kjörgrips
ættarinnar. — Eins og kunnugt er hafði Ólöf ríka á Skarði um sig hirð skemmt-
unarmanna, og má nærri geta, að skinnbókin hefur þótt þar ekki lítill kosta-
gripur. Á Skarði mun líka sögu konunganna tveggja, Magnúsar góða og Har-
alds harðráða, liafa verið bætt inn í handritið.
A 17. öld þegar áhugi fræðimanna hófst á fornum íslenzkum handritum,
var eðlilegt, að þeir fengju augastað á Flateyjarbók. Arngrímur lærði hefur
haft hana að láni, því að hún er aðalheimild í riti hans um Noregskonunga;
og á dögum Odds biskups Einarssonar hefur hún verið í Skálholti um hríð.
Hefur bisku]) ritað þetta í skrá um bækur staðarins 1612: „Finnur Jónsson í
Flatey á hér stóra sögubók, sem hér hefur legið nokkur ár. Þar eru á kónga-
sögur og fleira annað. Hún skal komast með góðum skilum til lians aftur, þá
hann vill ekki líða hana hér lengur.“ Sem betur fór hefur Jón Finnsson ekki
viljað „Iíða“ hana lengi af bæ, því að annars hefði hún átt á hættu að tor-
tímast ásamt fleiri bókum, þegar staðurinn hrann 1630.
Sumarið 1647 kom Brynjólfur biskup Sveinsson í Flatey á Breiðafirði á yfir-
reið sinni um Vestfirði. Um þetta segir svo í Sjávarborgarannál við árið 1647:
„Þá skenkti Jón Finnsson þar biskupinum kóngabókina gömlu, sem lengi lá
í Flatey og hans langfeðar átt höfðu.“ Onnur heimild bætir því við, að biskup
hafi falað bókina, fyrst fyrir peninga, síðan fyrir fimm hundruð í jörðu, en
fengið hana eigi að heldur. „En er Jón fylgdi honum til skips úr eyjunum, gaf
hann honum bókina, og meinast, að biskupinn hafi hana fullu launað.“
Biskup sendi hana síðar Friðriki konungi III., sem hafði skrifað honum og
heðið hann að útvega „þær antiquitates, sögur og gömul document, sem fást
kynni hans Majestati til þénustu og þóknunar og til að auka hans konunglega
hibliothecam“. Hefur biskup ef til vill vonazt til að konungur sýndi meiri skiln-
ing óskum hans um prentsmiðju til staðarins, er hann sæi, hvílíkt verkefni lægi
fyrir í prentun íslenzkra sögurita. En ekki rættist sú ósk Brynjólfs biskups, hann
fékk enga prentsmiðju frá sínum herra.
Þormóður Torfason fékk síðar Flateyjarbók að láni og hafði hjá sér að