Félagsbréf - 01.12.1962, Blaðsíða 36

32
FÉLAGSBRÉF
held raunar ekki, að menn hafi yfir-
Leitt skilið þessa djúpu óttakennd utan
Danmerkur.
Hér hefur afstöðu þjóða okkar til
Norðurlanda sem heildar verið lýst í
megindráttum, en í þessari mynd eru
önnur og jafnmikilvæg blæbrigði til
aðgreiningar. íbúar Finnlands eru 4
milljónir, og af þeim tala 3,7 milljónir
finnsku — mál, sem ekki er norrænt,
og erfiðara er fyrir okkur að læra
heldur en spænsku og ítölsku — og
300 þúsundir hafa sænsku að móður-
máli. Álitið er, að aðeins um 100 þús.
hin,na finnskumælandi íbúa skilji
sænsku. Sænska er að vísu skyldu-
námsgrein í æðri skólum Finnlands, en
mismunurinn á tungumálunum er svo
mikill, að fæstir stúdenta hafa vald á
málinu og gleyma fljótt því, sem þeir
kunna, ef þeir halda því ekki við í
sænskumælandi umhverfi. Það er aug-
Ijóst, að þetta torveldar þátttöku Finna
í hinu norræna samfélagi.
Á íslandi verður málið — þrátt fyrir
skyldleika þess við önnur Norðurlanda-
mál og guðsifjar — á svipaðan hátt
til trafala. En hér er þekkingin á
danskri tungu og öðrum Norðurlanda-
málum svo almenn, að erfiðleikanna
verður fyrst og fremst vart á annan
bóginn — sem hættulegrar einangrun-
ar íslenzkra bókmennta. Að auki kemur
svo til raunhæf hindrun á sambandi
þar sem er einangrun landsins og mik-
ill ferðakostnaður.
Á Norðurlöndum eru sem sagt 15
milljónir manna, Danir, Norðmenn og
Svíar, sem skilja — eða ættu að skilja
— mál hvers annars, 3,7 milljónir
Finna, sem hvorki skilja né skiljast,
og 180 þús. íslendingar, sem skilja að
hluta, en skiljast ekki.
En fleira verður til aðgreiningar
löndunum. Danmörk, Noregur og Fin-
land eru um það bil jafnstór, og það
hefur alltaf þótt kostur bæði í leik og
samstarfi, en aftur á móti hefur Sví-
þjóð verið of stór og ísland of lítið.
Mörg vandamál, bæði sálfræðileg og
efnahagsleg, eru sprottin af þessari
staðreynd. Þetta hefur raskað jafnvægi
og gagnkvæmni í norrænu samstarfi.
Þjóðfélagsþróun Norðurlanda hefur
einnig verið mismunandi, og stuðlað
að því, að áberandi munur hefur orðið
á þjóðlegu fari. Danmörk, Svíþjóð og
Finnland hafa lifað tíma lénsskipulags.
Það skapaði erfðavenjur höfðingja-
stéttar, sem borgarastétt nútímans til-
einkaði sér síðan — ásamt listasmekk
18. aldar Evrópu — á annan hátt en
varð í Noregi og á íslandi. í Sví-
þjóð bárust þessi áhrif beint frá aðlin-
um til fjölmennrar borgarastéttar, í
Danmörku lá leiðin um verzlunar-
yfirstéttina í byrjun 19. aldar, — en
það leiddi til fagurfræðilegrar borg-
aramenningar, sem var háleit og gædd
innri virðuleik. Frændþjóðirnar á
Norðurlöndum eru því ekki eins sam-
stæðar um erfðavenjur og hugsjónir og
við á stundum vonum, álítum eða höld-
um skálaræður um. Og þegar við eíl-