Félagsbréf - 01.12.1962, Blaðsíða 14

10
FÉLAGSBRÉF
Otundum er á það minnzt, að íslendingar hafi horft með nokkurri
vandlætingu á þá ungu höfunda, sem leituðu að heiman og hófu
að skrifa skáldrit sín á erlendu máli á fyrstu tugum aldarinnar. Þetta
var á þeim árum, þegar þjóðin hafði öðlazt heimastjórn og sótti hvað
fastast fram til lokasigurs í sjálfstæðisbaráttunni. Þetta hratt af stað al-
mennri bjartsýni og mönnum var talsvert í hug, þjóðernisleg vakning
gekk yfir landið undir kjörorðinu íslandi allt, ný myndlist var komin
til sögunnar fyrir atbeina ungra og glæsilegra listamanna og íslenzkir
íþróttamenn voru teknir að keppa á erlendum vettvangi. Þjóðin virtist,
að minnsta kosti í orði kveðnu, hafa mikinn hug á að sýna heiminum
fram á hlutgengi sitt meðal framsækinna menningarþjóða og þurfti á
öllu sínu liði að halda. Það var því ekki nema eðlilegt, að ýmsum hrysi
hugur við að sjá unga afbragðsmenn úr hópi upprennandi skálda og
rithöfunda flýja land sitt og tungu, í stað þess að efla þær bók-
menntir, sem höfðu öðru framar staðið undir metnaði þjóðarinnar og
verið henni haldreipi. Og víst hefði þessi þróun mátt þykja viðsjárverð,
ef hún liefði orðið til frambúðar, en svo varð ekki, og nú mætti það
teljast okkur til sjálfskaparvítis, ef hún hæfist að nýju. Hún átti á sín-
um tíma rök í umkomuleysi þjóðfélagsins; enginn höfundur hér á
landi gat á þeim árum gert sér minnstu vonir um að lifa af skáldskap
sínum einvörðungu, m.a. vegna þess, að þeim var svo að segja fyrir-
munað að koma verkum sínum á framfæri við erlenda lesendur, en
það kom aftur til af því, að þýðendur íslenzkra fagurbókmennta voru
ekki tiltækir. Reyndar höfðu nokkur smærri skáldrit íslenzkra höfunda,
Jóns Thoroddsens, Gests Pálssonar, Indriða Einarssonar og Einars Hjör-
leifssonar Kvarans, verið þýdd á erlend mál, en þær tilraunir voru flest-
ar af vanefnum gerðar, og varð þeim ekki heldur fylgt eftir. Nú hefur
eitthvað rýmkazt um fyrir íslenzkum höfundum í þessu efni, sérstak-
lega eftir að tekið var að styrkja erlenda stúdenta til náms við Háskólann,
en samt mun þetta um langt skeið verða vandamál, sem ekki er vert
að loka augunum fyrir. Ungum og framgjörnum höfundum var þv’
varla láandi, þó að þeir yndu ekki hinni þröngu vök, sem þeim var
búin hér heima, og kysu að neyta vængjanna þar sem rýmra mundi uni
þá — ef flugtakið lánaðist.