Félagsbréf - 01.12.1962, Blaðsíða 30

26
FÉLAGSBRÉF
jþótt undarlegt megi virðast stóð ekki á kvörtunum. Félagið, sem ævinlega
tamdi sér gætni, svaraði þeim ekki beint. Það kaus heldur að krota á veggjar-
brot, þar sem eitt sinn var grímuverksmiðja, stuttaralega yfirlýsingu sem nú
hefur verið tekin upp í ritningarnar. í þessari kennisetningu er ítrekað að happ-
drættið standi fyrir hlut hendingarinnar í heimsskipaninni; mistök ónýti ekki
heldur beinlínis auki mátt hennar. Þess var enn getið að fyrrgreind steinljón
og svo hið helga náðhús, sem Félagið afneitaði að vísu ekki (og gaf enda
ekki upp réttinn að leita ráðá á þessum stöðum), stæðu ekki opinberlega í
skjóli Félagsins.
Þótt þessi tilkynning dreifði huga almennings hafði hún aðrar afleiðingar,
og kannski umfram það sem höfundur hennar hafði séð fyrir. Hún olli djúp-
tækum breytingum á anda og iðju Félagsins. Ég hef ekki langan frest; mér
er sagt að skip okkar búist á brott. En ég skal reyna að skýra málið.
Þótt ótrúlegt megi virðast hafði enginn reynt að gera sér grein fyrir neinni
almennri líkindakenningu enn sem komið var. Babýlóníumenn eru ekki ýkja-
hneigðir fyrir grufl. Þeir virða hendinguna og niðurstöður hennar, fela líf
sitt, vonir sínar, felmtur sinn á valdi henni; en þeim kemur ekki í hug að kanna
margslungin lögmál hennar eða þau síhverfulu himinsvið þar sem eðli hennar
hirtist. Hin opinbera tilkynning sem ég hef getið leiddi engu að síður til marg-
breyttrar umræðu um stærðfræðileg efni þar sem meðal annars kom fram
svofellt sjónarmið: standi happdrættið fyrir auknum hlut hendingarinnar,
stundarinnrás hins óskapta í sköpunarverkið, er þá ekki réttmætt að hendingar
gæti á öllum ferli happdrættisins, ekki aðeins í upphafi þess? Er ekki fjar-
stætt að hending ráði úrslitum um dauða manns en engu um nánari atvik, —
eignaupptöku, auglýsingu, stundartöf eða aldar? Vegna þessara velgrunduðu
efasemda kom að lokum til umtalsverðra endurbóta, sem raunar eru svo flóknar
(og hafa enn flækzt við aldanotkun) að það er aðeins á færi fárra sérfræðinga
að skilja þær. Engu að síður ætla ég að reyna að gera stuttlega grein fyrir þeim
þótt það verði aðeins í táknlegu formi.
Hugsið yður að maður nokkur hljóti í fyrsta drætti það hlutskipti að devja-
Til fyllingar þessari útkomu er dregið öðru sinni, og þá (til dæmis) um níu
hugsanlegar afleiðingar hinnar fyrstu niðurstöðu. Þar af geta til dæmis fjorai
leitt til þriðja dráttar þar sem upp kemur nafn böðulsins, tvær setja happ 1
óhapps stað (fundinn fjársjóður, til dæmis), ein þyngir refsinguna (gerir dauð-
dagann lítillægjandi eða eykur hann píslum), önnur kemur í veg fyrir fram-
kvæmd hennar... . Þetta er táknmynd ferilsins. í raun er dregið óendanlega-