Félagsbréf - 01.12.1962, Blaðsíða 44

40
FÉLAGSBRÉF
þetta verða sérstaklega mikilvægt fyrir
ísland.
En hin íslenzka menningarlega minni-
hlutakreppa mun eiga sér annan gang
en í hinum löndunum fjórum. Og það
af mörgum ástæðum.
í fyrsta lagi mun einangrun lands-
ins enn um skeið tefja það, að of mikið
magn erlends menningarefnis verði
gleypt í einu. í öðru lagi er hinn þjóð-
legi kjarni í íslenzku andlegu lífi harð-
ari og hæfari til viðnáms. Og síðast en
ekki sízt: hin heimsfræga íslenzka
lestrarlöngun, sem á einstæðan hátt
styðst við munnlegar arfsagnir — sígilt
fyrirbæri, sem er óþekkt í nær öllum
öðrum löndum — mun út af fyrir sig
vera trygging gegn sálrænum klofn-
ingi og þjóðlegri upplausn.
Á hinn bóginn er ekkert land —
ekki einu sinni Island — öruggt þeg-
ar til lengdar lætur gegn áhrifum
heimssamruna í máli og menningu. Og
þar sem íbúarnir eru svo fáir, geta í
ákveðnum greinum hins andlega lífs
átt sér stað snöggar og óvæntar bylt-
ingar, sem hvorki verður hægt að hafa
eftirlit með né ráða við. Sé erlendum
menningaráhrifum — og sérstaklega
hinum óvandaðri hluta þeirra —
hleypt inn í landið, — og það virðist
óhjákvæmilegt, getur það einmitt á
íslandi gerzt eins og skriðuföll.
Sem formaður Norræna félagsins í
Noregi hef ég lengi fengizt við vanda-
mál íslands, og þótt í litlum mæli sé,
hef ég náð árangri, sem gæti gefið
nokkrar vonir.
Ef markaður íslenzkra bókmennta
á eigin tungu gæti stækkað að minnsta
kosti að einhverju leyti, kynni það að
hoða verulegar framfarir á 10—20 ár-
um. En ef það á að gerast, verða ein-
hverjir á hinum Norðurlöndunum að
læra að lesa íslenzku.
Eins og mörgum ykkar er kunnugt,
hefur Norræna félaginu í Noregi tek-
izt að fá norska menntamálaráðuneytið
til að fallast á mikilvægar umbætur.
I stað þeirrar kennslu í fornnorsku,
sem nú fer fram í æðri skólum, eða í
fyrstu jafnhliða, verður að tillögu Nor-
ræna félagsins kennd nútíma íslenzka.
Mér til mikillar og óvæntrar ánægju
fékk málið afgreiðslu í öllum áföng-
um á 3 mánuðum. S.l. haust var þessi
tilhögun endanlega samþykkt af ráðu-
neytinu til reynslu.
íslenzkunám mörg þúsund norskra
menntaskólanema ætti — að minnsta
kosti fræðilega séð — að stuðla að því,
að íslenzkar bækur rötuðu leiðina til
norskra lesenda. Og í kjölfar þeirrar
þróunar ættu með tímanum að fylgja
mikil áhrif í þá átt að styrkja tilfinn-
inguna fyrir tengslum við íslenzka
menningu og tungu.
íslenzk menning er fyrst og fremst
íslenzkt málefni. En hún varðar einnig
hin Norðurlöndin. Okkur finnst, að í
þessu litla landi sé geymdur sjálfur
gullforði norrænnar menningar. Hér
finnum við okkar betri mann. Hverju