RM: Ritlist og myndlist - 01.03.1948, Blaðsíða 82

RM
VICENTE BLASCO IBANEZ
og miskunnarlausa baráttu í hel-
víti þeirra hörmunga, sem stofnað
er til í heimi, sem enn er skammt
kominn á braut mannúðarinnar.
Vinur okkar, Frakkinn, kvaddi
og fór. öðrum liðsforingjanum
varð tíðlitið að næsta borði, og
tafði það frásögn hans svo, að hlé
varð á. Dimmdjúp, svört konuaugu
hvíldu á honum í skjóli heljar-
mikils barðaliatts og silkimjúks
fjaðrabúa. Þau höfðu tívmælalaust
vakið alhygli hans, þessi augu.
Loks stóð hann upp og settist við
hitt borðið, eins og seiddur þangað
af ómótstæðilegu afli. Skömmu
6Íðar var hann allur á burt og með
honum liatturinn og búinn.
Ég sat eftir ásamt yngri foringj-
anum, þeim sem minna hafði haft
sig í frammi. Hann saup á og leit
á klukkuna yfir barnum, — saup
á aftur. Svo horfði hann á mig með
þessu einkennandi tilliti, sem
ávallt er undanfari alvarlegra
trúnaðarmála. Ég gizkaði á, að
hann langaði til að létta af sér
fargi ömurlegra minninga, sem
röskuðu hugarró hans. Honum
varð aftur litið á klukkuna. Hún
var eitt.
„Það var einmitt um þetta leyti“,
sagði hann allt í einu, upp úr eins
manns hljóði, hugsanirnar hrutust
fram í orðum. — „Um þetta leyti
fyrir réttum fjórum mánuðum“.
Meðan liann talaði, brá upp mynd-
um fyrir hugskotssjónúm mínum,
ég sá snævi þakinn dalinn og hvít
fjöllin, vaxin heyki og greni,
heyrði vindinn gnauða í greinun-
um og hrista af þeim snjóflygs-
umar, áþekkastar baðmullar-
hnoðmm. Ég sá þorpsrústirnar og
í þeim leifar serbneskrar herdeild-
ar á undanlialdi til Adríahafs.
„Vinur minn stjórnaði bakvarða-
sveitinni, sundurleitri lijörð ráð-
lausra manna, sem einu sinni hafði
verið lierdeild. Bændur höfðu
slegizt í lið með herflokknum,
bændur, svo örvita af hvers konar
hörmungum, að þeir eigruðu eins
og svefngenglar, og þurfti að reka
þá áfram eins og dýr; kveinandi
mæður með smáböm í eftirdragi;
og aðrar konur, þeldökkar yfirlit-
um, háar og sterklegar, keifuðu
snjóinn í þrúgandi þögn, lutu nið-
ur að líkunum, um leið og þær
gengu fram hjá, losuðu af þeim
byssurnar og skotfærabeltin.
Rauðum, kvikmn björmum brá
fyrir í myrkrinu, þegar kúlurnar
sprungu í rústxmum. Og úr djúp-
um næturinnar barst svarið, hel-
bjarmi annarra eldfleyga. Kúlurn-
ar hvissuðu og suðuðu í loftinu, —
skordýr svartnættisins, óséð, að
leik“.
1 kjölfar morgunársins fer ger-
eyðingin, lief6t með árás, sem ekki
verður lirundið. Þeir vissu ekki,
hverjir það voru, sem fylktu liði
gegn þeim í myrkrinu. Vom það
Þjóðverjar, Austurríkismenn, Búl-
76