RM: Ritlist og myndlist - 01.03.1948, Blaðsíða 50

STEFAN ZWEIG
RM
hvert kvæði hafði eitt hnitmiðaða
form, aldrei neitt of né van. Manni
fannst alltaf, að eitthvað óafvitað,
eitthvað óskýranlegt hlyti á leynd-
ardómsfullan hátt að vísa honum
leið á hinum ótroðnu slóðum.
Ég get varla lýst því, hver áhrif
þessi undramaður hafði á okkur,
sem eitthvað vorum farnir að bera
skynbragð á list. Því livað getur
verið jafn heillandi fyrir ungu
kynslóðina og það, að vita í sínum
hópi hið sanna, innblásna skáld,
sem Hölderlin, Keats og Leopardis
hafa lýst, og maður liafði ætíð séð
í hillingum eða sem hálfgerða
draumsýn? Þess vegna man ég líka
svo greinilega eftir því, þegar ég
sá Hofmannsthal í fyrsta sinn. Ég
var sextán ára að aldri, og þar sem
við fylgdumst af kappi með því,
æm þessi dýrlingur okkar hafðist
að, varð ég alveg uppnuminn, þeg-
ar ég rakst á svolitla tilkynningu
á baksíðu dagblaðanna, þar sem
eagt var, að hann ætlaði að halda
fyrirlestur imi Goethe í Vísinda-
félaginu. Það var okkur óskiljan-
legt, að slíkum snillingi skyldu
ekki vera valin veglegri salarkynni
en raun bar vitni um. 1 aðdáun
okkar höfðum við álitið, að stærsti
áheyrendasalurinn mundi vera
troðfullur, þegar Hofmannsthal
léti til sín heyra. En hér var ennþá
ein sönnun þess, hve langt við
menntaskólapiltarnir vorum á
undan almenningi og hinum opin-
beru gagnrýnendum í mati okkar
á því nýja og lífvænlega í listinnL
1 hiniun þrönga sal var saman-
komið eitthvað um hundrað
manns, svo það var hreinn óþarfi
fyrir mig að koma hálftíma á
undan til að tryggja mér sæti. Við
höfðum beðið stundarkom, þegar
ungur maður, grannvaxinn og yf-
irlætislaus, gekk skyndilega milli
sætaraðanna að ræðupallinum og
tók til máls svo fyrirvaralaust, að
mér vannst ekki tími til að athuga
hann nákvæmlega. Hofmannsthal
var unglegri í sjón en ég hafði
búizt við, því olli mjúkur skegg-
hýjungurinn á efri vör hans og
renglulegt vaxtarlag. Hið dökka,
skarpleita, lítið eitt ítalska andlit
hans virtist þanið af taugaæsingi,
og þessi sama óró virtist einnig
brenna úr hinum nærsýnu, gljá-
svörtu augum hans. Hann steypti
sér í ræðuna eins og sundmaður
í þaulkunnugan hyl, og því leng-
ur, sem hann talaði, því frjálsari
urðu hreyfingamar, því öruggari
varð öll framkoman. Jafnskjótt og
hann hreifst af einhverju atriði
(ég tók oft eftir hinu eama, er
ég átti samræður við hann seinna),
livarf honum öll feimni, en í stað-
inn kom yfir hann einhver dásaro*
legur léttleiki og fjör, eins og títt
er um innblásna menn. Aðeins við
fyrstu setningaraar tók ég eftir því,
að rödd hans var ekki fögur. Hann
var mjög mjóróma og oft lá við að
röddin brysti. En brátt urðum við
svo hugfangnir af ræðunni, að við
44