Morgunblaðið - 19.02.2005, Blaðsíða 49

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 19. FEBRÚAR 2005 49
MINNINGAR
Í SMÁBÆNUM Cappelle la
Grande í Frakklandi hefur síðan
1985 verið haldin skákhátíð sem
kennd er við bæinn. Í fyrsta mótinu
tóku 68 keppendur þátt frá 5 lönd-
um í Evrópu og
þar af voru tveir
alþjóðlegir
meistarar og
fjórir Fide-
meistarar. Sig-
urvegari þess
móts varð Pól-
verjinn Walde-
mar Hanasz og
hafa ekki farið
frekari sögur af
honum á skák-
sviðinu síðan.
Bænum hefur í
öll þessi ár verið
stjórnað af
kommúnista-
flokki Frakk-
lands og hefur
sveitarfélagið
verið helsta drif-
fjöðrin í móta-
haldinu. Íslend-
ingar fóru fyrst
að fara á mótið árið 1993 þar sem
Margeir Pétursson var fremstur í
flokki. Sú ferð heppnaðist að
mörgu leyti vel svo að síðan hafa ís-
lenskir skákmenn tekið þátt þar
með reglulegu millibili. Á þessu ári
skelltu þrír íslenskir skákmenn sér
á mótið þar sem heildarfjöldi kepp-
enda er 600. Stórmeistarinn Hann-
es Hlífar Stefánsson (2561) hefur
þegar þessar línur eru ritaðar unn-
ið tvær mikilvægar skákir í röð og
er í 4.–13. sæti með 5½ vinning af 7
mögulegum. Í sjöttu umferð lagði
hann búlgarska stórmeistarann
Peter Velikov (2430) að velli og í
þeirri sjöundu þurfti franskur koll-
egi hans Cyril Marcelin (2464) að
lúta í lægra haldi fyrir honum. Ír-
anski stórmeistarinn Amir Bagheri
(2500) var í efsta sæti fyrir loka-
umferðirnar tvær með 6½ vinning.
Ranghermt var í skákpistli fyrr í
vikunni að stórmeistarinn Þröstur
Þórhallsson (2455) og Magnús
Kristinsson (1430) hefðu haft 1
vinning af tveimur mögulegum
þegar rétt var að báðir höfðu 1½
vinning. Hins vegar ku það vera
rétt að að loknum sjö umferðum
hefur Þröstur 4½ vinning en Magn-
ús 3½ vinning. Enn sem komið er
hafa mótshaldarar ekki margar
skákir tiltækar frá mótinu en von-
andi verður bragarbót gerð á því
þegar það er afstaðið.
Stefán komst á skrið
en Ingvar náði sér ekki
á strik í Búdapest
Félagarnir Stefán Kristjánsson
(2438) og Ingvar Jóhannesson
(2315) tóku þátt í stórmeistara-
flokki annars vegar og flokki al-
þjóðlegra meistara hins vegar í
febrúar útgáfunni af Fyrstu laug-
ardagsmótaröðinni sem lauk end-
anlega í gær, föstudaginn 18. febr-
úar í Búdapest í Ungverjalandi.
Ingvar lauk keppni í flokki alþjóð-
legra meistara með 4½ vinning af
10 mögulegum og varð í 7. sæti af
11 keppendum. Ungverski alþjóð-
legi meistarinn Adam Szeberenyi
(2357) vann flokkinn með 7 vinn-
inga en landi hans og kollegi Bela
Lengyel (2313) kom næstur með
6½ vinning. Taflmennska Stefáns í
stórmeistaraflokknum tók tölu-
verðum framförum eftir því sem á
mótið leið og má segja að hann
hefði getað haft fleiri vinninga en
6½ af 11 þegar einni skák er ólokið.
Sérstaklega hefði hann átt að geta
unnið skák sína gegn Denes Boros
(2404) í sinni sjöundu skák á
mótinu og hugsanlega einnig gegn
Krisztian Szabo (2376) í sinni ní-
undu. Það var sammerkt báðum
skákunum að Stefáni hafði hugvit-
samlega tekist að ná frumkvæðinu í
miðtaflinu en svo þegar kom að því
að vinna úr yfirburðunum í enda-
taflinu fataðist honum flugið og
andstæðingunum tókst að sleppa
fyrir horn með jafntefli. Hins vegar
þegar hann mætti þýska alþjóðlega
meistaranum Marco Thinius (2384)
í sinni áttundu skák gerði hann
engin slík mistök.
Hvítt: Marco Thinius (2384)
Svart: Stefán Kristjánsson
(2438)
1. e4 e6 2. d4 d5 3. Rc3 Bb4 4. e5
Dd7 5. a3 Bxc3+ 6. bxc3 b6 7. a4
Ba6 8. Bxa6 Rxa6 9. Dg4 f5 10.
Dh5+ Df7 11. De2 Rb8 12. h4 Re7
13. Rh3 h6 14. h5 O-O 15. Rf4 c5
16. dxc5 Hc8!
Stefán hefur ásamt félaga sínum
Ingvari unnið að bók um franska
vörn undanfarin ár. Þessi leikur
sýnir góðan skilning á byrjuninni
þar sem ekki skiptir máli að svart-
ur verði peði undir eftir 17. cxb6
axb6. Aðalatriðið er að í slíkri stöðu
opnast bæði a- og c-línan sem leiðir
til þess að hrókar svarts geta orðið
virkir og beint spjótum sínum að
hvítum peðunum meðfram línun-
um. 16...bxc5 hefði orðið mun slak-
ara en textaleikurinn af þessum
sökum. Í framhaldinu finnur hvítur
ekki bestu leiðina til að halda jafn-
væginu.
17. Be3 Rd7! 18. cxb6 axb6 19.
Db5 Rc6
Sjá stöðumynd 1.
Svartur hefur nú tryggt að stolt
hvíta miðborðsins, e5-peðið, fellur
án þess að e-peð hans á e6 falli á
sama tíma. Þetta þýðir að þegar e-
peð svarts kemst á skrið hefur hvít-
ur tapað baráttunni um miðborðið.
Hann reynir að verða sér úti um
mótspil á drottningarvæng í formi
a-frípeðsins en það dugir ekki.
20. Bxb6 Rcxe5 21. O-O Hab8
22. a5 Rc4 23. Ha4 Rf6!
Hvítur vonaðist eftir að svartur
yrði gráðugur og félli í gildru sína
eftir 23... Rdxb6 24. axb6 Hxb6??
25. Hxc4! Hxb5 26. Hxc8+ Kh7 27.
Rg6 og hvítur vinnur vegna mát-
hótunarinnar á h8. Textaleikurinn
styður við framrás e-peðsins og það
er fyrir öllu.
24. f3 e5 25. Rg6 De6 26. Hb4
Kh7 27. f4 e4 28. Hxc4? Hxc4 29.
Hb1 Rxh5 30. Re5 Hxc3! 31. Rd7
Hvítur greip til þess örþrifaráðs
að fórna skiptamun svo að ridd-
arinn á c4 yrði honum ekki of erf-
iður viðureignar. Engu að síður var
það óviturlegt þar sem spilið sem
hann fékk úr býtunum var ekki
fullnægjandi.
Sjá stöðumynd 2.
31... Hxc2?!
Þessi leikur orkar tvímælis en
stefnir þó sigrinum ekki í teljandi
hættu. 31... Hbc8 hefði verið betra.
32. Db3!
32. Rxb8 hefði leitt til óverjandi
mátsóknar svarts eftir 32... Dg6 33.
Df1 Rxf4!. Nú vonaðist hvítur eftir
32... Hbc8? 33. Dxc2! og öll von yrði
ekki úti um mótspil vegna a-frí-
peðsins jafnvel eftir 32... Dxd7.
32... Hxg2+! 33. Kxg2 Dxd7 34.
a6 Rxf4+ 35. Kf1 Ha8 36. a7 Hxa7
Skiljanlegur leikur en 36... Rd3
hefði verið öflugri þar eð ekki var
þörf á að fórna skiptamuninum
strax. Hvítur afræður að verða
manni yfir í staðinn en það eru
gömul sannindi að enginn má við
margnum og biskup hvíts er eng-
inn jafnoki fimm svartra peða.
37. De3 Hb7 38. Dxf4 De6 39.
De3
Sjá stöðumynd 3.
39... f4!
Tryggir svörtum sigur á öruggan
og einfaldan hátt. Það er óvenju-
legt að sjá fimm samstæð frípeð
gegn svo fámennu liði andstæð-
ingsins.
40. Dd4 Dh3+ 41. Ke2 Df3+ 42.
Kd2 e3+ 43. Kc2 De2+ 44. Kc3
Dc4+ 45. Dxc4 dxc4 46. Hb4 g5 47.
Kxc4 e2 48. Bf2 Hxb4+ 49. Kxb4
g4 og hvítur gafst upp enda svört
drottning að renna upp í borð eftir
50. Kc3 g3 51. Be1 g2. Þessi skák
og fleiri sýna svo ekki verður um
villst að Stefán er á réttri leið í sín-
um skákframa og haldi hann áfram
á sömu braut er spurningin ein-
göngu sú hvenær hann verði stór-
meistari en ekki hvort. Byrjanirnar
hjá honum eru orðnar traustar og
hugmyndaaugðin mikil í miðtaflinu.
Helst þyrfti hann að bæta sig í
endatöflum svo að tæknin við að
vinna úr yfirburðunum verði ekki
hindrun og einnig að hann geti
bjargað sér þegar endataflið er
strembið. Ingvar, félagi hans, hefur
lagt töluverða vinnu við skáklistina
og þó að gengið í Gíbraltar og
Búdapest hafi verið honum mót-
drægt mun hann án efa læra sínar
lexíur af því.
Meistaramót Hellis hafið
Óvænt úrslit urðu í fyrstu um-
ferð Meistaramóts Taflfélagsins
Hellis þegar margfaldur meistari
félagsins, Björn Þorfinnsson (2356)
mátti prísa sig sælan að gera jafn-
tefli við unglinginn Gylfa Davíðs-
son (1560). Björn hafði vænlegt tafl
framan en svo þegar hann hélt að
hann hafði fórnað á andstæðinginn
svo að engum vörnum yrði við kom-
ið, var honum komið í skilning um
að sá stutti gat þegið fórnina.
Framhaldið sem Björn hafði í huga
hefði þýtt að hann hefði orðið
drottningu yfir en sá galli var á
gjöf Njarðar að hann hefði þá orðið
mát með fallegu samspili hróks og
riddara. Að tveim umferðum lokn-
um eru fjórir skákmenn jafnir og
efstir með 2 vinninga en þeir eru
Sigurður Daði Sigfússon (2309),
Lenka Ptácníková (2280), Hrannar
Baldursson (2164) og Jóhann Helgi
Sigurðsson (2061).
Hannes á meðal
fremstu manna
SKÁK
Frakkland
21. CAPPELLE LA GRANDE SKÁKHÁTÍÐIN
12.-19. febrúar 2005
daggi@internet.is
HELGI ÁSS GRÉTARSSON
Stöðumynd 1. Stöðumynd 2. Stöðumynd 3.
Stefán
Kristjánsson
Hannes Hlífar
Stefánsson
✝ Stefán Ásbjarn-arson fæddist
að Guðmundarstöð-
um í Vopnafirði 4.
október 1910.
Hann lést á hjúkr-
unarheimilinu
Sundabúð aðfara-
nótt mánudagsins
31. janúar síðast-
liðinn. Foreldrar
hans voru Ásbjörn
Stefánsson, bóndi á
Guðmundarstöðum,
f. 27. október 1877,
d. 4. júní 1947 og
Ástríður Kristjana
Sveinsdóttir, f. 6. desember
1886, d. 12. nóvember 1956.
Foreldrar Ásbjarnar voru Stef-
án Ásbjarnarson, bóndi á Guð-
Anna Sigríður, f. 9. apríl 1922,
d. 22. janúar 1950 og Ástríður
Sólveig, f. 26. janúar 1926. Upp-
eldissystur Stefáns eru Ástríður
Helgadóttir, f. 14. júlí 1933 og
Hrönn Jónsdóttir, f. 28. apríl
1944, en hún er dóttir Guðrúnar
Ólafíu.
Stefán ólst upp á Guðmund-
arstöðum, hann lauk prófi frá
Gagnfræðaskóla Akureyrar.
Hann stóð fyrir búi á Guðmund-
arstöðum ásamt móður sinni
eftir að faðir hans lést 1947 og
við andlát móður sinnar 1956
tók hann við búinu ásamt Sig-
hvati bróður sínum og bjuggu
þeir á Guðmundarstöðum til
ársins 1984 er þeir lögðu niður
búskap og fluttust á hjúkrunar-
heimilið Sundabúð þar sem þeir
dvöldu til dauðadags. Stefán
var ókvæntur og barnlaus.
Útför Stefáns fór fram frá
Hofi í Vopnafirði laugardaginn
5. febrúar. Jarðsett var í Hof-
skirkjugarði.
mundarstöðum, og
Stefanía Jónsdóttir.
Foreldrar Ástríðar
voru Sveinn Valdi-
marsson og Anna
Guðnadóttir.
Systkini Stefáns
eru: Þórdís, f. 9.
desember 1911, d.
19. júní 1912, Krist-
jana, f. 21. septem-
ber 1913, d. 13. febr-
úar 1990, Björn, f.
21. desember 1914,
d. 14. desember
1936, Guðrún Ólafía,
f. 19. júní 1916, d.
16. október 2002, Sighvatur, f.
8. ágúst 1918, d. 3. febrúar
1999, Stefanía, f. 18. nóvember
1919, d. 17. september 2003,
Mönnum er sjaldan alveg ljóst
hvert stefnir á lífsleiðinni meðan
þeir eru ungir að árum. Ég varð
þeirra gæfu aðnjótandi sem barn á
mölinni að komast í sveit og kynn-
ast sveitastörfum hjá mjög góðu
fólki austur í Vopnafirði. Svo þótti
mér til þess koma að vera þarna
nánar tiltekið á Hrappsstöðum að
sumrin urðu alls 9. Það var allt
sem heillaði, sveitin, störfin og
fólkið. Þetta voru mín mótunarár.
Næsti bær innar í dalnum var
Guðmundarstaðir sem nú er kom-
inn í eyði, bær sem bar svipmót
aldanna, burstir og hlóðareldhús.
Vélaöld sem hafin var, með tækj-
um beitt fyrir hross og síðar drátt-
arvélar höfðu ekki komið að Guð-
mundarstöðum þar sem bóndinn
var Stefán Ásbjarnarson sem bjó
þar ásamt bróður sínum Sighvati,
báðir ókvæntir. Þeir bræður gerðu
öll búverk uppá gamla lagið og létu
nútímann ekki trufla sig. Á þessum
árum var mikill samgangur milli
bæja, var ég oft notaður til sendi-
ferða með ýmislegt smálegt á milli
bæjanna. Alltaf þótti mér gaman
að koma heim á bæ til þessa elsku-
lega fólks sem töldu auk bræðr-
anna þrjár konur, Jóhönnu Sessel-
íu og Hrönn. Þarna datt maður
inní rómantíska sveitamennsku
sem var svo framandi og forvitni-
leg. Þarna iðaði rokkur og mikil
handavinna með band og prjóna,
karlarnir slógu túnin sín með orfi
og ljá sem síðan var dengdur að
kveldi, heyið bundið á hesta. Tað-
skánin þurrkuð á túnum til eldivið-
ar, sú sem ekki lenti í skítakvörn-
inni til áburðar. Þarna voru störfin
unnin eins og þau höfðu verið unn-
in á íslenskum heimilum um aldir,
sömu handtökin og sama hugsunin,
nýta allt sem jörðin gaf. Fólk söng
við vinnuna sína og heilbrigðar
kindur og hrútar voru stolt heima-
fólksins.
Þetta er sú mynd sem ég geymi
frá æsku minni og kynnum af fólk-
inu á Guðmundarstöðum. Nú er
allt þetta fólk farið úr dalnum.
Stefán Ásbjarnarson var til moldar
borinn 5. febrúar sl. 94 ára gamall.
Mér þótti alltaf gaman að hitta
Stefán, hann gat alltaf glatt mann
með sinni skemmtilegu sýn á lífið.
Hann skrifaði vangaveltur sínar í
blöð hér á árum áður og sagði sög-
ur af sér, t.d. frá skólavist á Ak-
ureyri þegar hann var við mennta-
skólann þar.
Ekki fyrir svo mörgum árum
hringdi hann í mig og bað mig um
að kaupa á sig hatt, sem mér þótti
alveg sjálfsagt. Ég varð að vita um
stærð, og ekki stóð á svari „ég er
ekki með minni haus en Ben heit-
inn Gurion“. Síðan átti samtalinu
að ljúka en mig langaði meira að
heyra og spurði frétta og hvernig
heilsufar væri. „Heilsan er góð“
sagði hann, „auk þess eru allar
konur í Vopnafirði hræddar við
mig, einkum ef þær eiga dætur“,
svo hló hann og kvaddi. Hann lét
sig ekki vanta á böll ef sá gállinn
var á honum og dansaði og spáði
og spekúleraði í fólki, aðallega í
kvenfólki. Vildi vita allt um ættir
og uppruna og störf fólks. Og það
var þannig með Stefán þó hann léti
tækniframfarir fara hjá að þá var
hann fagurkeri á fatnað og þótti
gaman að klæða sig upp á. Hann
átti meðal annars mikið safn binda
sem hann bauð til sölu nú um jólin
síðustu, sennilegast saddur lífs-
daga. Í dag er genginn maður sem
vakti athygli fyrir sjálfstæðan takt
á lífsferð sinni, sem vakti óneit-
anlega forvitni þeirra sem gerðu
sér erindi við hann.
Ómar Ragnarsson gerði þátt um
búskapinn á Guðmundarstöðum
sem var svo upphaf þáttaraða Óm-
ars, Stiklur, sem nutu mikilla vin-
sælda á sínum tíma. Blaðamenn
Vísis tóku hús á þeim bræðrum í
maí 1979, hafís lá fyrir landi, mikill
snjór og mjög kalt, þá voru þeir
bræður orðnir einir, konurnar
farnar. Engan bilbug var samt
hægt að finna á þeim. Þeir léku
þarna við þessar aðstæður við
hvurn sinn fingur, segjandi sögur.
Stefán tók í orgelið en Sighvatur
hafði til kaffi syngjandi „Sjóferð-
ina“ með Brimkló, þvælinn texta
sem hann hafði greinilega mjög
gaman af. Þessi heimsókn er mér
ógleymanleg. Afdalakarlar sem
sögðu skemmtilega frá og voru vel
að sér um allt og alla.
Ég votta ættingjum Stefáns og
vinafólks hans samúð mína, með
þakklæti fyrir að hafa hitt hann
fyrir á minni vegferð.
Gunnar V. Andrésson.
STEFÁN
ÁSBJARNARSON