Skólavarðan - 01.06.2001, Blaðsíða 21

Þegar spurt var um hrós kom oft löng
þögn og undrunarsvipur þegar kennarar
fóru að leita að því hver hrósaði þeim fyrir
vel unnin störf.
Flestir nefna að fáir eða engir hrósi þeim
fyrir störf sín. Fram kemur að ef hrósað er
komi það helst frá foreldrum og hrós frá
samstarfsaðilum snýst aðallega um verkefni
eða annan sýnilegan afrakstur.
• Enginn, lítið um hrós.
• Foreldrar og nemendur.
• Samstarfsaðilar.
Þessar niðurstöður finnst mér sláandi og
í sannleika sagt ógnvænlegar. Fagleg svör-
un á starf er ein mikilvægasta forsenda
starfsþroska kennara og án hennar er hætta
á kulnun mikil.
Stuðningshringir kennara
Hægt er að setja upp stuðningshringi
kennara eins og ég les þá úr svörum þeirra.
Segja má að fram komi að nálægð og
traust skipti miklu máli fyrir kennara þegar
þeir sækja sér stuðning. Þeir sækja fyrst til
þeirra sem þeir þekkja og treysta.
Samantekt
Í hugum margra kennaranna felst stuðn-
ingur fyrst og fremst í því að starfa með
fólki sem þeim líkar við og þeir geta haft
einlæg en fagleg samskipti við. Þeir segjast
leita fyrst til samstarfsmanna eftir stuðningi
í starfi. Þeir leita einnig samvinnu við aðra
kennara og milli skóla sér til stuðnings. Þá
skiptir máli að þekkja til viðkomandi og
treysta fagmennsku og vinnubrögðum
hans. Kennarar telja sig helst þurfa stuðn-
ing við að koma til móts við sérþarfir ein-
stakra nemenda og varðandi skipulag
samkennslu. Þeir vilja hafa aðgang að
sérfræðiþjónustu og fá ráðgjöf inn í skóla-
stofuna.
Aukin reynsla breytir
eðli þarfa fyrir stuðning
en minnkar þær ekki.
Kennarar með lengri
reynslu og meira nám
nefna frekar stuðning fé-
laga og stuðning inni í
kennslustofu en aðrir.
Kennarar finna sjálfir
breytingarnar og gera
sér grein fyrir að þeir
vilji nú annað en áður.
Námskeið og endur-
menntun eru mikilvæg.
Kennarar telja sig hafa
farið á gagnleg námskeið
en nefna að þörfin breytist með aldri og
reynslu. Óskir koma fram um að námskeið-
in séu á skólatíma og tengist starfinu inni í
skólastofunni. Kennarar fámennra skóla
finna sumir fyrir faglegri einangrun en aðr-
ir alls ekki. Til að rjúfa þessa einangrun
virðist skipta máli samstarf innan skóla,
þróunarvinna skóla og að hafa verið í sam-
vinnu við aðra skóla. Kennarar fá litla sem
enga svörun á störf sín. Ef um svörun er að
ræða kemur hún aðallega frá foreldrum og
nemendum.
Rannsóknin gefur til kynna að kennarar
séu í upphafi kennslu óöruggir með störf
sín og viti ekki hvaða stuðning þeir geti
fengið né hvar þeir eigi að leita hans. Þrátt
fyrir reynslu eru þeir áfram svolítið óör-
uggir með störf sín og nefna að þeir hafi
litla möguleika á viðmiðum vegna fæðar
nemenda og almenns skorts á matstækjum.
Svo virðist sem kennarar séu í óþarflega
og óþægilega miklu tómarúmi við upphaf
kennsluferils. Þeir þurfa að uppgötva sjálf-
sagða hluti í tengslum við starf sitt, svo sem
hvaða stuðning þeir geta fengið og jafnvel
hvaða möguleika þeir hafa á endur- og sí-
menntun.
Í fámenna skólanum sem fram kemur í
rannsókninni eru kennarar yfirleitt ánægð-
ir. Þeir telja sig vera í notalegu umhverfi
samkennara og nemenda. Þeim finnst fá-
mennið og nálægðin oft góð, en þegar eitt-
hvað bjátar á kemur fram að þetta er oft of
lítið samfélag. Þá þurfa kennarar að leita út
fyrir samfélag samkennaranna. Yngri kenn-
arar með styttri starfsreynslu sem starfa í
fámennum skóla finnst þeir frekar vera fag-
lega og félagslega einangraðir og þeir eru í
upphafi kennsluferils óöruggir gagnvart
samkennslu árganga. Kennarar með langa
kennslureynslu í fámennum skóla eru yfir-
leitt frekar sáttir við starfið þar.
Þrátt fyrir nálægðina sem kennarar nefna
að sé í fámenna skólanum ræða þeir ekki
um eða skoða starfið í kennslustofunni
mikið. Þeir fá heldur ekki markvissa svörun
á störf sín frá samstarfsmönnum. Starf
kennara í fámennum skóla virðist vera að
mestu einyrkjastarf þrátt fyrir notalegheitin
og nálægðina í samkennarahópnum. Sú
reynsla og þekking sem reyndir kennarar
búa yfir, til dæmis varðandi samkennslu og
þjónustu stuðningsaðila utan skólans, skilar
sér ekki markvisst til nýrra kennara.
Sérfræðiþjónusta skóla er samkvæmt
þessari rannsókn mjög laustengd kennur-
um og þeir hafa ekki glögga mynd af því
hvaða stuðning hún getur veitt þeim annan
en vegna sérþarfa einstakra nemenda.
Kennarar hafa sumir í upphafi kennsluferils
upplifað sérfræðiþjónustu skólanna og ann-
an ytri stuðning sem ógn og eftirlit. Við
nánari reynslu af ytri stuðningi líta þeir á
hann sem mikilvægan og hann verður að
vera fyrir hendi að þeirra mati en þeir nýta
sér hann ekki mikið sem persónulegan
stuðning í eigin þróun í starfi.
Kennarar fámennra skóla þurfa að hafa
möguleika á að vera í fagumhverfi þar sem
þeir öðlast öryggi og finna til samkenndar.
Stuðningur í starfi er meðal annars að
vinna að því að skapa þær aðstæður í um-
hverfi þeirra. Þeir þurfa sérstakan stuðning
við upphaf kennslu. Hann þarf að koma frá
reyndum kennurum sem miðla af reynslu
sinni af kennslu og skipulagi við sam-
kennslu árganga.
Þóra Björk Jónsdóttir
Ráðstefna, rannsókn
23
Rannsóknin gefur til
kynna að kennarar séu í
upphafi kennslu óörugg-
ir með störf sín og viti
ekki hvaða stuðning
þeir geti fengið né hvar
þeir eigi að leita hans.
Þrátt fyrir reynslu eru
þeir áfram svolítið óör-
uggir með störf sín og
nefna að þeir hafi litla
möguleika á viðmiðum
vegna fæðar nemenda
og almenns skorts á
matstækjum.