Tíminn - 24.12.1947, Blaðsíða 8

8
JÓLABLAÐ TÍMANS 1947
ekki ég, Lars gamli?“, sagði hann um leið
og hann fylgdi dóttur sinni til dyra. „Ætli
það hefði ekki verið nær að hlýða ráðum
mínum!“
Þetta var alvara — bláköld alvara. Þeim
hafði ekki verið unnt að útvega þessar
krónur í tæka tíð, svo aö nú var ekki annað
fyrir þau að gera en að flytja. Og allt strit
hans til að bæta jörðina yrði árangurslaust.
Aftur á móti myndi tengdafaðir hans hagn-
ast stórum á vinnu hans.
Anna hafði verið þögul og niðurbeygð í
langan tíma eftir þetta. Hún hafði ekki
einu sinni sagt eitt ásakandi orð um föður
sinn fyrir hörku hans. En Þrándur sá
glöggt, að hún var fastráðin í að gera aldrei
framar tilraun til aö ná sáttum við gamla
manninn.
Svo hörð og óbilgjörn höfðu örlögin verið
þeim. Og guð einn vissi yfir hverju fram-
tíðin byggi. Eitthvað óumræðilega þungt lá
yfir öllu. Og nú var svo komið, að hann gat
alveg eins búizt við að missa Önnu. Missa
hana einmitt þegar gleði þeirra var svo rík.
.... Þrátt fyrir alla erfiðleikana höfðu þau
svo oft setið saman og glatt sig með fögn-
uði þeirrar stundar, þegar þau væru orðin
þrjú á Hjalla. Og Anna hafði notað hverja
stund til að búa sig undir það, sem koma
átti. Hann óskaði með sjálfum sér, að
barnið, sem bráðlega skyldi fæðast, yrði
drengur. En þegar Anna komst á snoðir um
það, hafði hún strítt honum með því, að
það yrði telpa. En þessi hamingja, sem í
vændum var, fékk þau til að gleyma erfið-
leikunum um tíma. Þangað til óveðrið skall
yfir og lokaði litla bæinn þeirra úti frá
umheiminum.
Honum hafði tekizt að ná í ljósmóðurina
rétt áður en allar leiðir urðu ófærar vegna
kafaldsins, en nú var svo komið, að ljós-
móðirin treysti sér ekki til að taka á sig á-
byrgðina og bað um að fá lækni.
Anna þjáðist mikið. Þrándi var ljóst af líf
hennar hékk í veikum þræði ....
----Eftir langa mæðu náði hann upp á
hálendið. Hann stanzaði dálitla stund til
þess að kasta mæðinni. Útlitið var allt ann-
að en glæsilegt. Framundan var hásléttan,
óraleið yfir vegleysur og firnindi í ofsa-
stormi og kafaldsbyl. Uppi á hásléttunni var
hart frost og skafrenningur, og veðurút-
litið var þannig, að búast mátti við snjó-
komu þá og þegar.
Hann batt skíðin á fæturna á sér og hélt
af stað. Það var ágætt skíðafæri og hon-
um miðaði vel áfram. Þreytan yfirgaf hann
og hann var orðinn hinn vonbezti um að
honum tækizt að komast leiðar sinnar.
En brátt byrjaði að snjóa og útsýnið til
hnjúkanna, sem stóðu upp úr kafinu, lok-
aðist alveg. Þrándur herðir á sér til þess að
ná sem lengst, áður en bylurinn yrði svo
myrkur, að ekkert viðlit væri að halda á-
fram. Lægðir og daladrög eru full af snjó.
Allt i kring er ekkert annað en snjór og
aftur snjór .... Ekkert hljóð nær eyrum
hans, ekkert annað en urgið í skíðunum,
þegar þau renna yfir snjóinn. Hann er al-
einn mitt inni á öræfunum — hinum
hræöilegu Harðangursöræfum, þar sem
ekkert kvikt getur haldizt við fyrir vetrar-
ríki. Öræfin luktu um hann frá öllum hlið-
um og fylltu hug hans tilfinningu af óend-
anlegum vanmætti gagnvart þessum hvíta
óskapnaði.
Og þó miðar honum betur áfram en hann
hafði búizt við eftir útlitinu að dæma.
Hann dregur upp vasaúrið sitt til þess að
sjá hvað klukkan er. Hann hefir gengið í
fjóra tíma. Eftir því hlýtur hann að vera
kominn meira en hálfa leið. Áður en langt
um líður byrjar landið að lækka niður að
byggðinni hinum megin.
Hann er svo ánægður yfir þessum góða
árangri, að hann byrjar að raula gamalt
þjóðlag fyrir munni sér .... Hann tekur
þetta sem teikn þess, að allt myndi fara
vel. Hann hefir aldrei látið bugast — og því
skyldi hann þá gera það nú .... Hann
hugsar heim — heim til Önnu .... Nei, nei,
það var óhugsandi að örlögin yrðu þeim
svo hörð, að hann fengi aldrei að sjá hana
á lífi framar .... Guð gat ekki yfirgefið
þau. Ást þeirra hlaut að sigrast á öllu þvi
illa, sem steðjaði að þeim.
Hann hafði blátt áfram ekki leyfi til að
efast um það ....
Og bráðum voru jólin komin. Eftir viku-
tíma kom hin mikla hátíð .... Það varð
að vera gleðihátíð — einnig fyrir þau ....
Jólagleðin myndi ennþá einu sinni lýsa upp
litlu stofuna þeirra .... En — þetta mundu
verða síðustu jólin þeirra á Hjalla ....
Þessi staðreynd stóð fyrir hugskotssjón-
um hans sem óhagganlegur örlagadómur.
Og allt þetta var Lars Haga að kenna. Það
var óbilgimi hans, sem hafði eyðilagt allt
fyrir þeim.
Það komu hörkudrættir í andlit hans, er
hann hugsaði um þetta. Hann fann ennþá
sárar til vanmáttar síns en ella. Það væri
ekki meira en mátulegt, að hann sýndi
tengdaföður sínum í tvo heimana fyrir
þessa framkomu hans.
Nei, nei, hvað er hann að hugsa! Allt
þetta var ekki annað en smámunir einir á
móti þeirri hættu, sem Anna var í. Honum
var sama um allt annað — bara ef hún yrði
heil heilsu aftur.
Snjókoman eykst .... Snjórinn fellur í
stórum flyksum og rokið er svo mikið, að
hann verður að hafa sig allan við til þess
að standa gegn því. Frostið eykst meir og
meir og brennir hann i andlitið. Þrándur
herðir ferðina til þess að halda á sér hit-
anum .... Nú fyrst er honum fyllilega ljóst,
að það er hætta á ferðum. Bylurinn er svo
myrkur, að hann eygir varla framfyrir
skíðin.
Og ofan á allt annað tekur hann nú fyrst
eftir því, að vindáttin hefir breytzt. Það er
engu líkara en að stormurinn komi úr öll-
um áttum í senn. Honum er ómögulegt að
átta sig í þessu moldviðri. Hið einasta, sem
hann veit, er, að hann er aleinn einhvers-
staðar í auðninni uppi á háfjöllum Nor-
egs ....
Er hann hefir gengið í tvo tíma til, byrj-
ar hann að finna til þreytu. Hann rýnir út
í myrkrið, þangað til hann tekur að svíða í
augun. Staða hans virðist vera alveg von-
laus. Hann hefði fyrir löngu átt að vera
byrjaður að ganga niður í dalinn. Honum
er þess vegna Ijóst, aö hann hlýtur að vera
orðinn villtur.
Það var ekki ómaksins vert að velta því
fyrir sér hvað það þýddi. Það þýddi, að
hann fengi aldrei aö sjá Önnu framar ....
Það þýddi dauðann fyrir hann ....
Hann hristi þessar hugsanir af sér. Það
var nægur tími til þess að örvænta og hann
hafði aldrei lagt það í vana sinn. Hann er
staðráðinn í því að gefast aldrei upp. Áfram
skyldi hann halda þangað til fætur hans
neituðu að bera hann og hann hnigi niður
af þreytu og kali. Stormurinn feykir honum
hvað eftir annað um koll, en hann rís ætíð
á fætur aftur og heldur áfram þeirri bar-
áttu, sem honum var nú orðið ljóst, að var
sama sem vonlaus.
Honum miðaði seint áfram og hann var
farinn að finna til þreytu. Þreytan læsti sig
upp eftir fótum hans eins og vofa. Sú stund
hlaut að vera nærri, þegar kraftar hans
voru að þrotum komnir......
En — hann er jafn ákveðinn í að berj-
ast svo lengi sem mögulegt er. Ef til vill
lægði veðrið bráðum. Ef til vill stytti alveg
upp .... Hann heldur dauðahaldi í þessa
veiku von, eða réttara sagt þessa sjálfs-
blekkingu, því að allir vissu, að byljirnir
gátu varað svo vikum skipti á hálend-
inu.....
Allt í einu rákust skíðin í einhverja þústu
í snjónum. Hann fann strax, að það var
eitthvað mjúkt. Hann ætlaði að halda á-
fram án þess að gefa því gaum, en svo sá
hann eitthvað sem líktist fatadruslu, sem
stóð upp úr snjónum. Þá var hann ekki í
neinum vafa lengur. Hérna var maður, sem
hafði orðið úti.
Þrándur byrjaði að grafa hann úr fönn-
inni, enda þótt hann gæti varla búizt við
því, að hann væri á lífi. Honum gekk seint
að róta snjónum burt, en loks tókst honum ,
þó að losa um manninn, svo að hann gat
borið kennsl á hann. Það lá við að hann
hrykki aftur á bak af undrun, þegar hann
sá, að maðurinn sem lá eins og dauður fyrir t
framan hann, var enginn annar en — Lars
Haga.
Og hann varð næstum ennþá meira for-
viða, þegar hann sá, að hann var lifandi.
Hann hafði fallið í svefn af ofþreytu, en nú
vaknaði hann allt í einu. Þrándi var ljóst, að
hefði hann komið dálítið seinna, hefði Lars
ekki verið lifandi.
Þrándur stóð dálitla stund og hugsaði sig
um. Hvað átti hann nú að taka til bragðs?
Ef hann skildi Lars gamla eftir, var það
eins víst og tveir og tveir eru fjórir, að það
mundi verða hans bani. Og er hann at-
hugaði veðurútlitið, gat vel litið út fyrir, aö
hann færi að létta til. Rokið var minna en
áður og snjókoma var ekki eins mikil. Ef
hann legði sína síðustu krafta í að komast
yfir fjöllin, var alls eigi útilokað að hann
gæti fengið lækninn með sér heim til sín.
Og það gat riðið á lífi Önnu, að honum tæk-
ist það. En hvað lítil töf, sem var, gat orðið
örlagaþrungin. Var það ekki blátt áfram
skylda hans að halda áfram ferð sinni, án
tillits til nokkurs annars?
Jú, auðvitaö var það helgasta skylda
hans!
En — gat hann skilið gamla manninn
eftir ósjálfbjarga, mitt uppi í reginfjöllum?
Það var áreiðanlega það sama og að gefa
hann dauðanum á vald. Og þá ætti hann
sökina á dauða Lars gamla ....
Hann byrjaði að nudda hendur og fætur
gamla mannsins. Hann hafði enn ekki kalið
að neinu ráði.
Þrándur leit í kring um sig og hugsaði sig
um. Honum flaug í hug, að ef til vill mundi
hann geta dregið Lars gamla á skíðunum
til byggða.
Hann bjó um Lars á skíðunum og hélt af
stað, en sá brátt, að hann mundi ekki kom- •
ast langt á þann hátt, því að skíðin sukku í
lausamjöllina, svo að hann fékk þeim eigi
þokað. Nú var úr vöndu að ráða. Annað-
hvort hlaut hann að skilja Lars gamla eftir ’
og gera tilraun til að komast til byggða, eða
byggja snjóhús yfir þá báða og láta fyrir-
berast í því, þangað til veðrið varð betra.
Hvorugur þessara kosta var góður.
Ef hann héldi kyrru fyrir, var það líkleg-
ast, að það myndi kosta Önnu lífið, og ef
hann freistaði að ná byggðinni, mundi Lars
ekki lifa það af að bíða eftir honum. Hvað
sem hann tæki sér fyrir hendur, gæti það
haft örlagaþrungnar afleiðingar.
Og það var engu líkara en að sjálf nátt-
úran hefði ákveðið að gera hugarstríð hans
ennþá þyngra, því að allt í einu hætti að
snjóa, svo að hann gat séð langar leiðir frá
sér. Hásléttan virtist alveg jöfn og hæða-
laus. Auganu mætti ekkert annað en snjó-
hvít eyðimörkin, þar sem enginn tindur var,
sem hann gat áttað sig eftir. En þrátt fyrir