Alþýðublaðið - 24.12.1947, Síða 8

8

■nuOT—
»H!I——
.Jólablað 7Álþýðublaðsins
Skálholfsbiskupinn, sem aldrei sá Island
RAUNVERULEGIR stórglæfra-
menn eru fáix, sem betur fer, þeir
menn. sem lag hafa á að villa svo
algerlega á sér heimildir, að þeir
geti troðið sér fram í fremstu röð í
ríki og samfélagi manna og átt
hlut að stjórnmálaákvörðunum
lands síns án þess að menn sjái í
gegnum þá. Slíkur bragðarefur og
ævintýramaður var Marcellus.
Lék hann svo stórt hlutverk á
stjórnarárum Kristjáns konungs
fyrsta, að talað er um Marcellus-
artímabil eða stjórn Marcellusar.
Vitaskuld hélt konungur, að hann
gæti haft Marcellus fyrir tromp í
spili sínu við páfann, en engin dul
verður á það dregin, áð Marcell-
usi tókst um árabil að slá ryki í
augu konungs með naupi sínu og
lygasögum um mannkosti sína og'
sambönd.
Marcellus er fæddur um 1400 í
NieVern nálægt Koblenz. Senni-
lega hefur hann stundað a-llmikið
nám, þótt hann krítaði liðugt, er
hann gortaði af því að hafa lokið
prófi f mörgum vísindagreinum.
Latínukunnátta hans var góð og
sömuleiðis var kirkjuréttur hon-
um ekki ókunnur og yfirleitt hafði
hann gott Iag á því að ávaxta
pund sitt.
Alfyrstu klækir hans gefa til
kynna næsta frábæran hæfileika
til þess að leika á yfirvöld ka-
þólsku kirkjunnar. Arið 1.428 var
hann í fangelsj í Köln, en Mar-
cellus vissi hvernig hann átti að
fai'a að því að strjúka og eftir
mikla leit og látlausar eftirspurn-
ir fannst hann í nunnuklaustri
einu, og var hann þá tekinn og
settur inn á ný. Dómstóllinn, sem
fór með mál hans, var skipaður
kardínálanum, erkibiskupnum af
Köln, og tveim furstum, og hlaut
hanrt fyrir misgerðir sínar æru-
missi og ævilanga fangelsisvist.
Með skrúðfylkingu var hann flutt-
ur nakinn gegnum borgina og
hæddur á ýmsan hátt. Hann var
settur á gálgapall og meðal
þeirra, sem sáu hann þar, var
Heinrich Kalteisen magister og há-
iskólakennari í borgin.ni. Þeirra
fundum bar síðar saman.
í fangeisinu ritaði hann bréf á
góðri latínu til kardínálans í Eng-
landi, en hann var heldur óbón-
þýður. Þá leitaði Marcellus á náð-
ir ' orkibiskupsins í Köhr, og svo
heppilega vildi til, að%ann var þá
veikur, og nú var Marcelius ekki
aðeins doktor í guðfræði, heldur
einnig doktor í 1 æknisfræði, og
frá því að vera bandingi hófst
hann til þess að vera einkalæknir
erkibiskupsins og fékk auk þess
tekjudrjúgt prestakall. í þakklæt-
Hér segir frá Marcellusí, hinum þýzka
ævintýramanni, sem í tólf ár, 1448-1460,
var Skálholtsbiskup, en aldrei kom til Is-
(ands, hvað þá heldur, að hann sæi nokk-
urn tíma biskupssetur sitt.
isskyni fyrir greiðami gerði hann
eftirlikingu af innsigli erkibisk-
upsins og hyggileg hagnýtdng eft-
irlíkingarinnar gaf honum drjúg-
an skilding. Þegar hann var orð-
inn hundleiður á prestskapnum
leitaði hann til páfans, sem um
þær mundir stríddi í ströngu við
kirkjuþingið í Basel, og kom Mar-
cellus á þeim árum fram sem öt-
ull verjandi hans. Á rikisþinginu
í Frankfurt, við Main árið 1446
hitti Marcellus hinn fræga Enea
Silvio Piccolomini, þann er seinna
varð kunnur undir nafninu Á'us
páfi annar. Hann var dálítið við-
sjált skáld úr hópi húmanista;
fyllti hann. framan af flokk
þeirra, er töldu kirkjuþingið æðra
páfanum, ert seinna var hann á
öndverðri skoðun, er veðurvitinn
benti í þá átt. Var það án efa að
hans atbeina, að páfinn skipaði
Marcelius biskup í Skálholti á ís-
landi árið 1448. En prestsembætt-
ið góða á Þýzkalandi var honum
leyft að hafa á hendi og auk þess
gerði páfinn hann að collector,
safnara, og nuntius, sendiboða
páfans á öllum Norðurlöndum.
En biskupssetur sitt i Skálholti sá
hann aldrei, né heldur ísland.
Ejnnig mátti hann sjá fyrir einka-
fjármálum sínum. Hann fékk vald
páfa í átta greinum: til að leysa
úr banni, gefa aflausn synda, fyr-
irgefa syndir mönnum, sem íagt
höfðu hendur á presta með valdi,
géfa undanþágur til hjúskapar
fólki, sem var af þeini stigum, er
slíkt, var bannað, og einnig fólki
sem hafði líkamslýti, en vildi
verða -vígt af prestL. Fýrir : öll
þessi fríðihdi átti hann að borga
60 gyllini, ög skrifaði hann fyrst
undir skuldabréf, en með aðstoð
nokkúrra kardínála komst. hann