Vísir - 01.12.1938, Blaðsíða 5

VlSIR
€
Stofnsett 1886.
Hefir fyrirliggjandi talsvert úrval af allskonar varningi,
með mjög sanngjörnu verði, svo sem: Allskonar búsáhöld,
þar á meðal ýmsar nýungar, sem ómissandi eru á hverju
f
•heimili. Byggingarvörur í talsverðu úrvali, svo sem: Skrár,
Lamir, Húna fvrir úti- og innidyr. Hurðarpumpur, Hurð-
arfjaðrir, Gluggaopnara (patent), Rúðugler, Saum allsk.,
Vírnet til múrliúðunar, Skápaskrár, mikið úrval, Skúffu-
grip, Skúffutippi allskonar, Skápsmellur fl. teg. Allskonar
trésmíðaverkfæri, aðeins frá þektum verksmiðjum. Borð-
búnað allskonar, þar á meðal Borðbúnað úr ryðfríu stáli,
sem að útliti og gæðum jafnast fyllilega á við silfur,
og viljum við sérstaklega mæla með þessari vörutegund.
Vasabnifar, fallegt úrval. Skæri margar stærðir og gerðir.
Rakhnífar, Rakvélar, Hárklippur fl. teg. Húsgagnafjaðrir,
Skotfæri o. m. fl.
Leitið tilboða.
Vörur sendarl gegn
póstkröfu um land alt.

gera skuli til að ná sem fyrst
„öllum vorum málum í vorar
hendur og fá viðurkenningu
fullveldis vors“. Fyrsti flutn-
ingsmaður og formælandi var
Magnús Pétursson, þm.Stranda-
manna. Mælti hann skörulega
fyrir tillögunni. Var hún sam-
þvkkt i einu hljóði og fullveldis-
nefnd kosin. Starfaði hún síðan
að málunum sem við varð kom-
ið unz sanmingum var lokið.
Tækifærið var hagstætt. Stór-
þjóðirnar höfðu háð hildarleik-
inn fjögur ár fyrir sjálfsákvörð-
unarrétti smáþjóðanna. íslend-
ingar höfðu í verkinu gerst
sjálfstæðir. Danir biðu þess að
fá Suður-.Tótland, samkvæmt
inurn margnefnda sjálfsákvörð-
unarrétti, sem þjóðirnar áttu að
njóta. ,
Allt virtist í æskilegu horfi.
Fjórir umboðsmenn frá Dana
hálfu vóru sendir til Reykjavík-
ur til samninga við jafnmarga
fulltrúa frá Alþingi.
Samningarnir tókust þó
miklu verr fyrir fslendingum en
skvldi og vænta virtist mega.
Fullveldi íslands var þó ský-
laust viðurkennt og jivi mikil-
væg úrslit fengin á langri deilu.
En viðurkenning fullveldis-
ins var kevpt fyrir mikl-
ar og næsta óvarlegar rétt-
indaveizlur. Sum ákvæði á orða-
lagi samningsins voru óljós og
tevgjanleg og báru þess vitni, að
verið hafði undir högg að sækja.
Vafalaust liefir það miklu vald-
ið,. að gengið var af íslendinga
hálfu að slikum samningum, að
samkvæmt ákvæði 18. gr. geta
íslendingar einir sagt þeim upp
hvenær sem er eftir 1943. Eru
þó uppsagnarskiíýrðin með
miklum annmörkum.
Samningurinn var samþykkt-
ur á Alþingi án þingrofs með
öllum atkvæðum gegn tveimur
og siðar sama haust með þjóð-
aratkvæði með vfirgnæfandi
meiri hluta.
Síðan sambandslögin kornu í
gildi hafa margir menn látið i
liós skoðun sína á þeim, og bera
]>au ummæli þess vitni, að gall-
ar þeirra liafa orðið mönnum
bersýnilegri er frá leið. Meðal
inna mikilvægustu umsagna er
dómur Ólafs prófessors Lárus-
sonar, enda kemur hann að þvi
er mestu máli skiftir, er hann
segir um 6. gr.:
...Tafnréttis-ákvæðið mun vera
algjörl einsdæmi i þjóðarétl
inum, og i raun og veru jafnó
samboðið báðum þjóðunum,
eins og sumir Danir bafa viður-
kennt. En hættulegt er það
nærri eingöngu fvrir annan að-
ilann, oss Islendinga, þrjátíu
sinnum mannfærri og margfalt
fátækari en hina sambands-
þjóðina. Hvers virði er það full-
rétti i raun og veru, sem slikur
böggull fylgir?“ — Jafnframt
telur hann mjög hættulega
meinbugi á uppsagnar-ákvæð-
unum.
Rúmsins vegna verður liér
ekki getið fleiri umsagna að
sinni né nánara taldir ágallar
sambandslaganna. En geta
verður hér stuttlega um „við-
horf“ Alþingis til þessara mála
síðan þau komu í gildi.
A næsta ári, 1919, samþykkti
Alþingi nýja stjórnarski’á fyr-
ir konungsríkið ísland. Þurfti
þá að breyta skilyrðum fyrir
kosningarrétti til Alþingis, þar
sem samskonar ákvæði skyldu
nú ná lil livorratveggja, íslend-
inga og Dana, samkv. 6.gr. sam-
bandslaga-samningsins. Mátti
framkvæma þetta með tvenns-
konar hætti og valdi Alþingi
með miklum meirililuta þann
kostinn, er tryggari var öryggi
þjóðarinnar og minni röskun
gerði, lét haldast i lögum 5-ára
búsetu-skilyrðið, en jók þvi við,
að nú skyldi það einnig taka til
innfæddra manna ef þeir flytt-
ist vistferlum úr landi. í sam-
bandi við þetta segir svo i
nefndaráliti meirihlutastjórnar-
skrárnefndar á Alþingi 1919, og
ber Ijóst vitni, hversu Alþingi
leit á þessi mál þá þegar:
„Loks vill meiri hlutinn láta
þess getið, að sambandslögin
hafi eigi verið samþykkt í því
skyni, að Islendingar skyldu
nokkuð láta undan þokast um
rétt sinn frá því sem þar er á-
kveðið, heldur sé einsætt að neyta
réttinda sinna samkvæmt þeim
liér á landi svo sem fremst má,
og heldur styrkja en veikja,
hvenær sem tækifæri gefst.
Þau spor viljum vér marka þeg-
ar á þessu fvrsta þingi, sem liáð
er, eftir að breyting er orðin á
sambandinu".
Á sama þingi vóru sett lög um
Hæstarétt. Var æðsta dómsvald
mála vorra þar með flutt lieim
og fulbiægt gamalli og mjög
mikilvægri réttarkröfu þjóðar-
innar.
Þá var það ú Alþingi 1928, 28.
febrúar að Sigurður Eggerz,
er einn ráðherra vorra hafði lát-
ið stöðu sina fyrir málstað Is-
lands gagnvart konungsvaldinú
(úl af fvrirvaranum 1914) —
bar fram fyrirspurn ti! rikis-
stjórnarinnar, hvort hún vildi
vinna að þvi, að Sambandslaga-
samningnum verði sagt upp svo
fljótt sem lög standa til og jafn-
framt íhuga, á livern liátt utan-
ríkismálum vorum verði. kom-