Morgunblaðið - 20.05.1954, Blaðsíða 19

Fimmtudagur 20. maí 1954
MORGUNBLAÐIÐ
19
Um íslenzk skáld í Danmörku - og
féia kynningu á verkum Daviðs
Góð kynning á er-
lendum bókmenntum
Tennesse WiEliams — eg Eeikrit
lians um D. D. Lawtence
-len fölger end Island Europa
og- Norden i Sporet
<»g griber Teknikken, saa elsker
hver Islending Ordet,
Xor Ordet er Livet og Drömmen
om Liv og om Ære.
*©g höjt i en Flyvemaskines
Cylinderkabiner
j s s hörer í Hvinet fra fire Motor-
ers Maskiner
«n Islending synge et Digt í mit
lyttende Öre.
■Xeg ved, det er Sagaens evige
Röst, jag han höre.“
Svo lýkur kveðiu ungs „nor-
:>æ:'s“ skálds til íslands fyrir
'»kc:nmu. Hún birtist í Berlinga-
1 ;ði ’dum í tilefni af forsetaheim-
í ók.rinni til Danmerkur. Lítil, en
Lygbekk kveðja, sem vert er að
J'-akka, eitt af því sem minnir
ckkur á, að ísland á vini, góða
vini, í fjörrum löndum.
★ □ ★
SIGTJRD MADSLUND er ungur
maður, rúmlega þrítugur, en er
I ó’ v ■! þekktur meðal ungu skáld
ínria í Danmörku, enda hefir
L.ann getið sér gott orð fyrir ljóð-
y æn kvæði sín, er vakið hafa at-
hygli þar heima í Danmörku.
Jlann er dansk-íslenzkur að ætt,
: onur Sigríðar Sigurðardóttur,
systur Sigurgeirs heitins biskups
r)g frú Ólafar forstöðukonu Hlíð-
arenda. Faðir Sigurðs var dansk-
\jr að ætt, Hans Madslund yfir-
verkf:æðingur, en hann er nú lát
inn.
★ Hj FIR KOMIÐ TIL ÍSLANDS
Sigurd lagði um skeið stund á
Tæknisnám við háskólann í Kaup-
tnanm höfn, en hvarf frá því og
sneri sér að bókmenntanámi.
Hann hefir gefið út tvær Ijóða-
'bækur, Skaar (1950) og Foran en
T)ör (-953). Auk þess hafa birzt
t'ftir hann ýmis tækifærisljóð í
clönskum blöðum.
Sigurd hefir komið hingað til
lands tvisvar sinnum, og notar
hann niynd frá Reykjavík í einu
Lvæða sinna, Mennesker:
Og paa Laugaveg i Reykjavík
havde jeg mödt en Islænding
mg i II lsingborg en Svensker.
<Jg de var allesammen mig, og
je,g dem.
Og det var et og det samme . . .“
★ □ ★
BINS og sjá má af kvæðabrotun-
vm, sem hér eru tilfærð, yrkir
fkáldið bæði í hefðbundnu og
'bundnu formi og er jafnvígt á
hvorttveggja. Það er í sífelldri
leit að nýjum háttum til að tjá
hugsanir sínar, og gætu sum
binna ungu skálda hérlendis tek-
:tð þennan frænda sinn til fyrir-
.jnyndar í því að kasta ekki öllu
,,hiuu gamla“ fyrir borð í nauð-
synlegi i leit að nýju formi og
breyttum tón. Má geta þess hér
'því viðvíkjandi, að bað eru ekki
sizt ío: msandstæðurnar, sem gera
Ijóðabækur Sigurds óvenjuað-
Taðandi og nýstárlegar. Að vísu er
bað ekki formið, heldur andinn,
.sem sker úr um gildi skáldskapar
<en samt er gaman að sjá hér í
sörnu bókum hina ruddu og ó-
ruddu slóð skáldskaparins, — og
hver veit nema þær liggja ein-
:mitt saman í þá ókunnu leið, sem
farin verður í kveðskap fram-
'iíðarinnar? — Sigurd Madslund
•virðist vera að þreifa fyrir sér
um þau' efni og gefa tilraunir
'hans góð fyrirheit.
,— SÁLIN KOM í LJÓS“
Niðurlag kvæðisins Foraars-
-dag er á þessa leið:
.Tir.genes Ansigter brast, og
Sjælen kom til Syne.“
Vel gæti þessi lína verið nokk
urs konar yfirskrift yfir Ijóðum
Sigurds Madslunds, því að í þeim
llestum gerir hann tilraun til
t -ss að framkalla sál veruleikans
Tvær kveðjur
Davíð Stefnásson
ef svo mætti að orði komast, ná
að kjarna mannlífsins með
skemmtilegu og oft kaldrauna-
legu raunsæi; hefir honum svo
ungum tekizt það vonum framar,
þótt á köflum verði heimspeki-
legar hugleiðingar hans helzti
þreytandi. En ef svo ber undir
fyrirgefst allt slíkt fúlega, því að
hvarvetna má sjá, að hann
„ . . . lider af en farlig Törst,
en Törst, der bryder ned,
om Dagen stor, í Natten störst,
en Törst, der er af Evighed,
en Törst som Ild, der brænder
i nögne sarte Hænder“,
eins og skáldið kemst að orði í
kvæðinu Törst. — Megum við þó
ekki gleyma því, að hann er lítið
betur settur en við hin:
„Jeg er et Menneske i et mörkt
Værelse,
i et Værelse uden Vinduer og
Döre . .“
(Sögen)
Hver veit þó nema hann — og við
hin — eigum eftir að komast út
úr „hinu myrka herbergi", —
herbergi veraldarhyggjunnar,
lífslýginnar og styrjaldaróttans.
DAVÍÐ KYNNTUR
EKKI alls fyrir löngu birtist í
einu helzta bókmenntariti Sví-
þjóðar, Perspektiv, ágæt grein
um Davíð Stefánsson skáld frá
Fagraskógi eftir Önnu Z. Oster-
man, sem hér er vel kunn. Grein-
inni fylgir kvæði Davíðs Guð-
mundur góði, í þýðingu Önnur Z.
Osterman, og fæ ég ekki betur
séð en hún sé hin prýðilegasta;
ágæt kynning á hinu stórbrotna
kvæði skáldsins, sem „trúir á hið
góða í manninum", eins og Anna
Osterman kemst réttilega að orði
um Davíð. — Langar mig til þess
að geta þessarar greinar lítillega
hér, því að hún er ,eins og kvæði
Madlunds, sem getið var í upp-
hafi þessarar greinar, hugþekk
kveðja, sem vert er að þakka,
vinarkveðja.
□ ★ □
í UPPHAFI greinar sinnar bend-
ir Osterman á brautryðjandaverk
Davíðs frá Fagraskógi 1 íslenzk-
um ijóðmenntum, en getur þess
jafnframt, að hann standi ekki
síður föstum fótum í evrópskri
menningu og boðskapur húman-
ismans sé í fyrirrúmi í kveðskap
hans. — Að því búnu snýr grein-
arhöfundur sér að einstökum
bókum Davíðs og gerir grein fyr-
ir þeim öllum í tímaröð. Vitnar
hún oft í verk hans og þýðir til-
vitnanir allar jöfnum höndum. —
Alls staðar kemur fram mikill
skilningur og samúð með þeim
verkum, sem um er fjallað, enda
augsýnilegt, að yfirsýnin er mikil
og dómarnir hafnir yfir persónu-
— til Islands
mat og þröngsýnislegan kauða-
skap.
★ DAVÍÐ OG FRÖÐING
A. Osterman bendir á, er hún
ræðir um Svartar fjaðrir, hversu
margt sé líkt með Davíg frá
Fagraskógi og sænska stórskáld-
inu Fröding, bæði að því er við-
kemur hinum ákveðna og mærð-
arlausa stíl og viðhorfi til mann- i
kindarinnar, breyzkrar og þver-
brestasamrar. Hefir Davíð án efa
lært ýmislegt af hinum sænska
meistara. — Þá bendir hún mjög
á hversu ótrauður Davíð hefir
ætíð barizt gegn myrkraröflun-
um, gegn kúgun og einveldi í öll-
um myndum þess, og minnir á
hvella raust hans gegn einræðis-
öflunum á styrjaldarárunum og
eftir þau (Vopn guðanna, 1944 og
Ný kvæðabók, 1947). Ekki hefir
þó þessi rödd ætíð verið vinsæl
af öllum hér heima; nokkrir
þvergirðingslegir ofstækismenn
hafa reynt að þagga hana niður.
Mátti vel sjá það, eins og Anna
Osterman bendir réttilega á, þeg-
ar Vopn guðanna var hér Sýnt.
Þessir sömu menn hófu einnig
herferð á hendur Landinu
gleymda áður en það var tekið til
sýningar hér.
★ GEGN EINRÆÐI OG KÚGIJN
I Landinu gleymda er Davíð
enn einu sinni boðberi frjálsrar
hugsunar: I því er krafizt fulls
réttar einstaklingsins til andlegs
og pólitísks frelsis; þar er var-
inn réttur þjóðanna til sjálfs-
stjórnar, þar skipar bræðralag
mannanna hásæti, mannkærleik-
anum er stefnt gegn hatrinu, um-
burðarlyndið gegn valdinu, eins
og greinarhöfundur bendir á. —
Þótt leikritið eigi að gerast fýrir
tveimur öldum', eru vandamál
þess enn hin sömu og nú; boð-
skapur þess á erindi til samtíð-
arinnar, — og e. t. v. ekki síður
til framtíðarinnar.
□ ★ □
ÉG HEFI hér aðeins getið nokk-
urra atriða úr hinni ágætu kynn-
ingargrein Önnu Z. Osterman um
Davíð skáld frá Fagraskógi, en
1 vitanlega er þessu greinarkorni
einungis ætlað að benda á hana,
þakka ræktarsemina við íslenzk-
ar bókmenntir, íslenzka menn-
ingu. Af þessari grein og þýðingu
Guðmundarkvæðisins má glögg-
lega sjá, að við eigum þar hauk
í horni, sem frú Anna er. Er
óskandi, að fleiri slíkar greinar
birtist eftir hana í sænskum blöð-
um.
M. —
Bókafréttir
EtÉR verður sagt frá nokkrum
bókum er koma út hjá danska
Gyldendal í vor:
John Buchholzer: De brændte
Ansigters Lands. Það er ferða-
saga frá Abyssiníu. Höfundur hef
ir dvalizt í landinu sem land-
búnaðarráðunautur.
Knud Hansen: Sören Kierke-
gaard, Ideens Digter. Ævisaga
hins heimsfræga danska rithöf-
undar, rituð eftir margra ára
rannsóknir. Höfundur er skóla-
stjóri lýðháskólans í Askov.
Sven Segerstrále: Det forunder
lige Liv. Þetta er bók um líffræði,
höfundurinn sænsk-finnskur pró-
fessor segir frá rannsóknum vís-
indamanna á upphafi lífsins,
vexti og hrörnun.
Robb V.r' " ’“)• *•• ’ én
Jomfruö. ’ ’ •: ■ :ma
Robinson, ii ; Jist að ásamt
konu sinni á eyðieyju í Karabiska
hafinu. Lýsir hann í bókinni
landnámi.
MIKLAR þakkir eigra bóksalar
hér skilið fyrir hversu margar
ágætar erlendar bækur þeir hafa
flutt inn og haft á boðstólum á
undanförnum mánuðum. Er sú
breyting, sem á hefur orðið í
þessum efnum frá því fyrir
nokkrum árum öllu bókelsku
fólki til hinnar mestu gleði. Er
ekki að efa, að þetta ágæta úr-
val góðra bóka víkki sjónarhring
þeirra, sem ekki eiga þess neinn
kost, að afla sér menntunar og
þroska í fjarlægum löndum. Ei
vonandi að innflutningui góðra
bóka aukist fremur en minnki i
framtíðinni.
★
HÉR verður einungis raétt lítil-
lega um bókaflokk sem reyndar
hefur farið heldur lítið fyrir, en
er hinn gagnlegasti í hvívetna,
því að hann gefur góða mynd
af verkum og störfum erlendra
nútíðarhöfunda, skálda, rithöf-
unda og bókmenntafræðinga. •—
Flokkur þessi nefnist New World
Writing, og hafa borizt hingað 4
fyrstu bindin, sem hvert um sig er
á 400. blaðsíður að stærð. Má af
því nokkuð marka, hversu mikið
verk hér er um að ræða.
Ekki eru hér tök á að gefa
fullnægjandi yfirlit um innihald
þess bókaflokks, og verður að-
eins stiklað á stærstu steinunum,
ef svo mætti að orði komast. Þó
má þegar geta þess, að hér eru
fyrst og fremst kynnt verk yngstu
höfundanna, svo að vel má fá
nokkra yfirsýn yfir yngstu bók-
menntir annarra þjóða, ekki sízt
strauma og stefnur í ljóðagerð.
★ FJÖLRREYTT EFNI
Ekki er hægt að neita því, að
tvö fyrstu heftin eru betri að
efni en tvö hin síðari, sem hing-
að hafa borizt. Af efni fyrri heft-
anna tveggja má nefna sögubrot
eftir James Jones, Dylan Thomas
Og Christopher Isherwood, svo að
nokkurra þekktra rithöfunda sé
getið. Þá eru leikrit eftir þá
Pablo Picasso og Tennessee
Williams. Hinn síðar netndi er
íslenzkum leikhússgestum að
góðu kunnur (Sumri haliar) og
ekki ósennilegt, að þá langi til að
kynnast þessu ágæta leikriti hans
sem fjallar um brezka rithöfund-
inn D. H. Lawrence. Leikiitþetta
sem er einþáttungur nefnist I
rise in flame, cried the Plioenix,
Það er stutt, sérlega efnismikið
og einkar hreinskilningsiegt. —
Sýnir það skemmtilega, en nokk-
uð sérstæða mynd af hinum
brezka rithöfundi og ævikvöldi
hans.
★ UM STÍL HF.MINGWAYS
O. FL.
Þá eru margar ágætar og
Méginverk guðstrúarinnar heit
ir bókaflokkur, sem fjallar um
lögmálsbækur hinna ýmsu trúar-
bragða. Fyrstu tvær bækurnar
koma út í vor og fjalla um Kór-
aninn og Spádómabækur Gyð-
inga.
Franz Berliner: Eveíyn. Þetta
er smásagnasafn eftir einn af
yngstu og vænlegustu rithöfund-
um Dana.
John Bertelsen: Trolden i
Æsken. Höfundurinn er heims-
frægur fyrir það að hann á hug-
myndina að rusl-leikvöllum
I barna, þar sem þau geta leikið
sér við gamlar og ónýtar vélar,
jbílhús o. s. frv. í bókinni segir
hann sögur af barnaleikvöllun-
um.
Framh. á bls. 25
skemmtilegar greinar í þessum
tveimur fyrri heftum. Brezka
stórskáldið W. A. Auden ritar
fróðlega grein um Grímsbræður
og H. C. Andersen, bókinennta-
fræðingurinn og skáldið Selden
Rodman ritar um óþekktan lista-
mann, skemmtilega og hug-
næma grein; grein er um Heming
way, stílbrögð hans og blaða-
mennsku, þátt negra í bandarísk-
um bókmenntum og loks má geta
New Soundings eftir John Leh-
mann, sem flutt var á s.l. ári £
BBC til kynningar á verkum
yngstu höfundana, Lehmann
hefur komið mikið við sögu
brezkra bókmennra síðustu ára,
er nú ritstjóri eins bezta bók-
menntatímarits Breta, The Lon-
don Magazine, sem hóf göngu.
sína á nýliðnu hausti. Er nafu
hans trygging fyrir góðri kynn-
ingu.
★
í ÞRIÐJA og fjórða hefti er einn~
ig mikið af ágætu efni, þótt það
sé ekki eins jafngott og í tveim-
ur fyrri heftunum, eins og fyrr
getur. ítalska skáldið Moravia á
þarna söguna Consuelo og Dylan.
Thomas sögubrotið Four Lost
Souls. Ritgerðir eru„ um ýmis
efni, s. s. málverk (Selden Rod-
mann: Drawings of This Hem-
isphere), kvikmyndir (Vernon
Young: The Witnes Point: Defini-
tions of Film Art) glæpasagna-
höfundana víðlesnu.^Sjmenom og
Spillane og byggingarlist. Loks
má geta skemmtilegrar greinar
um gamla og unga rithöfunda og
verk þeirra eftir Libra, en þaS
er dulnefni ungs, þekkts, banda-
rísks rithöfundar, eins Og segir
í formálsorðum fyrir greininni.
Grein þessi sem nefnist Ladders
to Heaven: Novelists and Critica
er hin girnilegasta til fróðleiks,
enda skrifuð af mikilli kunnáttu,
★ SITWELL—VIERECK
Þótt hér hafi ekki verið getiö
sérstaklega um ljóðavalið í bóka-
flokki þessum, er það ekki vegna
þess, að það eigi síður erindi til
okkar, Þvert á móti. Eins og fyrr
er sagt, gefur það allgóða hug-
mynd um strauma og stefnur í
erlendum nútíðarkveðskap (eink-
um enskum) og ætti því að vera
okkur gagnlegt til samanburðar
og lærdóms. Þykir mér nóg að
geta tveggja ágætra fulltrúa
skáldskaparins, sem þarna eiga
kvæði, Edith Sitwells og Peters
Vierecks.
.....ÞROSKI MINN VILL
ENGI VERÐA“
Enda þótt hér sé einungis gerð-
grein fyrir fáum verkum og höf-
undum þeírra í fjórum fyrstu
heftum New World Writing, hygg
ég að menn sjái í hendi sér, aö
hér er um að ræða fjölbreytt
kynnisverk erlendra bókmennta,
sem fengur er að. Að vísu ern
það gömul sannindi, að vænleg-
ast, er að vinnsa hið bezta úr
erlendri menningu með dvöl f
fjarlægum löndum. „Sé ek, at
þroski minn vill engi verða -
sagði Víga-Glúmur, er hann
skýrði móður sinni frá því, aS
hann vildi „útan ráðast“. — Hinu
ber þó ekki að r.eita, að góð-
kynnisverk á eríendri menningu
geta mjög stuðlað að auknum
þroska lítillar þjóðar. ef hún
kann að velja kjarna.m frá
hisminu. Þess vegna er safn það,
sem hér hefur verið til umræðu
góðra gjalda vert: Af efni þess
má fá nokkra yfirsýn yfir er-
lenda menningarstrauma; hið
bezta sem í því er, rís langt yfir
flatneskju meðalmennskunnar.