Morgunblaðið - 20.05.1954, Blaðsíða 20

20
MORGVNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 20. maí 1954
Hljóp míluna fyrst iyrir 7 árum
- nú heímsirægur fyrir míluhlaup
ENGINN íþróttaviðburður
þessa árs — hvorki undraverð
afrek skíðamanna á heims-
meistaramótinu og öðrum stór
mótum, né undraverðir árangr
ar bandarískra frjálsíþrótta-
manna, né ófarir brezka lands
iiðsins í knattspyrnu á Balk-
anlöndum —■ hafa vakið svo
mikla athygli sem heimsmet
það er enski hlauparinn Bann-
ister setti, er hann hljóp míl-
una undir fjórum mínútum
fyrstur manna.
Allir beztu hlauparar heims
höfðu að þessu íilarki keppt, —
sumir ljóst, aðrii leynt. Bannister
var sjaldan nefndur í hópi.þeirra
er líklegastir vseru til þess að
verða fyrstir til. „En enginn veit
sína æfina.... “ og á Iffleyroad
vellinum í Oxford þreytti hann
þétta fræga hlaup — en á þeim
sama velli1 hljóp hann míluna í
fyrsta sinn fyrir 7 árum síðan, þá
18 ára gamall.
AÐSTOÐARMENNIRNIR
Þrotinn að kröftum og utah við
sig sleit hann snúruna — eftir að
hafa valdið áhorfendum miklufn
vonbrigðum meg því að ,',slá .af“
á síðustu metrunum. Öll sagati
um þetta hlaup Bannisters er svo
þrungin spenningi og einkennist
af svo sterkum ásetningi methaf-
ans og félaga hans, að hún
rnun seint gleymast. Það er saga
sem enginn drengur myndi sofna
út frá, er hann læsi.
Þeir voru þrír þátttakendurnir
í þessu míluhlaupi, Bannister,
Chris Chataway vinur hans og
skólabróðir í Oxford og Chris
Brasher frá Cambridge. Þó Bann-
ister sé þeirra mestur hlauparinn,
má enginn gleyma hinum tveim-
ur, því án aðstoðar þeirra stæði
met Hággs í mílunni 4:01,4 enn
óhaggað.
Enginn má heldur gleyma þeim
erfíðu aðstæðu>m er mættu hlaup
urunum þennán dag. Strekkings-
vindur var þvert á völlinn —
vindur sem oft er sterkasta vörn
ailra heimsmeta.
HALDIÐ AF STAÐ
Skotið reið af og Brasher tók
forystuna og uppfyllti með því
sinn þátt í áætlun sem þeir þrem
menningar höfðu gert fyrir hlaup
ið. Hans hlutverk var að leiða
Bannister fyrri helming leiðar-
i.onar á hraða sem nægði honum
td að geta náð metinu. Heiðarlega
leysti Brasher þetta starf sitt af
hendi. Fyrsta hringinn hljóp
hann á 57,5 sek. og Bannister og
Chataway fylgdu honum fast eft-
ir.
En nú óx vandinn. Hraðanum
varð að halda uppi, en Brasher
hafði aldrei hlaupið Vz mílu á
r
An aðsioðar félaga sinna ætii
Bannister ekki hið fræga heimsmei,
3:43,0 mín — hinn sami og heims-
met Hággs, en timinn var aðeins
tekinn á eitt úr, svo viðurkenn-
ing fæst ekki.
í HEIMSMETHAFINN HYLLTUR
Bannister slítur snúruna í mílu-
hlaupinu. Sekúndubroti síðar
féll hann örmagna af þreytu í
fang starfsmanna mótsins.
góðum tíma. En hann fórnaði sér
fyrir féiaga sinn og það svo að
800 m „teymdi“ hann Bannister
á 1:58,2 — og Brasher hélt foryst-
unni 200 m til viðbótar.
SÍÐARI IILUTI HLAUPSINS
Þá hófst hlutverk Chataways í
áætluninni.
Þeir sem ná’ægt stóðu þar sem
1000 m hlaupsins var iokið
| heyrðu Bannister segja: „Chris!“
] — Chataway svaraði þegar og
renndi sér fram íyrir Bannister,
fvlgdi honum eftir fram fyrir
Brasher. Afram héidu þeir ir.n í
hinn mikilvæga þriðja hring.
Og um sarna tírna skeði krafta-
verkið. Viridinn iægði. Flöggin
hættu að bærast. Og áfram héldu
þeir — með heimsmetið i hendi
sér.
Endaspreít á Bannister góðan
og ekki mistókst hann í þetta
skiptið. Þegar 200 m voru eftir
„setti hann vélina í gang“ og
lagði allt er hann átti til í hlaup-
ið. Þessi endasprettur færði hon-
um metið — og þá mestu veg-
semd og frægð er nokkrum milli-
vegalengdahlaupara hefur hlotn-
azt. Tími hans varð 3:59,4 mín. —
Tími Chatav/ays 4:07,2 min. Milli
tími Bannister í 1500 m varð
Ormagna af þreytu hné
hann í fang starfsmanna móts- j
ins, er hann hafði slitið snúr- I
una. Þeir studdu hann um gras
völlinn, undir feiknlegum lát-
um áhorfenda sem ætluðu að
tryllast af hrifningu. Nokkrum
mínútum síðar hafði hinn
mikli hlaupari náð sér og þá
byrjuðu handtökin og ham-
ingjuóskirnar, myndatökur og
blaðaviðtöl, sem stóðu í nær
klukkustund. Við vandræðum
lá, er flestir ef ekki allir dreng
ir í bænum voru komnir til
íþróttavallarins með Nafna-
bækur sinar á lofti.
FYFIR 7 ÁRUM — OG NÚ
Þessa dagana fer Bannister sig-
urgöngu hvar sem hann fer. —
Hann brá sér í skyndiheimsókn
til Bandarikjanna. Þar var hon-
um m.a. færður silfurbikar —
500 dala virði. En þá var honum
bent á að þetta væri brot á á-
hugamannareglunum, að taka við
svo dýrum grip. Bannister skil-
aði bikarnum aftur. En hvar sem
hann fer — er hann ákaft hylltur
og það lof á hann sannarlega skil-
ið. —
Þannig er þessi ungi Oxford-
stúdent skyndilega heimsfrægur.
Hann var áður þekktur íþrótta-
maður, en nú eftir að hann setti
þetta langþráða heimsmet —
3:59,4 mín. — á míluvegalengd er
nafn hans á hvers manns vörum
og allar leiðir standa honum
opnar. Fyrir 7 árum síðan hljóp
hann míluvegalengd í fyrsta
skipti á Iffleyroad vellinum í Ox-
ford. Þá var tími hans rúmar 5
mínútur. Og þó hann væri jafn-
þreyttur eftir það hlaup og
heimsmet sitt nú, þá veitti hon-
um enginn athygli í það skipti.
En hann gekk frægðarbrautina
— þó hún væri þyrnum stráð.
— A. St.
8(
Spánverja
MADRID, 17. maí. — Vestur
Þýzkaland sigraði Spán í lands-
keppni í frjálsíþróttum með 117
stigum gegn 61. Þjóðverjar áttu
sÍ£Mrvegara í 13 greinum af 17.
Án aðstoðar félaga sinna ætti Bannister nú ekki heimsmetið í míluhlaupi. Þeir fórnuðu sér fyrir
vin sinn. Á myndinni sjást Brasher, sem hélt uppi hraðanum fyrstu 1000 metra hlaupsins, Bannister
og Chataway, sem sá um hraðann á þriðja hringnum.
Fásin orð um
Helga H
ÉG, sem þessar línúr rita, hefi
ekki lagt í vana minn að birta
umsagnir um bækur. En nú
stenzt ég ekki þá freistingu að
ágæta bókmenntagjöf, ljóðaþýð-
ingar Helga Hálfdánarsonar,
„Handan yfir höf“.
Hann hefur einmitt valið sér
að viðfangsefni ýmis kvæði, sem
mjög hafa orkað á huga minn
með töfrum sínum, og ég hefi oft
þráð að sjá í íslenzkum búningi,
þótt ég hafi, satt að segja, varla
vænst þess, að neinum ynnist svo
vel væri, það þrekvirki sem þýð-
ing þeirra er.
Þegar dæma skal um ljóðaþýð-
ingar er fyrsta og helzta atriðið,
hvort þýðanda hafi tekist að
skapa listaverk á sinni tungu, án
þess er verkið einskis virði,
hversu nákvæm sem þýðingin
virðist vera í fljótu bragði. Mig
hefur stundum furðað á því, þeg-
ar íslenzkir ritdómarar hafa
borið lof á útlendar þýðingar
ágætra' íslenzkra kvæða, þótt
þýðarar hafi breytt þeim í arg-
asta hnoð.
í öðru lagi kemur til álita
hvernig tekist hafi að láta kvæði
halda sínum sérkennum og
persónuáhrifum höfundarins. Nú
hefur hver þýðari sín höfundar-
einkenni, sitt orðaval, sitt hljóð-
falj, sem allar hans þýðingar
mótast af og missa þá að sama
skapi mark höfundar síns. Stund-
um finnst þó lesanda að einrh4|t
þannig hlyti skáldið að hafa
orkt á máli þýðanda.
Þannig er um ýmsar þýðingar
Matthíasar úr Manfred og fleira
eftir Bvron. Stundum yfirfærir
hann hugtökin og líkingarnar á
íslenzkt svið og verða þær við
það máttugri og eðliiegri.
Sama finnst mér um „Skýið“
eftir Shelley í meðferð Helga.
Þar er fátt, sem gæti verið betra,
engin setning, engin líking, stend
ur frumkvæðinu að baki. Sami
yndisleikinn og léttleikinn í orða-
vali og hljóðfaili. Hinn dýri brag
arháttur virðist ekki þýðanda til
baga, enda er hugkvæmni hans
í orðavali mikil og smekkvísi
frábær. Vildi ég mælast til þess,
að Helgi gæfi okkur ljóðavinum
meira eftir Shelley, t. d. ilm-
töfra og litfegurð blómanna í
„The sensitive plant“ og hin inn-
blásnu niðurlagserindi í
„Adonois". í þeim náði Shelley
einna hæst, á sinni skömmu
skáldævi, í heitri tilfinningu og
tærri fegurð máls og hugsunar.
Og þá langar mig til að fá eitt-
hvað eftir Waltes de la Mare,
þar sem hann sveimar á takmörk
um svefns og vöku og lífs og
dauða, svo erfitt er að sjá, hvoru
megin hann er.
Ég las með hálfum huga Næt-
urgalaljóðið eftir Kaats því þar
hélt ég að þýðandi hafði færzt
meira í fang, en hann réði við.
Ég hafði aldrei hugsað mér að
hægt væri að þýða það svona
vel. Að vísu finnst mér að sum-
ar sterkustu og áfengustu setn-
ingarnar missi nokkurs í með-
ferðinni. Sama segi ég um nið-
urlagsorðin á „Gríska skraut-
kerinu“, sem sumir ritdómarar
töldu hámark þess kvæðis en aðr-
ir reyndar aðalgalla þess. Samt
eru bæði kvæðin yndisleg á ís-
lenzkunni og jafnvel af Helga
Hálfdánarsyni verður ekki kraf-
ist hins ómögulega.
Ýmsar sónettur Shakespeares
hefur Helgi þýtt og er unun að
sjá, hve léttilega og smekklega
hann yfirfærir líkingar og orða-
leiki þessa mikla skálds.
Þess eins finnst mér vant, að
þegar Shakespeare ög einnig
Keats segja lesandá hug sinn
beint og blátt áfram með sterk-
um, einföldum orðum, þar" um-
ritar þýðandi stundum tjáning-
una á óbeinna mál og missist við
það nokkuð af áhrifunum.
Rubajat þeirra Ómars gamla
og Fitsgeralds hefur mjög freist-
að íslenzkra þýðenda. Er það að
vonum. Svo máttugt og fjölþætt
sem það kvæði er. Samanofið úr
stærðfræðilegri rökvissu og ljóð-
rænni fegurð, kaldhæðni og
ganíansemi, ástríðuþunga og
yndisleika, vonleysi og lífsnautn,
Þýðingarnar úr Rubajat eru hver
með blæ síns þýðara og víða
erfitt að gera upp á milli þeirra,
enda þess lítil þörf. Þessi þýð-
ing Helga er hnitmiðuð, smekk-
leg og mjög lipur, og örlaga-
þunginn, sem er undiralda kvæð-
isins, nýtur sín víða mjög vel.
Þýðingin á „Kubla Khan“ er
bráðskemmtileg, ekki sízt niður-
lagið. Helga hættir stöku sinnum
við að nota orð, sem eru svo
þvæld af ofnotkun í skáldskap
góðum og illum, að þau eru orð-
in velkt og áhrifalítil nema þá
íl sumum samböndum. Mundu
formælendur „atómljóða", svo ég
noti það fátæklega orð, telja að
hann yrði að nota þau vegna
bragreglnanna. Að atómljóðum
alveg ólöstuðum álít ég, að Helgi
sé svo orðhagur og hugmynda-
ríkur, að hann gæti alltaf fund-
ið nóg af markvissum orðum, svo
vel tekst honum það langoftast.
Það er vel um Helga, að hann
ræðst hvergi á lágan garð, en
velur sér hin erfiðustu viðfangs-
efni. Hygg ég að hann vaxi enn
af þeirri glímu.
Hlakka ég mjög til næstu bók-
ar hans.
Þ. G.
Sænskir æskumeiu
óska efiir bréfasam-
bandi »ið íslenzka
POSTASSISTENT Erik Lindgren
í Lundi í Svíþjóð, skrifar mér og
biður mið hjálpa hér til að ná
sambandi við æskumenn á fs-
landi, pilta og stúlkur á tvítugs-
aldri og þar um, er kynnu að
vilja skiptast á vinabréfum við
ungt fólk í Svíþjóð, á sama aldri.
Hann segist vera ritstjóri vin-
bréfadeildarinnar í sænska viku
tímaritinu Allers, og sé það hlut
verk sitt að stofna til sambands
mílli æskumanna ýmissa landa
og jafnaldra þeirra í Svíþjóð.
Enginn kostnaður fylgi þessu á
neinn veg og í Svíþjóð sé mikill
áhugi á þessu. Þeir unglingar
annarra landa, er vilji sinna
þessu, njóti þeirra forréttinda að
fá fyrsta bréfið. Þeir þurfi aðeins
að senda bréfspjald með áletruðu
nafni sínu og heimilisfangi til
sín. Þá sendi hann nafnið áfram
til þess unglings, er hann velji í
Svíþjóð til að skrifa hlutaðeig-
anda. Hann segý'^jnfremur, að
sex árá reynsla Sín við þetta
verk, hafi sannað sér, að mjög
oft hafi þessi bréfaskipti leitt til
ánægjulegrar vináttu. Yfirskrift-
in á bréfi hans er: Vinir ailrar
veraldar.
Þeir æskumenn á landi hér,
sem kynnu að vilja sinna þessii,
þurfa ekki annað en senda nafn
sitt og heimilisfang til
Hr. postassistent Erik Lindgren,
exeeitive secretary,
Lund, Sverige.
og bíða svo þess að fá bréf frá
eínhverjum tvítugum æsku-
manni, eða svanna, í Svíþjóð.
Allt sem leiðir til vináttu milli
einstakiinga og þjóða, hlýtur að
vera'; ómaksvert.
Ósk hr. Lindgrens hef ég þá
komið hér með á framfæri.
Pétur Sigurðsson.
J, BEZT AÐ AVGLÝSA
í MORGUNBLAÐIMJ