Morgunblaðið - 02.07.1961, Side 9

Sunnudagur 2. júlí 1961
MORGUNBLAÐIÐ
9
HINN kunni bandaríski rithöf-
undur John Steinbeck hefur
nýverið sent frá sér nýja skáld-
sögu sem hann nefnir „The
Winter of Our Discontent".
Tykir hún um sumt minna á
bækur hans frá því fyrir seinni
heimsstyrjöld, þegar hann samdi
mörg af beztu ádeiluverkum sín-
um, svo sem „Þrúgur reiðinnar",
„In Dubious Battle", „Tortilla
Flat“ o. fl. Eftir 1940 sneri hann
sér að nýjum viðfangsefnum,
einkum sálfræðilegum („East of
Eden“) og táknrænum („Hunda-
dágastjórn Pippins IV“), en þau
áttu ekki eins vel við skap hans.
Nýja bókin ber ýmis einkenni
fyrri ádeiluverka, en samt þykir
Sisaphitinn minni og viðfangs-
John Steinbeck
efnið rislægra en t. d. í „Þrúgum
reiðinnar". Steinbeck hefur nú
flutt svið sitt frá vesturströnd
Bandaríkjanna yfir á austur-
ströndina, þ. e. a. s. til Nýja
Englánds, Og beinir skeytum sín-
um einkum að spillingunni í við-
skiptalífinu, gróðahugsjóninni,
sem eitrar líf einstaklingsins og
brýtur niður siðferðisþrótt hans.
Þetta er að áliti Steinbecks
krabbamein í bandarísku þjóðlífi.
Söguhetjan, Tthan Allen
Hawley, er komin af sjóræningj-
um og púrítönum, sem Stein-
beck lítur á sömu augum, því
báðar þessar manngerðir eru
ágengar og ágjarnar. En fjöl-
skylda Ethans hefur fyrir löngu
liðið fjárhagslegt skipbrot, ög nú,
vorið 1960, lifir hann ásamt konu
sinni og tveim stálpuðum börn-
um í húsi fjölskyldunnar og er
búðarloka í verzlun sem hann
hefur orðið að láta af hendi við
aðfluttan Sikileying, Marullo að
nafni. Hann hefur sætt sig við
hlutskipti sitt, elskar konu sína
cg börn, en er sífellt hrjáður af
félagslegum og efnahagslegum
vanmætti fjölskyldunnar. Á
hverjum degi kemur hann heim
frá vinnu sem honum leiðist til
konu og barna sem vænta þess
að hann bæti hag þeirra og afli
sér virðingar í mannfélaginu.
Sonur hans skopast jafnvel að
vangetu hans til að eignast bíl.
Óánægjan hefur lengi búið um
sig þegar Ethan afræður að láta
til skarar skríða. Hann gerir sér
Ijóst að einasti vegurinn til að
efla sér mannvirðinga í þjóðfé-
laginu er að losna við gamla for-
dóma og úreltan heiðarleik. Sé
maður nógu víðsýnn er lítill
vandi að afla sér fjár og virð-
ingar með djörfum ráðum, sem
maður beitir um stundarsakir, en
lifir síðan í sátt og samlyndi
við tilveruna — á sama hátt og
hermennirnir drápu óvinina um
«inn, en héldu ekki áfram að
myrða að stríðinu loknu.
Ethan kemst að því að Marullo
húsbóndi hans hefur komið til
Bandaríkjanna með ólöglegum
hætti og gerir lögreglunni aðvart.
Marullo, sem ekki grunar neitt,
gefur Ethan verzlunina fyrir
dygga þjónustu, áður en hann er
fluttur úr landi. Ethan verður
auðugur og virtur borgari, en í
einverunni er hann hrjáður af
samvizkukvölum. Hann hefur
selt sál sína. Sonur hans kórón-
ar verkið með því að vinna
fyrstu verðlaun í ritgerðasam-
keppni um efnið „Hvers vegna ég
elska Ameríku." Hann hefur stol-
ið köflum úr ræðum þeirra Jeff-
ersons, Websters, Lincolns og
Henry Clays til að tryggja sér
sigurinn. (Þetta atriði er auðvit-
að tilvísun til hinna frægu sjón-
varpsfalsana fyrir nokkrum ár-
um, sem léiddu til mikilla mála-
ferla en ollu furðulítilli hneyksl-
un meðal almennings í Banda-
ríkjunum). Þetta opnar augu
Ethans fyrir því hvar hann og
aðrir eru á vegi staddir. Spila-
borg sjálfsvarna og afsakana
hrynur til grunna Og hann er um-
lukinn myrkri. En þegar Ethan
fer að heiman, lætur Steinbeck
hann ekki hverfa út í myrkrið.
Enn er til ábyrgð sem hann verð-
ur að takast á herðar, frjósamt
líf sem hann má ekki bregðast.
Sagan hefur fengið mjög mis-
jafna dóma. Mönnum kemur
saman um að viðfangsefnið sé
verðugt meðferðar, en Steinbeck
þykir ekki hafa gert því æski-
leg skil að því er snertir stíl og
persónulýsingar, þó margt sé vel
um aukapersónur. Nafnið á bók-
inni er tekið úr einu af leikrit-
um Shakespeares Og vísar til at-
burðar í rósastríðinu þegar vetur
Aksel Sandemose
óánægjunnar leið undir lok með
voveiflegum hætti. Alls staðar
freistast menn til að hrifsa það
sem þeir geta, án samvizkubits
eða siðferðilegs mats, og þannig
stuðla þeir að glundroðanum í
heiminum. Þó Steinbeck hafi
kannski oft tekizt betur upp en í
þessari bók, er hún eigi að síð-
ur gleðilegur vottur um hina
gömlu vandlætingu sem gæddi
fyrri verk hans svo miklum hlta
óg eldmóði.
Aksel Sandemose, hinn kunni
norski rithöfundur sem vakti at-
hygli um öll Norðurlönd árið
1958 með skáldsögunni „Varulv-
en“, hefur sent frá sér nýja bók
sem fengið hefur frábæra dóma
í Noregi og Danmörku. Nefnist
hún „Murene omkring Jeriko"
og er eins konar sjálfsævisaga,
þ. e. a. s. hún fjallar um nokkur
erfið ár í lifi skáldsins, þegar
hann missti son sinn (1955) og
konu sína (1959).
Tom Kristensen segir í ritdómi
í „Politiken", að hér sé ekki um
að ræða skáldsögu, heldur bók
sem hafi alla kösti skáldsögunn-
ar og margt þar fram yfir. Bókin
er með köflum ákaflega opinská
og djörf, hann reynir hvergi að
berja í bresti sína, og myndin
sem hann gefur af sjálfum sér
er ekki alltaf sérlega aðlaðandi,
en hann iðrast einskis, skýrir
bara frá eins Og vísindamaður
sem fjallar um ópersónuleg við-
fangsefni. Stíllinn á bókinni þyk-
ir sérstakt afrek, athyglisgáfan
frábær Og bókin í heild auðugt
mannlegt heimildarrit.
Af fyrri bókum Sandemose eru
kunnastar skáldsögurnar „Ross
Dane“, „KlabOutermannen“, „En
sömann gar í land“, „En palme-
grön ö“, „Vi pynter os med horn“,
„Tjærehandleren" og „En flygtn-
ing krydser sit spor“.

ur á lítilsháttar lamanir.
Svimi er ekki sjaldgæfur á
þessu stigi. Þegar svo æðarnar
þenjast út kemur höfuðverkur
.öðrumegin. Verkurinn kemur
ekki endilega alltaf sömu
megin, einnig getur komið
fyrir, að hann sé í báðum
helmingum höfuðsins.
Samfara höfuðverknum er
oft talsverð vanlíðan velgja
og uppköst. Sjúklingarnir eru
oft ljósfælnir og þola illa há-
vaða, þessvegna hittir maður
sjúklingana liggjandi í rúm-
inu með handklæði vafið um
höfuðið og tjöld dregin fyrir
glugga. Höfuðverkurinn byrj-
HÖFUDVEIKI
HÖFUÐVEIKI (Migrene) er
verkur í öðrum helmingi höf-
uðsins. Sjúkdómurinn gengur
í erfðir og ræðst fyrst og
fremst á konur. Hann getur
þjáð fólk á öllum aldri, einnig
börn. Frumorsök þessara höf-
uðverkjakasta er óþekkt, en
helzt er talið, að hormónastarf
semin eigi sök á þeim.
Áliðti er, að köstin byrji
með æðakrampa á tilteknum :
svæðum í höfðinu. Afleiðing
krampans er nokkur súrefnis-
skortur í heilanum, sem hefur
í för með sér ertingu á honum.
Er krampanum lýkur þenjast
æðarnar út, og veldur það
hinum einkennandi höfuð-
verk.
Það sjúkdómseinkenni, sem
mest ber á, er verkur í öðrum
helmingi höfuðsins. Oft kem-
hann með akveðnu millibili,
t. d. í sambandi við tíðir. :
Undanfari kastanna er oft
vanstilling, þunglyndi, slen
og svefnleysi.
í fyrstunni, meðan æða-
krampinn stendur' yfir, koma
sjóntruflanir iðulega fyrir,
litglampar fyrir augunum og
ef til vill sér sjúklingurinn
tvöfalt. Á sama tíma getur
komið seyðingur í fætur og
handleggi stundum rekst mað
ar oftast á morgnana.
Aðalatriði sjúkdómsmeðferð
arinnar er að hindra æðaþensl
ist dihydroergotamin yfirleitt
betur. Það er oftast nær gefið
í sprautum. Koffein er einnig
gott, einkum þó gegn vægari
tilfellum. Einfalt ráð er að
hafa hátt undir höfðinu í
svefni, með því má oft verj-
ast köstum um tíma.
Sjúklingar þeir, sem fá köst
in oft, fá stundum vöðvabólgu
í hnakkanum og hún getur
valdið stöðugum óþægilegum
höfuðverk milli kastanna.
Þennan höfuðverk má lækna
með hita og nuddi.
Oft breytist höfuðveikin
um það leyti er konur missa
tíðir, þannig getur margra
ára sjúkdómur horfið, en aðr-
ir fá köstin um þetta leyti.
Sjaldan tekst að lækna sjúkl-
inga með höfuðveiki, en ofan-
nefnd lyf geta gert þeim lífið
bærilegra.
Mikið veltur á að fjölskyldu
sjúklingsin sé gert ljóst, að
hér er um ákaflega óþægileg-
an sjúkdóm að ræða, og að
nauðsynlegt sé að sýna sjúkl-
ingnum alla þá tillitssemi,
Æðar á yfirborði heilans. Svörtu deplarnir sýna æðar, sei
valda höfuðverk. Deplarnir eru tengdir með beinum línui
við myndir, er sýna hvar verkurinn finnst.
una. Eitt bezta efni til þess
er gynergen, sem hefur þó
þann ókost, að ekki má nota
það til lengdar. Hinsvegar þol
sem mögulegt er, meðan köst-
in standa yfir.
(AKTUEL PRESSE 3TUDIO
— Einkaréttur Mbl.)

★
„Undrabarnið" franska, Franc-
iose Sagan, sem kunn er af
nokkrum bókum. sínum hér á
landi, hefur sent frá sér fimmtu
skáldsöguna sem hún kallar „Les
merveilleux nuages" (Hin dá-
samlegu ský). Heitið er tekið úr
einu af ljóðum Baudelaires. Með
þessari nýju skáldsögu hefur hún
ekki stækkað nafn sitt sem rit-
höfundur, því sagan þykir síðri
en ýmsar fyrri bækur hennar.
Sviðið er hið sama og persónun-
um svipar mjög til persóna í fyrri
bókum lífsþreyttir auðnuleysingj
ar sem draga fram tilveruna í
leti, auðæfum og áhugasnauðum
faðmlögum. Fólkið er yfirleitt
drepleiðinlegt og vandamál þess
framandi.
Fran^oise Sagaa
Hins vegar er ekki þar með
sagt að Sagan sé ómerkilegur rit-
höfundur. Hún hefur ótvíræða
hæfileika. Stíll hennar ber af
flestu því sem nú er skrifað í
frönskum prósa og hún hefur
næma tilfinningu fyrir sálrænum
hræringum og viðbrögðum per-
sóna sinna. Hún kann m. ö. o.
sitt fag í tæknilegum skilningi,
en lætur stjórnast af annarlegum
Sjónarmiðum í list sinni. Henni
er mest í mun að vera í tízku og
fá bækur sínar kvikmyndaðar.
Það sem gagnrýnendur benda
fyrst Og fremst á í síðustu bók
Sagan er aukin kaldhæðni eða
beinlínis hunzka Og meiri ljóð-
ræna. Söguhetjan er 27 ára göm-
ul frönsk stúlka, Josée Ash, sem
gift er bandarískum dollara-
prinsi, Alan Ash. Hann er falleg-
ur og taugaveiklaður og ver 24
tímum sólarhringsins til að elska
og tilbiðja konu sína, en jafn-
framt er það hans megináhuga-
mál að rifja upp fyrri ástarævin-
týri hennar og kvelja sjálfan sig
með játningum hennar og lýsing-
um á fyrri ástum. Hún sér ekki
aðra leið út úr þessari martröð
en skiija við eiginmanninn. Hún
hverfur frá honum til Normandí,
en þegar hann kemur til henn-
ar er það litlum erfiðleikum
bundið að fá hana í hjónaband-
ið aftur. Hún vill ekki sleppa
honum, af því hann elskar hana,
þó sú ást sé næsta óþægileg. Alan
heldur áfram að gera sér í hugar
lund alls konar fjarstæða hluti
um ástalíf hennar, þar til hún af-
ræður að gera ímyndanir hans
að veruleik. Hún tekur sér ást-
mann, ekki af því hún hafi sjálf
þörf fyrir hann (Alan er fyrir-
myndarelskari), heldur af því
hann nýtur þess að láta hana lýsa
út í æsar öllu sem hún gerir með
ástmanninum. Og hvers vegna
skyldi hún neita honum um
ánægjuna? Skáldkonan hefur
skrifað sögu um unað afbrýð-
innar og gert það með þeim
hætti að ekki verður efazt um
hunzku hennar og fullkomna
vantrú á dýpri kvenlegum til-
finningum.
Þetta kemur. berlega fram í
ýmsum lýsingum á ástarævin-
týrum söguhetjunnar, t. d. þeg-
ar hún gefur sig á vald fiski-
manni í Florida eða fellur fyrir
Framh. a bls. 16.