Morgunblaðið - 19.11.1964, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLADIÐ
Fimmtudagur 19. nóv. 1964

Útgefandi:
Framkvsemdast j óri:
Ritstjórar:
Auglýsingar:
Útbreiðslustjóri:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
Áskriftargjald kr. 90.00
I lausasölu kr.
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Sverrir Þórðarson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Sími 224S0.
á mánuði innanlands.
5.00 eintakið.
ÍSLAND OG ÍRLAND
lYfargt ea: sameiginlegt
með eyþjóðunum
tveim, íslendiagum og írum.
Báðar hafa þjóðirnar t.d. orð-
ið að berjast fyrir frelsi sínu
r báðar hafa þær orðið á
t .ir í efnahagsíegri þróun,
eins og títt er um ófrjáls ríki.
En bæði íslendingar og írar
hafa lagt áherzlu á að bæta
efnahag sinn og styrkja þann-
ig sjálfstæðið.
Fjármagnssnauðar þjóðir
eiga þó eðlilega erfid með að
keppa við auðugar þjóðir í
hinni öru efnahagsþróun, þar
sem það er fyrst og fremst
mikið fjármagn, sem þarf til
þess að ná örum efnahags-
vexti, á tímum hinnar nýju
iðnbyltingar, sem nú á sér
stað víða um heim.
En fátækari lönd hafa
lengi farið þá leið að reyna
að laða til sín erlent fjár-
magn til atvinnuuppbygging-
ar, og er þar nærtækast dæmi
Norðmanna, sem um langan
aldur — og enn í dag — leggja
mikla áherzlu á erlenda fjár-
festingu í landi sínu.
írar hafa þegar markað sér
stefnu í þessu eíni, og íslend-
ingar hugleiða nú að taka upp
samstarf við erlenda fjár-
magnseigendur til að hrinda
í framkvæmd stórverkefnum.
írar telja nauðsynlegt og
sjálfsagt að fara þessa leið,
einmitt til að treysta efnahag
landsins og styrkja þar með
sjálfstæði þess, og hið sama
munu íslendingar gera, því
að þeir ætla sér ekki að drag-
ast aftur úr í efnahagsþróun-
inni, heldur sækja a.m.k. jafn
hratt fram og aðrir og helzt
nokkru hraðar.
írsk stjórnarvöld auglýsa
nú eftir erlendu einkafjár-
magni og bjóða ýmis gylli-
boð þeim, sem vilja hefja at-
vinnurekstur þar í landi. Rík-
isstjórnin býst t.d. til að taka
að sér greiðslu allt að 2/3
hluta kostnaðar við lóðir,
verksmiðjuhús og vélar, veit-
ir algert skattfrelsi á tekjum
af útflutningi um langt ára-
bil, tollfrelsi er veitt á inn-
fluttum hráefnum, vörum og
vélum o.s.frv.
Sýnir þetta hve mikla nauð
syn írar telja á því að efla
fjárfestingu í landinu. Stjórn-
arvöldin gera sér réttilega
- grein fyrir því, að þegnarnir
munu ekki sætta sig við lak-
ari lífskjör en nágrannarnir
búa við og þess vegna verði
að afla aukins fjármagns til
þess að styrkja atvinnuvegina
og bæta kjör fólksins.
Inn á þessu braut hljótum
við íslendingar einnig að fara,
enda hreinn barnaskapur að
ekki sé hægt að búa þannig
um hnútana að engin áhætta
sé samfara slíkri fjárfestingu.
ANNARLEGIR
VERZLUNAR-
HÆTTIR
jörtur Hjartar, forstjóri
Skipadeildar SÍS ritar
grein í Tímann, þar sem hann
fjallar um olíuflutninga frá
Sovétríkjunum og samning
þann, sem gerir ráð fyrir að
Rússar flytji hingað alla olíu.
Hann segir Rússa enga dul
hafa dregið á að þeir hafi tap-
að stórfé á flutningum til ís-
lands og bætir við:
„Einhverra hluta vegna
hafa þeir þó talið þetta skipta
óverulegu máli fyrir sig.
Hvaða ástæður hér kunna að
liggja til grundvallar skal
ósagt látið. Á þessum árum
hefur halli á rekstri Hamra-
fellsins verið mikill og í raun
og veru hefur þetta verið
slíkt alvörumál fyrir eigend-
ur skipsins, að þráfaldlega
hefur sú spurning komið upp,
hvort forsvaranlegt væri að
eiga og reka skipið áfram.“
Síðar í grein sinni víkur
hann að því, að flutningatil-
boð Rússa séu „dumþing“ og
þannig ekki í samræmi við
raunverulegan kostnað við
flutninga. Síðan segir:
„Sagan hefur kennt okkur,
að snar þáttur sjálfstæðisbar-
áttu þjóðarinnar felst í því,
að við getum sjálfir annazt
flutningamál okkar. Þetta
þurfum við áfram að muna
og gæta þess að láta ekki
stundarfyrirbrigði og annar-
lega verzlunarháttu raska ró
okkar og meginstefnu.“
Morgunblaðið hefur ekki
upplýsingar um það, hve
miklu munar á þeim flutn-
ingsgjöldum, sem Hamrafell
þarf að fá og gjöldum þeim,
sem Rússar bjóða, en aug-
ljóst er þó að þar er um veru-
legan verðmismun að ræða.
En blaðið getur tekið undir
það með forstjóra Skipadeild-
arinnar, að ætíð verður að
gjalda varhug við „annarleg-
um verzlunarháttum“.
Við höfum um langt skeið
átt mikil viðskipti við komm-
únistaríkin, í sumum tilfell-
um hafa þau verið okkur hag-
stæð, ,en í öðrum óhagstæð,
eins og t.d. sást á miklum verð
hækkunum á vörum frá þess-
um ríkjum þegar unnt var
að kaupa þær einnig frá öðr-
um löndum. Þar sem allt
efnahagskerfið er undir
stjórn ríiksvaldsins er hægt
að haga viðskiptum eftir því
sem vindurinn blæs hverju
sinni, og vissulega er illt til
Þörf nýrra átaka í vi<5-
skiptamálum Evrópu
RAÐGJAFARÞING Evrópuráðs- |
ins sat að störfum í Strassborg
meginhluta síðustu viku, og voru ■
allmörg mál á dagskrá. Einna
mesta athygli vakti umræðan
um efnahagsmál. Hún hófst með
því, að Wyndham White, fram-
kvæmdastjóri GATT (Alþjóðlegu
tollamálastofnunarinnar) flutti
ræðu um hlutverk Evrópu á
sviði alþjóðaviðskipta. Hann
varaði við afleiðingum þess, að
Vestur-Evrópa skiptist í tvö við-
skiptasvæði Efnahagsbandalags-
svæðið og EFTA-svæðið. Taldi
White, að frekari tollalækkunum
innan þessara tveggja svæða
þyrfti að fylgja eftir með nýj-
um ráðstöfunum. Þær þyrftu
ekki aðeins að hafa þann tilgang
að viðhalda viðskiptum milli
svæðanna tveggja heldur o^ að
auðvelda þróunarlöndum í öðr-
um heimshlutum útflutning til
Vestur-Evrópu. White sagði, að
Kennedy-viðræðurnar í Genf
gætu stuðlað að lausn þessara
vandamála, en kvað þær hafa
gengið seint. Hefði aðalástæðan
verið sú, að hin auðugri ríki
hefðu verið treg til að hefja
samninga um að fella niður
verndartolla á landbúnaðaraf-
urðum. Taldi hann ríkin í Vest-
ur-Evrópu nú svo öflug, að þeim
væri ekki nauðsynlegt að halda
takendur skipzt í tvo hópa: þró-
unarlönd og auðug lönd. Segir í
skýrslunni, að þessi tvískipting
geti í framtíðinni orðið mikil-
væ^hsta skipting ríkja á sviði al-
þjóðastjórnmála. Þá segir efna-
hagsmálanefnd ráðgjafarþings-
ins, að aðalgildi þessarar ráð-
stefnu Sameinuðu þjóðanna hafi
væntanlega verið, að með henni
hafi hafizt „óstöðvandi þróun“,
sem líklegt sé að gjörbreyti eðli
samstarfsins milli þróunarland-
anna og hinna auðugu ríkja.
Einn þáttur umræðanna um
efnahagsmál á ráðgjafarþingi
Evrápuráðsins var sá, að utan-
ríkisráðherra Dana, Per Hække-
rup, lagði fram skýrslu um starf-
sem Fríverzlunarbandalags sjö-
veldanna (EFTA). Næstur á eft-
ir Hækkerup talaði brezki ráð-
herrann Anthony Crosland. Kom
hann á þingið til að skýra og
verja þá ráðstöfun ríkisstjórnar
Verkamannaflokksins að leggja
til bráðabirgða á 15% innflutn-
ingstoll. Crosland kvað viðskipta-
jöfnuð Bretlands hafa verið orð-
inn mjög óhagstæðan og hefði
mátt búazt við, að hann yrði á
þessu ári 85—95 milljarðar kr.
Hann kvað tollinn hafa verið
skást þeirra úrræða, sem til
greina komu, en sagðist vita,
að hann hefði leitt til erfiðleika
í öðrum löndum. Svipaða erfið-
leika hefðu Bretar hins vegar átt
við að stríða vegna efnahagsráð-
stafana í viðskiptalöndum þeirra.
Crosland sagði, að ógerlegt hefði
verið að taka upp viðræður við
aðrar ríkisstjórnir um málið og
mótmælti ásökunum um, að toll-
urinn fæli í sér brot á reglum
GATT og EFTA. Kvað hana
þessa ráðstöfun ekki fela í sér,
að Bretar hefðu nú minni áhuga
en áður á nánu samstarfi við
önnur ríki í Vestur-Evrópu,
heldur væri aðeins um að ræða
nauðsynlega bráðabirgðaráð-
stöfun.
Ýmsir fulltrúar á ráðgjafar-
þinginu urðu fil að gagnrýna
ráðstafanir Breta, og eftir nokk-
urt þóf var samþykkt tillaga frá
Gunnar Heckscher, þar sem þess-
ar ráðstafanir eru harmaðar.
í öðrum ályktunum ráðgjafar-
þingsins eru settar fram áskor-
anir um að reynt verði enn að
koma á samstarfi Efnahagsbanda
lagsins og EFTA og hvatt til þess,
að erfiðleikum þeim, sem
komið hafa fram í sambandi við
Kennedy-viðræðurnar, verði rutt
úr vegi. Þá er í ályktunum ráð-
gjafarþingsins látin í Ijós sú
skoðun, að ráðstefna Sameinuðu
þjóðanna um viðskipti og þróun,
sem koma á saman í annað sina
1966, geti stuðlað að því, að ný
viðhorf skapist í viðskiptum þró-
unarlanda og auðugra ríkja.
(Frétt frá upplýsingadeild
Evrópuráðsins).
fast við hina gömlu verndar-
tollastefnu í landbúnaðarmálum
og hvatti til þess, að þau ættu
frumkvæði að því að finna lausn
á viðskiptavandamálum þróun-
arlandanna. White ræddi einnig
um viðskipti ríkjanna í Austur-
og Vestur-Evrópu. Taldi hann
ekki líklegt ,að veruleg aukning
yrði á viðskiptum Sovétríkjanna
við Vestur-Evrópu, þar sem
Sovétríkin væru mjög stór við-
skiptaheild, sem væri sjálfri sér
nóg að mestu. Hins vegar hefðu
önnur ríki í Austur-Evrópu, ekki
sízt Tékkóslóvakía og Pólland,
mikla hagsmuni af auknum við-
skiptum víð Vestur-Evrópu og
gerðu nú ráðstafanir til að auð-
velda þau.
Þá flutti Svisslendingurinn
Max Weber framsöguræðu um
gjaldeyrismál, hollenzki ráðherr-
ann de Block ræddi um orkumál
og formaður sænska hægri-
flokksins, Gunnar Heckscher,
hafði framsögu um efnahags-
ástandið í Evrópu fyrir hönd
efnahagsmálanefndar ráðgjafar-
þingsins. í skýrslu frá nefndinni
er lögð áherzla á, að á ráðstefnu
þeirri, sem Sameinuðu þjóðirn-
ar efndu til fyrr á árinu um
„viðskipti og þróun“ hafi þátt-
í GÆRMORGUN kom til fs-
lands forseti Heimssambands
Lionsklúbba, Claude M.
DeVorss, í stutta heimsókn.
Kom DeVorss hingað með
fiugvél Loftleiða, dvaldist hér
einn dag, en hélt síðan í gaer-
morgun til Evrópu. Á Kefla-
víkurfiugvelli tóku m.a. á
móti DeVorss og konu hans
þeir Þorvaldur Þorsteinsson,
framkvæmdastj., núverandi
umdæmisstjóri Lions á tslandi
(lengst til vinstri) og Hiimair
Foss, skjalaþýðandi, fyrrv,
umdæmisstjóri Lions (lengst
t.h.). Myndina tók Heimir
Stí,gsson á KeflavíkurflugvelU
á mánudagsmorgun.
þess að vita, ef þessar að-
gerðir Rússa verða til þess að
selja verður úr landi eina
stóra olíuflutningaskip ís-
lendinga, þótt það sé nú nokk
uð farið að eldast og muni
ekki sérlega hagkvæmt í
rekstri.
ÁTÖKIN í
KOMMÚNISTA-
FLOKKNUM
JPnn hafa orðið mikil átök í
^ kommúnistaflokknum, nú
í sambandi við kjör fulltrúa
á flokksþing Sósíalistaflokks-
ins, sem hefjast á hér í Reykja
vík á morgun. Niðurstaðan af
þessu kjöri var sú, að listi
Brynjólfs Bjarnasonar fékk
alla þingfulltrúa úr Reykja-
vík kjörna, svo að sýnt er að
Moskvumenn hafa enn öll ráð
í þessu félagi.
Einar Olgeirsson gerði til-
lögur um sjö menn til við-
bótar þeim 52, sem stjórn fé-
lagsins stakk upp á. Féllu
þeir allir, og virðist það í
fljótu bragði vera mikið áfall
fyrir formann flokksins, en
líklega hafa þó klókinda-
leg óheilindi Einars Ol-
geirssonar verið að verki, og
hann hafi í rauninni haft
hönd í bagga um val hinna
52 fulltrúa, en ætlað að róa
aðra með tillögugerð sinni,
þótt hann vissi að þeir mundu
falla; en síðan gæti hann
komið til þeirra og sagt, að
hann hefði gert það sem í
hans valdi stóð.
Hvað sem þessu líður, þá er
hitt ljóst, að deilur verða
miklar og hatrammar á flokks
þinginu.
Þótt líklegt sé að Moskvu-
menn verði þar allsráðandi
og hreinsi til í flokknum,
skal á þessu stigi ekkert full-
yrt um niðurstöður þingsins,
En hitt er ljóst, að erfiðleik-
ar kommúnista verða miklir
í framtíðinni vegna óeining-
ar og margháttaðra bola-
bragða og svika — og enn
meiri en hingað til, þótt allt
hafi um langt skeið logað x
illdeilum.