Morgunblaðið - 15.04.1965, Blaðsíða 15

Fimmtudagur 15, apríl 1965
MORCUNBLAÐIB
15
Frásögn Karls Eiríkssonar, fyrrum flugmanns
EFTIR margra ára flugmennsku
og ferðir víða um heim eru
það þó staðir á íslandi eins og
Veiðivötn og Jökuldalir, sem
mér eru minnisstæðastir. Og
skemmtilegustu endurminning-
arnar á ég úr vöruflutningum
til Jandmælingamanna o.fl. á
þeirn stöðum. í áætlunarflugi
milli landa er lítil tilbreyting,
viðkomustaðirnir oftast þeir
sömu og lítill munur á einni
ferð og þeirri næstu. En af
erlendum stö'ðum er mér þó
einn sérstaklega minnisstæður.
Árið 1947 var ég að ljúka
flugnámi í borginni Buffalo í
New York ríki. Var þá óskað
eftir því að ég færi að námi
loknu til San Fransisoo á tækni
námskeið á vegum fyrirtækis
nokkurs í Reykjavík. Voru mér
meir að segja sendir farseðlar
með flugvél frá Buffalo til
San Fransisco og til baka, en
þeir farseðlar voru aldrei not-
aðir.
f>ar sem fyrirvari var nægur,
veturinn nýbyrjaður en náms-
skeiðið átti ekki að hefjast fyrr
Grand Forks í Norður Dakota.
Ætlunin var að fara með lest
frá Grand Forks til Garðar. En
morguninn 14. júlí flugum við
samt frá Grand Forks til að
athuga hvort ekki finndist góð-
ur staður til að setjast á í ná-
grenni Garðar. Eftir rúmlega
klukkustundar flug, komum
við svo yfir þetta litla en
snotra þorp. >á var ástand-
ið þannig að allsstaðar voru
bylgjandi akrar mikið vaxnir,
eða kartöflugarðar svo langt,
sem augað eygði Og þrátt
fyrir langa leit fundum við
ekki heppilegri stað til
að setjast á en beinan kafla
á þjó'ðveginum þar sem hann
lá að Garðar.
Bifreiðaumferð var ekki
mikil, aðeins einn vöruibíll, sem
við flugum yfir. Settumst við
svo fyrir framan hann og ók-
um flugvélinni inn á stæði hjá
benzínstöö. I>ví er ekki að
Jeyna að öll þau smáþorp, sem
við höfðum flogið yfir, en þau
voru mýmörg, voru hvert öðru
lík. I»ví var það að okkur þótti
að ósanngjarnt sé að nefna
nokkurn mann með nafni en ég
veit að mér verður það fyrir-
gefið. >ó verð ég að minnast á
enn ein hjón sem mér eru
efst í huga, en það eru hjón-
in Ragnar Ragnars, skóla-
stjóri Tónlistaskólans á ísafirði
og kona hans. Þau hjónin tóku
á móti okkur af sama rausnar-
skap sem okkur var búin í
hverju húsi í þessum bæ.
Einnig er mér sérstaklega
minnisstæður hinn stórkostlegi
búgarður Hall fjölskyldunnar,
sem synir gamla Jósefs Hall,
þeir Robert og Josep yngri,
sýndu okkur en fjölskyldan var
að því er mig minnir stærsti ein
staki kartöfluframleiðandinn í
öllum Bandaríkjunum. Véla-
geymsla fyrir jarðvinnsluvélar
búgarðsins var svo stór að ég
efast um að Vélasjóður og vega
gerðin hér hafi getað státað af
sameiginlegum vélakosti á borð
við það, sem þarna var.
Ekkert var látið vera til-
viljunum háð að því er varð-
aði uppskeruna hjá Hall fjöl-
en að loknu lokaprófi um vor-
ið, tók ég það til bragðs að
semja við félaga minn, sem
bjó skammt frá Buffalo, og átti
litla tveggja sæta flugvél. Vél-
in þarfnaðist gagngerðrar við-
gerðar, og tok ég að mér að
endurbyggja hana gegn því að
ég hefði afnot af henni næsta
sumar.
Þarf ekki að orðlengja það
að vélin var tilbúin til brott-
farar þjóðhátíðardagsmorgun
Bandaríkjamanna 4. júlí,
tneð nýju loftferðaskírteini.
Naut ég aðstoðar góðra manna
við viðgerðina, fékk m.a. að
gera við hreyfilinn á viðgerð-
arverkstæði skólans. Kennarar,
félagar og aðrir vinir mínir í
Buffalo höfðu nefnt við mig
helztu staði, sem ég yrði að
hafa viðdvöl á og skoða á ferð
minni, sem lá um flest ríki
Bandaríkjanna. Vestur íslend-
ingarnir, sem ég hafði kynnzt
náið í borginni, voru ýmist ætt
aðir frá eða áttu náin skyld-
menni í Garðar og Mountain í
Norður Dakota, og var mér
uppálagt að kom,a þar við og
gera vart við mig. .
Ferðin frá Buffalo gekk að
óskum. í Cleveland, Ohio, hitti
ég, eins og um hafði verið
talað, kunningja minn að
heiman Hinrik Thorarensen. En
Hinrik var um þessar mundir
við nám í viöskiptafræði við
Kaliforníuiháskóla í Berkeley.
Ætlaði hann að sitja í vclinni
bjá mér til San Fransisoo og
liiota sumarleyfi sitt í ferðina.
Við höfðum viku viðdvöl í bæn
um Muskegon í Michigan og
kynntum okkur þar kæliskápa,
viðhald þeirra og viðgerðir. Síð
an var haldiö til Minneapolis
«g Saint Paul, og þaðan til
vissara að spyrja áhöfn vöru-
bifreiðarinnar hvort þetta væru
ekki Garðar. Svarið, sem viö
fengum, var: „Eruð þið landar
strákar?“ Var það upphafið af
þeim rausnarlegustu móttökum,
sem ég hefi upplifað ennþá.
Ekkert var til sparað að gera
okkur lífið sem þægilegast, Flug
vélin var þvegin og bónuð hátt
og lágt eina kvöldstund meöan
við sátum eina af þeim mörgu
höfðinglegu veizlum sem okk-
ur voru haldnar. Allir töluðu
íslenzku, jafnvel börnin á göt-
unni. Og bandarískur bifreiða-
viögerðarmaður sem hafði setzt
þarna að, hafði neyðst til að
læra íslenzku til að geta tekið
þátt í umræðunum.
Við höfðum ekki ætlað okk-
ur að dvelja nema einn sólar-
hring í Garðar, en við það var
ekki komandi. Þaö var ekki
fyrr en að viku liðinni að við
gátum slitið okkur frá þessu
ágæta fólki, og var vélin þá
orðin þunghlaðin vistum, svo
ekki sé minnzt á allar góðu
óskirnar, sem nægðu til að
sjá okkur farborða yfir Kletta-
fjöllin, og mér sfðan aftur til
baka á þessum 65 hestafla far-
kosti. Er mér næst að ætla að
ég hafi flotið yfir stundum ein-
mitt á bænum þessa fólks.
Kaupmaðurinn í Garðar,
Kristján Kristjánsson, ættaður
frá Bolungarvík og kona hans
Valgerður bjuggu okkur Hinrik
strax ágæta gistingu, og þar
bjuggum við meðan á dvölinni
stóð. Við komumst aldrei yfir
áð nota alla þú bíla, er okkur
voru boðnir til afnota.
Því miður man ég ekki eftir
nöfnum alls þess fólks sem
aýndu mér hina eftirminnileg-
ustu gestrisni o,g þvi má segja
skyldunni. En þess ber þó að
geta að véðráttan þarna er ó-
líkt áreiðanlegri en hér heima.
Allt fór eftir dagatalinu. Á
ákveðnum degi hélt vélaflotinn
af stað út á akrana og undir-
bjó jarðveginn og sáði. Og á
vissum tímum var hver akur-
inn á eftir öðrum yfirfarinn og
rótað að plöntunum með stór-
virkum vinnuvélum. Síðan
flaug svo áburöarflugvél yfir
akrana og sprautaði yfir þá
skordýraeitri og minnkaði hætt
una á uppskerubresti af þeim
sökum niður í algjört lágmark.
Karl Eiríksson.
Áburðardreifing og sáning úr
flugvélum standa mér einna
efst í huga frá þessum dögum,
enda réði ég mig til flugstarfa
hjá Hall bræðrunum. Ekkert
varð þó úr því, þar sem starf
bauðst hér heima og varð það
látið sitja í fyrirrúmi. Þessar
framkvæmdir méð flugvélun-
um við landíbúnaðinn og við
heftingu sandfoks, sérstaklega
•hjá Black Hills í Suður Dakota,
urðu til þess að ég sannfærð-
ist um, og er sannfærður enn,
að þetta sé eina aðferðin, sem
okkur kæmi til bjargar viö
stöövun uppblásturs landsins.
Og ég varð svo gæfusamur
nokkrum árum síðar að dreifa
fyrstu kornunum úr flugvél frá
Flugskólanum Þyt yfir íslenzkt
foks væði.
Eitt kvöldið sem við dvöld-
um í Garðar var haldin sam-
koma í bæ nokkrum þar í grend
inni. Kristján kaupmaður lán-
aði okkur bíl til að fara á þessa
skemmtun, og fórum viö sam-
an fimm eða sex, þar á meðal
dóttir hans Marvel, sem nú er
organisti í Garðar. Ekki nian
ég hver fyrstur hóf upp raust
sína, en hvað um það, byrjað
var að syngja íslenzk ættjarð-
arljóð. Þegar bezt lét kunnum
við Islendingarnir frá Fróni
fyrsta, eða í mesta lagi fyrstu
tvö erindin, en uröum að láta
okkur nægja að tralla með á
meðan félagarnir, sem flestir
voru af öðrum eða þriðja ætt-
lið frá innflytjendunum og
höfðu aldrei ísland augum lit-
ið, sungu hvern sönginn á eftir
öðrum til loka, okkur til mikill-
ar hneisu.
Einn daginn fórum við Hin-
rik meö elzta meðlimi Hall
fjölskyldunnar Jósep, sem var
rúmlega 90 ára í stutta göngu-
för, og sýndi hann okkur þá
fyrsta bjálkakofann, sem hann
byggði yfir sig og fjölskyddu
sína við lygnan læk, er rann ..
við hlaðvarpann. Hann lýsti
fyrir okkur aðkomunni, þessum
ógnköldu vetrum og geypi'heitu
sumrum, og við gerðum okkur
einhverja grein fyrir þeim gíf
urlegu erfiðleikum, sem þetta
fólk varð að yfirstíga á leið
þess úr sárri fátækt og um-
komuleysi þar til þaö rak orð-
ið einhvern umfangsmesta bú-
skap þessa ríkis. Marga 9Ögu
heyrðum við um skáldið Káinn,
sem einmitt gekk um þessar
sveitir. Og vísurnar hans fengu
nýtt líf í hugum okkar þegar
við sáum fjósin og girðingam-
ar, sem hann hafði verið að
berjast við.
Við brugöum okkur til
Mountain einn daginn, og virt-
ist okkur íslendingseðlið jafn
ríkt í fólkinu þar og hjá íbúum
Garðar.
Það kom að því að við urð-
um að halda á brott. Brottfarac-
dagurinn var sólskinsdagur,
eins og hinir dagarnir okkar
þarna í Garðar. En um morg-
uninn sáum viö, okkur til skelf
ingar,- að vinir okkar höfðu
tekið sig til og slegið stóran
akur af óþroskuðu korni þar
sem þeir vildu ekki til þess
vita að nokkur hætta gæti ver-
ið á ferðum í flugtaki á þjóð-
veginum. Fórnuðu þeir því
korninu til að búa út flugvöll
fyrir okkur. Notúðum við þenn
an síðasta morgun í Garðar til
að fljúga hringflug með það
af vinum okkar, sem til náðist
og þess óskuðu.
Eins og fyrr segir bar þetta
litla flugvélakríli ekki nema
brot af öllum þeim gjöfum, sem
þetta yndislega fólk vildi að
við hefðum með okkur aö skiln
aði. Og það þarf ekki að taka
það fram að pyngjan léttist
ekki við heimsóknina. Útilokað
var að fá áð greiða fyrir sig,
ekki einu sinni benzín, hvað
þá annað.
Þannig var það að þetta litla
sveitaþorp er mér minnisstæð-
ara heldur en ýmsar stórborg-
ir þó það hafi ekki að mínum
dómi upp á náttúrufegurð að
bjóða áðeins endalausa slétt-
una í öllu sínu tilbreytingar-
leysi. En það var fólkið, er
þar bjó sem olli því að bær-
inn Garðar N-Dakota er mér
eftirminnilegasti gististaður á
erlendri grund.

—-■ —
Á leiðarenda. Myndin er tekin á flugvellinum í San Fransisco, en við flugvélina stanna m
vinstri: Sveinn Ólafssou, sér* Octavius Thorláksson, núverandi ræðismaður íslands,
Einar Eyfells.