Morgunblaðið - 21.05.1965, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 21. maí 1965

Útgefandi:
Framkvæmdast j óri:
Ritstjórar:
Ritstjórnarfulltrúi:
Auglýsingar:
Ritstjórn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
Askriftargjald kr. 90.00
f lausasölu kr.
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Sími 22480.
á mánuði innanlands.
5.00 eintakið.
AÐALFUNDUR SH
1 ðalfundur Sölumiðstöðvar
■^"■Hraðfrystihúsanna stendur
um þessar mundir yfir í Rvík.
Sitja hann fulltrúar frá þeim
tæplega 60 frystihúsum í öll-
um landshlutum, sem mynda
þessi þróttmiklu og víðtæku
samtök útflutningsframleiðsl-
unnar.
Það kom fram í skýrslu Sig-
urðar Ágústssonar, alþingis-
manns, stjórnarformanns S.H.
í gær, að útflutningsverð-
mæti frystra sjávarafurða,
sem fluttar hafa verið út á
vegum S.H. á síðstl. ári, nam
1.037 millj. kr. Er þetta í
fyrsta skipti, sem verðmæti
útflutningsins fer yfir einn
milljarð króna. Magn útflutn
ingsins á síðastliðnu ári nam
65 þús. tonnum, og varð um
7 þúsund tonnum minni en
árið 1963 vegna minni síldar-
frystingar.
Nokkurs óróa hefur undan-
farið gætt innan Sölumið-
stöðvarinnar. Horfði jafnvel
svo um skeið, að samtökin
myndu klofna. Sem betur fer
dró þó ekki til slíkra óheilla-
tíðinda. Þvert á móti virðist
nú augljóst að frystihúseig-
endur hyggist sameina krafta
sína á ný og treysta samtök
sín innan Sölumiðstöðvar-
innar.
Um það blandast engum
hugur, sem eitthvað þekkir
til útflutningsverzlunar með
sjávarafurðir á íslandi, að
Sölumiðstöð Hraðfrystihús-
anna hefur unnið mjög mikið
og merkilegt starf í þágu út-
vegsins og þjóðarinnar í
heild á undanförnum árum.
Margir dugandi menn hafa
starfað á vegum hennar að
öflun markaða, aukinni vöru-
vöndun, vinnuhagræðingu og
bættum framleiðsiuháttum í
frystihúsunum um land allt.
Er nú óhætt að fullyrða, að
fjöldi hraðfrystihúsa hér á
landi sé nú rekinn með mikl-
um myndarbrag. íslenzki hrað
frysti fiskurinn er gæðavara,
sem nýtur stöðugt vaxandi
álits á mörkuðunum. Samtök-
in hafa haft forustu um margs
konar nýbreytni, svo sem
byggingu og rekstur verk-
smiðju í Ameríku, og nú er
rætt um að byggja nýja verk-
smiðju, sem á að framleiða til
búna fiskrétti og gera fram-
leiðslu íslenzks sjávarútvegs
þar með verðmætari og út-
gengilegri.
Öllu þessu ber að fagna. Á
miklu veltur að við íslend-
ingar hagnýtum sjávarafla
okkar sem bezt og vinnum úr
honum sem verðmætasta
vöru. Að því takmarki hefur
Sölumiðstöð Hraðfrystihús-
anna ávallt stefnt. Þess vegna
er óhætt að fullyrða, að sam-
tökin hafa unnið mikilvægt
þjóðnytjastarf.
VILJA NÝTT
FJÁRHAGSRÁÐ ?
Alltaf öðru hvoru kemur
■í*’ það fram á málflutningi
Framsóknarforingjanna, að
þeir telja að á ný eigi að
koma á fjárfestingarhömlum
hér á landi, og þá væntan-
lega að end-urreisa Fjárhags-
ráð, hvaða nafn svo sem því
kynni að verða gefið.
í eldhúsdagsumræðunum
vék Eysteinn Jónsson, for-
maður Framsóknarflokksins,
að þessu máli. Hann sagði að
vísu ekki berum orð»m, að
nýtt Fjárhagsráð væri stefna
Framsóknarflokksins, en öðru
vísi var þó ekki hægt að skilja
orð hans.
Sem betur fer muna menn
þó enn reynslu þá, sem við
höfðum af fjárfestingarhöml-
unum, og haftafarganinu öllu,
og þess vegna munu þeir fáir
aðrir en foringjar Framsókn-
arflokksins, og svo auðvitað
kommúnistar, sem vilja inn-
leiða slíkt skipulag á ný.
Það er djúp staðfest milli
stefnu ríkisstjórnarinnar og
stjórnarandstöðunnar. Við-
reisnarstjórnin upprætti
haftakerfið og kom á frelsi í
viðskipta- og efnahagsmálum.
Hún hefur lýst yfir, að frá
þeirri stefnu muni hún aldrei
hvika.
Stjórnarandstaðan hins veg
ar segir, að sú stefna frjáls-
ræðis, sem ríkir nú hér eins
og í nágrannalöndunum, sé
óhafandi. Framsóknarforingj-
arnir klifa á því, að engin rík-
isstjórn hafi verið betri en
vinstri stjórnin, sú stjórn, sem
fullkomnaði hafta og uppbóta
kerfið.
Að þessu leyti má því segja,
að skýrar línur séu í íslenzk-
um stjórnmálum. Menn velja
annars vegar milli frjálsræð-
is og framfara og hins vegar
hafta- og kyrrstöðu.
1%
npíminn getur ekki dulið
■*• gremjú sína yfir því, að
aðförin að lánasjóðum land-
búnaðarins skyldi mistakast.
Segir blaðið að vísu, að hlýta
verði Hæstaréttardómi, en
talar jafnframt um ranglæti í
sambandi við þetta mál.
Það er rétt að bændur veiti
því athygli, að það er ekki
einungis Hermóður á Sandi
og nokkrir menn í kringum
Salazar leitar enn
liðs hjá öfgamönnum
— forsetakosningar í Portúgal í
næsta mánuði
TVENNAR kosningar fara
fram á þessu ári í Portúgal.
Likur eru til þess, að báðar
eigí eftir að vekja mikið um-
rót á stjórnmálasviðinu, ef
einhvern lærdóm má draga af
kosnin.jum á undanförnum ár-
um.
1 júní fara fram forsetakosn
ingar. Allt bendir til þess, að
Antonio de Oliveira Salazar,
forsætisráðherra, leiti nú fyrir
sér um forsetaefni meðal öfga-
fullra hægrisinna, en forsætis
ráðherrann hefur ætíð gætt
þess að velja engan mann til
þeirrar stöðu, sem líklegur er
til að ganga í berhögg við
stjórnina.
Síðari kosningarnar, sem
fram fara á þessu ári, eru til
þjóðþingsins. Skömmu fyrir
síðustu þingkosningar, er fram
fóru fyrir fjórum árum, dróigu
þeir 59 stjórnarandstæðingar,
sem í framboði voru, sig til
baka, vegna „aðgerða“ stjórn-
arinnar. Nokkrum vikum síð-
ar reyndi einn þeirra, kafteinn
Varela Gomez, að koma af
stað byltingu með aðstoð hers
ins. Hann situr nú í fangelsi,
og aifplánar 8 ára dóm, ásamt
80 stuðningsmönnum sínum.
Lítill vafi þykir leika á, að
Salazar vilji ekki þurfa að
vera vitni að slíkri tilraun á
ný, en aldurinn er nú tekinn
að færast yfir hann. Salazar
er nú 76 ára. Ætlun hans er
þó ek'ki að skapa ró með end-
urbótum eða auknu frjálsræði.
Hann mun hins vegar stefna
að því að tryggja stjórnina í
sessi með þeim aðferðum, sem
dugað hafa fram til þessa.
Því er talið ólíklegt, að for-
seti landsins, Thomaz, sem
verður 71 árs á þessu ári,
muni verða látinn gefa kost.
á sér til endurkjörs.
Er hann var kosinn, 1956,
siigraði hann nær algerlega
ókunnan andstæðing, Hum-
berto Delgado, hershöfðingja.
Aðfarir stjórnarinnar við for-
setakjörið vöktu hins vegar
svo mikla og almenna andúð,
að Salazar breytti stjórnar-
skrá landsins á þann hátt, að
forsetar verða framvegis kjörn
ir af sérstakri kjörmanna-
nefnd. Samkvæmt stjórnar-
skránni hefur forsetinn vald
til þess að reka forsætisráð-
herra landsins frá, en Salazar
Salazar
hefur ætið gætt þess, að sér-
hver, sem „kjörinn" er í það
embætti, sé líklegur til að
grípa til þess stjórnarskrárá-
kvæðis.
Þau sjö ár, sem Thomaz hef-
ur gegnt forsetaemíbætti, hafa
verið þau stormasömustu í
Portúgal undanfarna fjóra ára
tugi. Frá þeim degi, er hann
tók við embætti, hefur ein
andspyrnuhreyfingin tekið við
af annarri. Þrjár misheppnað-
ar byltingartilraunir ha.fa ver-
ið gerðar. Stríð hefur brotizt
út í portúgölsku Afríku, og
Portúgal hefur misst Goa.
Lögreglulið stjórnarinnar hef-
ur vaxið með degi hverjum,
til að halda niðri innanlands-
óeirðum.
Thomaz hefur verið trúr
fylgisveinn Salazar allan þenn
an tíma. Hann hefur farið í
mörg ferðalög um Angola og
Mazambique, en til portú-
gölsku Guineu hefur hann
ekki laigt leið sína. Þar er á-
standið það ótryggt, að hætta
er talin á, að forsetinn yrði
ráðinn af dögum, ef hann
kæmi þangað. Thomaz forseiti,
er þó yfirleitt ekki illa liðinn
maður. Hafi hann eignazt
óvini, þá er það vegna þess,
að hann er aðeins verkfæri í
höndum stjórnarinnar.
Nú virðist breyting vera að
verða á. Aldraður forsætisráð-
herra beitir allra bragða til að
viðhalda stefnu sinni. Því er
talið, að hann hafi aðallega
þrjá menn í huga, vegna for-
setakosninganna. Allir eru
þeir hershöfðingjar, öígamenn
til hægri. Sá, sem hvað mestur
styr hefur staðið um meðal
þjóðarinnar, er Santos Cósita,
fyrrverandi varnarmálaráð-
herra, sem komizt hefur til
mikils frama á skömmum
tíma. Hann stjórnar nú her-
skóla ríkisins. í janúar sl. var
hann skipaður stjórnarformað
ur angólska olíufélagsins.
Hann er ákafur stuðningsmað-
ur Salazar, og er talinn hug-
myndaauðugur maður.
Umdeildur maður er einnig
Luis Camera Pina, hershöfð-
ingi, núverandi yfirmaður
landhemins, sem eitt sinn var
hermálafulltrúi portúgölsku
stjórnarinnar í London. Talið
er, að Salazar hafi fulla á-
stæðu til þess að vera honum
þakklátur, því að Pina mun
1961 á síðustu stundu hafa
komið upp um samsæri það,
er þáverandi varnarmálaráð-
herra landsins, Botelho Moniz,
stóð að, og engu munaði, að
hrundið yrði í framkvæmd.
Vist þykir, að hefði það orðið
að veruleika, hefði Salazar
orðið að sagja af sér. í kjölfar
þess, að upp um samsæristil-
raunina komst, urðu sjö hers-
höfðingjar að „draga“ sig í
hlé, en Saiazar, forsætisráð-
herra, tók við embætti varnar
málaráðherra.
Þriðji maðurinn, sem til
greina er talinn koma, er
Andrade e Silva, yfirmaður
heraflanna í Angola, sem hef-
ur undanfarin ár gegnt því
hlutverki að halda niðri bylt-
ingaröflum þar.
Þessir þrir menn svara allir
nokkurn veginn til þeirra
manngerða, sem Salazar hefur
valið til að gegna forsetaem-
bættinu undanfarin þrjátíu ár.
Carmona, hershöfðingi, sem
ruddi brautina fyrir Salazar
árið 1926, naut þess æ síðan,
allt til dauða síns, 1951, og
var þrívegis endurkjörinn for-
seti Portúgal. Craveiro Lopes,
hershöfðingi, sem tók við af
honum, reyndist aftur á móti
hafa eigin skoðanir á ýmsum
málum, og fyrirgerði þannig
möguleika sínum til endur-
kjörs. 1963, ári áður en hann
lézt, lýsti Lopes andstöðu
Salazar við allar þær umbóta-
tillögur, sem hann bar fram,
þau ár, sem hann gegndi for-
setaembættinu. Dr. Salazar
vildi velja sér menn, sem
hann gat mótað eins og leir,
og einn þeirra var Americo
Thomaz, aðmíráll. Salazar
virðist hins vegar nú gera sér
grein fyrir því, að timi hans
er tekinn að styttast. Hann
vill tryggja, að stefna hans
fái að ríkja áfram, og því hef-
ur hann snúið sér til öfga-
mannanna til hægri.
(OBSERVER
— öll réttindi áskilin).
IMýr skéli reistur
við Vestmannsvatn
hann, sem vildu lánasjóðina
feiga, heldur er það einnig
stefna Framsóknarflokksins
og málgagna hans.
Ef mál það, sem Hermóður
Guðmundsson höfðaði, hefði
unnizt í Hæstarétti, hefðu
lánasjóðir landbúnaðarins
verið gjaldþrota og engin lán
unnt að veita til framkvæmda
í sveitum. Þessa stefnu
studdu forráðamenn Fram-
sóknarflokksins, og eftir því
taka bændur.
AKUREYRI, 18. maí. — Mjög
mikil aðsókn er að sumaibúðum
ÆSK við Vestmannsvatn á
sumri komanda. Eins og nú
standa sakir geta verið þar 136
börn á 4 átján daga námskei'ð-
um, en 225 umsóknir hafa borizt.
Til þess að bæta úr hinni miklu
þörf, sem er á því að koma börn
um á námskeiðið, hefur verið
ákveðið að reisa nú svefnskála,
eins og ráðgert var í upphafi, og
mun hann rúma um 25 börn.
Væntanlega verður hann til-
búinn þegar fyrsta námskeiðið
hefst hinn 19- júni. Teikningar
vedða eftir Jón Geir Ágústsson,
byggingarfulltrúa, sem teiknaði
aðalhúsið. Framkvæmdum stjórn
ar sumarbúðanefndin, en for-
maður hennar er sr. Sigurður
Guðmundsson, prófastur.
Mikil'l áhugi ríkir meðal far-
eldra á því að þessi skáli verði
reistur og ætla Húsvíkingar t.d.
að steypa grunninn í sjálfboða-
vinnu. Væntanlega kemur einn-
ig sjálfbo’ðavinna annars staðar
frá. — Sv. P,