Morgunblaðið - 27.05.1965, Síða 23

Fimmtudagur 27. maí 1965
MORGUNBLADIÐ
10 þúsund kr.
rjjöf til Skálholts
HALL.DÓR Sigurðsson, sem
bóndi var að Þverá í Vestur-Hópi
í 30 ár, hefir gefið 10,000 krónur
til Skálholtssöfnunar. Hann hef-
ir áður lagt hönd að verki til
þess að endurreisa og bæta, því
að það var að hans frumkvæði
og með hans framtaki að Borgar-
virki í Húnavatnssýslu var endur
reist 1950. „Mér finnst þjóðin
ekki gera enn þá nógu mikið fyr-
ir Skálholt. Hún á að hjálpa
ykkur í þessu máli, fyrst og
fremst sjálfrar sín vegna“, sagði
hann við formann Skálholtssöfn-
unar á skirfstofunni í Hafnar-
stræti 22 í gærmorgun. Dr.
Benjamín þakkaði hina höfðing-
legu gjöf, og sagðist verða þess
Ifalldór Sigurð'sson (t.v.) og dr. Benjamm Eiriksson.
rar að margir hugsuðu vel til
ikálholts, sem mundi eiga mikla
ramtíð. framtíð ----------- --------31
koma til með að þola fullan sam-
jöfnuð við hina miklu sögu
Skálholts liðna tímans.
Þorsfeinn Jónsson á Úlfsstöbum:
Rdgstilraun í
stað raunsæis
„Að sögulegum uppruna er spá
dómsgáfan eyðimerkur og ein-
setufyrirbæri, enda komu hinir
miklu spámenn fortíðarinnar
fram með þjóðum, sem áttu
skammt í eyðimörkina. Samt er
dvöl í sandauðn undir steikjandi
hitabeltissól ekki eina ráðið til
að öðlast skyggni, sem spannar
yfir sólkerfi og vetrarbrautir, og
spádómsgáfu, sem túlkar leynd-
ardóma óþekktrar tilveru. Ef svo
væri, hefðu íbúar þessa kalda
lands aldrei eignazt neinn spá-
mann. Svo afskiptir úrðum við
ekki.“
--------„Þar æsir hann ofsa
sinn, sem nærir sefjunarmátt
hans og magnar með sér ófreska
skyggni, sem hann telur sér opna
alla heima, upphefja fjarlægðir
í tíma og rúmi og gera hann
handgenginn lífverum sólkerf-
anna.“
--------„Hann býður þjóð
sinni upphefð forystuhlutverks-
ins, að opna mannkyninu óþrot-
legan lífveg yfir stjörnur og vetr
arbrautir,
Akureyri, 22. maí.
ÁTTATÍU nemendur 4. bekkjar
Gagnfræðaskólans á Akureyri
leggja upp í ferðalag til Ála-
sunds í Noregi n.k. miðvikudags-
kvöld ásamt skólastjóra sínum
og nokkrum kennurum og kenn-
srafrúm, alls 88 manna hópur.
Komið verður aftur heim á
sunnudagskvöld.
Farið verður með erlendri
leiguflugvél frá Akureyrarflug-
velli beint til Álasunds og dval
izt þar fram á súnnudag. Einnig
verður ferðazt um nágrennið,
m.a. inn í Geirangursfjörð.
Þetta er í fyrsta sinn, sem
skólaferð er farin til útlanda á
vegum GA. Álasund varð fyrir
valinu sem ákvörðunarstaður,
m.a. vegna þess að bærinn er
vinabær Akureyrar og milli íbú-
anna hefur alltaf verið bezta
frændsemi. Þar að auki er nátt-
úrufegurð mikil þar um slóðir.
Ýmsir einstaklingar hafa unn-
ið mikið starí við undirbúning
--------,,Á yfirnáttúrlegar
vitrómir sínar lætur hann engan
vafa falla, en æsir sig upp í efa-
skyn guðlegs umboðs —“
Nýlega las ég þetta meðal ann-
arra orða í bók dr. Matthíasar
Jónassonar, Veröld á mÚli vita,
og er höfundur þar að ræða um
spámenn sem hann segir að sé
það fyrirbæri, sem verst hafi þol-
að ljós vaxandi þekkingar. Og
þótt ekki sé þarna nefnt nafn
neins íslendings, þá er ekki um
að villast, að þessu er beint að
dr. Helga Pjeturss, sem látinn er
nú fyrir meir en 16 árum. Eins
og vikið er þarna að, þá talaði
dr, Helgi um líf- og vitsambönd
á milli stjarna og vetranbrauta
og islenzkt þjóðarhlutverk í sam
bandi við það. Og á niðurstöður
sinar, sem voru að vísu ekki
neinar yfirnáttúrulegar vitranir,
lét hann „engan vafa falla.“
En hvort er þá hér ekki um
að ræða réttan skilning dr. M. J.
á dr. Helga og stuðningi við rétt-
an málstað, fyrst svo örugglega
má þekkja að við hann ér átt?
Var dr. Helgi í rauninni nokkuð
annað en skrumari, sem reyndi
að hefja sig á því einu að slá
ferðar skólafólksins til Norags,
ekki sízt þeir Arne Lervik og
Oscar Ingebrigtsen. Einnig hafa
porræna félagið á staðnum og
bæjaryfirvöld lagt þar hönd á
plóginn.
Skólafólkið mun sitja veizlu
bæjarstjórnar Álasunds á föstu-
dags- og laugardagskvöld og
knattspyrnukáppleikur við jafn-
aldra í Álasundi er ákveðinn á
föstudag.
Gagnfræðingarnir frá Akur-
eyri hafa unnið ötullega í vetur
við öflun farareyris m.a. með
skemmtunum í skólanum og út-
gáfu auglýsingablaðsins Snar-
fara. í því sambandi eru þeir
þakklátir fyrirtækjum þeim, sem
auglýstu í blaðinu, og Jóni Samú
elssyni, auglýsingastjóra, fyrir
aðstoð við útgáfuna.
Mikil tilhlökkun oig eftirvænt-
ing ríkir meðal gagnfræðinganna
sem flestir gista nú framandi
land í fyrsta sinn. — Sv. P.
ryki í augu manna og halda því
fram, sem ekki er? .Bezta ráðið
til að svara þvi er að rekja
starfsferil hans.
Eins og dr. M. J. er sennilega
ekki ókunnugt um, þá var dr.
Helgi vel lærður náttúrufræðing
ur. Hann var afburðaniámsmaður
í skóla, sem sannar hvorttveggja,
góðar gáfur og ástundun, en góð
ástundun hygg ég að venjulega
sé ekki einkenni skrumara. Varð
andi íslenzka jarðsögu gerði
hann stærri uppgötvun en nokk-
ur annar íslenzkur jarðfræðing-
ur hefir gert, og hafði hann þar
þó á móti sér ríkjandi skoðana-
vald annarra fræðimanna. Segir
hinn á ágæti náttúrufræðingur
og bóndi, Jakob Líndal á Lækja-
móti, að þær athuganir dr. Helga
sem þar standi að, séu vandlega
gerðar og trúar. Og að hinni síð-
ari uppgötvun sinni og hinni
meiri vil ég nú segja, að hann
hafi komist fyrir samskonar at-
huganir. Að niðurstöðu sinni um
heimssamband lífsins og vitsins
komst hann ekki með því að
æsa upp ofsa sinn og „magna
með sér ófreska skyggni“, eins og
dr. M. J. kemst að orði, heldur
fyrir það að gera sér betur grein
fyrir því en áður hafði verið
gert, hvernig og hvað draumar
sofandi manns eru. í rannsókn-
arferð sinni til Grænlands, sem
hann fór á tiltölulega ungum
aldri eða skömmu fyrir síðustu
aldamót, varð hann fyrir því ó-
happi, sem hann bjó að æ síðan,
að ofþreytast af svefnskorti, og
varð það til þess, að hann fór sér
staklega að hugleiða nauðsyn
svefnsins. Og er hann, til þess
að öðlast þar skilning, fór að at-
huga drauma sína, þá varð hon-
um Ijóst, að þeir eru í rauninni
nokkuð það, sem hinn sofandi
maður getur alls ekki framleitt
af einum saman eigin rammleik.
Niðurstaða hans varð því sú að
lokum, að draumur eins sé ævin
lega að undirrót vökulíf annars,
og vil ég skora á hvern sem væri
að færa sönnur á, að slíkt sé
ekki og geti ekki staðist. Og með
því að finna þannig draumasam-
bandið og að það sambnd hlýtur
a.m.k. stundum að vera út fyrir
jörðina, var um leið fundið líf-
samband það, sem gerir skiljan-
lega næringu þá er með svefn-
inum veitist, og hefði dr. M. J.
áreiðanlega tekizt betur þarna í
bók sinni varðandi spámannseðl-
ið og fleira, hefði hann fært sér
þann skilning í nyt. Það er alveg
ófullnægjandi skilningur á undir
rót sumra þjóðsagna, krafta-
verkafyrirbæra og spámannsinn-
blásturs að tala um trúgirni og
barnaskap fólks, því mörgu því,
sem þar ræðir um, verður ekki
neitað með réttu.
En hver verður þá niðurstaðan
varðandi dr. Helga í þessu efni?
Niðurstaðan verður sú, að einnig
í sumum greinum sálfræðinnar
hafi hann verið raunsærri og
meiri vísindamaður en nokkur
íslenzkur sálfræðingur, og að ís-
lenzkir sálfræðingar ættu því að
láta falla niður allar rógstilraun-
ir í hans garð.
Þorsteinn Jónsson
á Úlfsstöðum.
Heímsækia vina-
bæinn í Noregi
23
— Indónesar
Framhald af bls. 17
— þá er það vegna þess, að
ég þekki þjáningar fólksins,
vegna þess að ég þekki ástand
ið, og vegna þess, að ég þekki
vísindi, sem eru óbrigðul —
Marxisma.“
Mikilmennskubrjálæðið er
alls ráðandi í höfuðborginni.
Alls staðar eru stórar mynd-
ir og skilti. Sukarno. Sukarno.
Skoðanir hans, hvort sem hann
ræðir um stjórnmál, konur
eða hagfræði, eru heilagur
sannleikur. Það er þyí ekki
að undra, áð ekki skuii vera
hægt að ræða ástandið við
útlendinga hér, án þess að
talið berist fyrr eða síðar að
Hitler.
Undanfarna sex mánuði hef
ur Sukarno treyst bönd sín
við Pekingstjórnina, en jafn-
framt látið í ljós andúð sína
á Sovétríkjunum, ekki síður
eri Bandaríkjunum.
Sovétríkin hafa látið Indó-
nesíu í té vopn og tæki til
þungaiðnaðar fyrir allt að því
milljarð dala. Þrátt fyrir það,
hefur Sukarno enga dul á það
dregið, að hann styður stefnu
Pekingstjórnarinnar í deilum
þeim, sem nú ríkja í röðum
kommúnista. .
Hins vegar dylst engum auk
in áhrif kommúnista í inn-
anlandsmálum. „Enginn veit
nákvæmlega, hvenær sá dag-
ur kemur ,að Indónesía verð-
ur að hreinu kommúnista-
ríki“, segir einn bandarískur
sendimaður, „en hann kem-
ur“—
Sennilega hefur Bandaríkj-
unum hvergi verið sýnt eins
mikil lítilsvirðing og í Indó-
nesíu.
Sukarno segði við Jones
sendiherra á opinberum fundi
á sl. ári: „Til andsk. með
alla ykkar aðstoð“.
Stjórnendur bandaj-ískra
gúmekra fengu þau skilaboð í
apríl sl., að ef þeir létu ekki
stjórninni í Djakarta eftir öll
yfirráð ekranna, væri ekki
hægt að tryggja persónulegt
öryg^i þeirra.
Stórum skiltum hefur verið
komið upp, þar sem „Sam
frændi“ er sýndur fótum troð
inn af Indónesum. Bandarísk-
ir bílar hafa verið grýttir.
Lokað hefur verið fyrir raf-
magn, gas og vatn til banda-
rískra sendiráðsstarfsmanna,
og margsinnis hefur óður lýð-
ur ráðizt gegn skrifstofum
Upplýsingaþjónustu Banda-
ríkjanna. Baráttan gegn út-
lendingum nnáði hámarki í
apríl sl., er Sukarno tilkynnti,
að rikið hefði slegið eign sinni
á öll erlend fyrirtæki.
Gætu múhameðstrúamienn
ráðið úrslitum?
Margir, sem fylgzt hafa náið
með þróuninni í Indónesíu,
eru á þeirri skoðun, að væri
það ekki fyrir áhrif múhameðs
trúarmanna í landinu, væri
framgangur kommúnismans í
Indónesíu nú mun meiri en
raun ber vitni. Nýlega hefur
komið til óeirða á Austur-
Java milli múhameðstrúar-
manna og kommúnista.
Hins vegar hefur Sukarno
reynt að halda þessum and-
stæðingum sínum í -skefjum,
með því að vinna gegn öllum
stuðningi við þá. Hefur sú við-
leitni hans ekki verið árang-
urslaus.
Her Indónesíu var lengi vel
ein helzta von þeirra, sem
óskuðu eftir nánara samstarfi
við Vesturlönd. Árum saman
hafa ráðamenn hersins lýst
því yfir, að Kína væri erki-
óvinurinn. . Margir ráðamenn
í Djakarta, þ.á.m. varnarmála-
ráðherrann, Nasution, byggði
andstöðu sína gegn Malaysíu
á því, að 40% þeirra, sem land
ið byggðu, væru af kínversku
bergi brotnir, og myndi Pek-
ingstjórnin ætla sér að nota
landið (Malaysíu) til árása á
Indónesíu.
Fyrir tveimur árum gaf Suk
karno yfirmönnum hersins
skipun um að breyta afstöðu
sinni. Þeim var tilkynnt, að
héðan í frá ættu þeir ekki að
telja Kína til óvinveittra
landa. Bretland og Bandarík-
in væru hættulegustu fjand-
mennirnir.
Ný samtök?
Vestrænir stjórnmálamenn
hallast nú að þeirri skoðun,
að Sukarno ætli sér að taka
höndum saman við byltingar-
sinna í Afríku og Asíu — og
Pekingstjórnina, sem eykur
stuðning sinn við Sukarno frá
degi til dags. Sukarno, sem
sagði land sitt úr samtökum
Sameinuðu þjó.ðanna, vinnur
nú að því að hrinda í fram-
kvæmd hugmynd sinni um
stofnun nýrra alþjóðasam-
taka, sem koma eigi í stað
S. Þ. —
Hefur Sukarno vald og efni
til að gerast leiðtogi mestu
öfgamanna heims?
Það kann að virðast fjar-
stæða. Verðbólga hefur nær
sett allt efnahagskerfi Indó-
nesíu úr skorðum. Væri ekki
góðri rísuppskeru hvað eftir
annað fyrir að þakka, auk er-
lendra lána, þá myndi algert
öngþveitisástand ríkja. Ut um
sveitir á Java dregur fólk víða
með naumindum fram lífið.
Landher Indónesíu, flugher
inn, sem búinn er sovézkum
vopnum, og sjóherinn, hafa
um árabil verið orsök gífur-
legs greiðsluhalla á fjárlög-
um. Ef til alvarlegra átaka
kæmi, gæti svo farið, að allt
efnahagskerfið færi endan-
lega úr skorðum.
Brostnar vonir
Þrátt fyrir þessar staðreynd
ir, gengur enginn þess dul-
inn, að Sukarno getur reynzt
heiminúm hættulegur maður.
Þrálátur orðrómur er uppi
um, að Sukarno hafi beðið
Chou en Lai um aðstoð Pek-
ingstjórnarinnar í baráttunni
við Malaysíu.
Allt bendir til þess, að
stefna Bandaríkjanna í mál-
efnum Indónesiu hafi engu
komið til leiðar.
— Háskólasjóður
Framhald af bls. 8.
skólann eftir ákvörðun Há-
skólaráðs.
Skýrði Grettir svo frá, að
næstu daga yrðu háskólaverði
afhentar 50 þús. krónur úr
sjóðnm til frjálsrar ráðstöfun-
ar.
Þegar talsmaður blaðsins
hitti þá bræður aðtmáli, lét
Árni honum í té mjog fróðleg
ljósrit af uppdrætti af byggð
Vestur-íslendinga við Winni-
pegvatn og af ráðuneytisbréfi
um heimild til handa íslend-
ingum til þess að byggja það
svæði einir, og eru birtar
myndir af hvoru tveggja nxeð
þessari grein.
GUÐJÓN ÞORVARÐSSON
löggiltur endurskoðandi
Endurijkoðunarskrifstofa
Sími 30539.
Somkomur
Fíladelfía
Almenn samkoma í kvöld
kl. 8.30. Margir taka til máls.
Mikill söngur og fjölbreyttur.
Fórn tekin til styrktar Minn-
ingarsjóði Margrétar Guðna-
dóttur.
Hjálpræðisherinn
í kvöld kl. 8.30 talar Svein-
björn Olafsson metódistaprest
ur frá Mineapollis. Allir vel-
komnir! Takið eftir: Síðasta
samkoma kommandör Wester-
gaard og frú er laugardag og
sunnudag. Ekki mánudag eins
og auglýst áður!