Morgunblaðið - 29.09.1965, Blaðsíða 14

14
MORCUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 29. sept. 1965
Skógrækt að Stalpastöðum
Hvanneyringarnir við minningarstein Halldórs Vilhjálmssonar skólastjóra, taldir frá vinstri:
Halldór Jónsson, Ólafur Runólfsson, Gunnlaugur Ólafsson, Kristinn Guðmundsson, Ingi-
mar Jóhannesson og Kristófer Grímsson.
ÁRIÐ 1951 áskotnaðist
Skógrækt ríkisins jörðin
Stálpastaðir í Skor-radal.
Það var Haukur Thors, er
gaf jörðina, sem er rúmir
100 hektarar - að stærð.
— Skógrækt ríkisins girti
landið og strax næsta ár
var hafizt handa og gróður-
settar fyrstu plönturnar.
Árið 1954 var svo hafizt
handa við að gróðursetja
fyrir peninga, er Þorsteinn
Kjarval gaf til skógræktar
og er reiturinn kenndur
honum og kallaður Kjar-
valslundur. Tveimur árum
síðar fær Skógræktin enn
gjöf og er það frá gömlum
nemendum Halldórs heit-
ins Vilhjálmssonar, skóla-
stjóra á Hvanneyri. Vildu
þeir reisa honum óbrot-
gjarnan minnisvarða og
heitir hann Halldórslund-
ur. —
Það voru glaðir og reifir
karlar, Hvanneyringarnir Hall
dór Jónsson, Ólafur Runólfs-
son, Gunnlaugur Ólafsson,
Kristinn Guðmundsson, Ingi-
mar Jóhannesson og Kristófer
Grímsson, svo og Þorsteinn
Kjarval, sem röltu um í
skóglendinu í Stálpastaða-
landi um nónbil sl. laugardag.
Þeir vo'ru komnir norður Geld
ingadraga, sumir af meiri
vilja en mætti, og nutu nú
góða veðursins í lundi nýrra
skóga. — Skógræktarstjóri,
Hákon Bjarnason, bauð þess-
um heiðursmönnum til að sjá
hugsjón þeirra rætast og það
er ekki orðum aukið, þótt sagt
sé, að þeir hafi verið í sjöunda
himni eða eins og einn þeirra
orðaði það: „Við verðum bara
ekki sömu menn eftir að hafa
verið hér“.
Fjárhæð sú, er Hvanneyr-
ingar gáfu mun hafa numið
tæpum áttatíu þúsund krón-
um. Ekki ér ljóst, hver hug-
myndina átti að þessari söfn-
un, en það var Magnús Krist-
jánsson, garðyrkjumaður í
Eskihlíð, sem gekk ötulast
fram við hana. Magnús er
mikill áhugamaður um skóg-
rækt. Hann hefur gefið fé í
skógarlund að Múla við ísa-
fjarðardjúp, auk þess, sem
hann hefur ávallt verið mikill
og góður stuðningsmaður
Skógræktarfélags Reykjavík-
ur.
Halldórslundur er um 20
hektarar að stærð og fullgróð-
ursettur, að undanteknum dá-
litlum mel. Skógræktarstjóri,
Hákon Bjarnason, og skógar-
vörðurinn að Stálpastöðum,
Ágúst Árnason frá Holtsmúla
á Landi, kváðu fyrstu plönt-
urnar, er settar hefðu verið
niður í Halldórslundi nær ein-
göngu hafa verið rauðgreni,
en nú væri svo komið, að um
100 þús. furu- og grenigræðl-
ingar væru í lundinum, en í
öllu Stálpastaðalandi væri
hálf milljón plantna. Flest er
það sitkagreni eða 160 þús.
plöntur, þá rauðgreni um 140
þús., þá stafafura, skógarfura,
bergfura o. s. frv. Alls kváðu
þeir vera yfir 20 • tegundir í
lundinum.
Aðspurður um kostnaðinn
við gróðflrsetningu hverrar
plöntu, kváðu þeir það hafa
verið um eina krónu fyrir 13
árum, en nú hins vegar um
2 krónur á plöntu. Hákon
kvað það mikið og kostnaðar-
samt starf að klippa niður og
ryðja birkikjarrið og sagðist
hann áætla, að kostnaðurinn
við hvern hektara f kjarr-
lendi væri einhvers staðar á
milli 10 og 15 þúsund krónur.
Þegar gengið er inn með
Skorradalsvatni, en Stálpa-
staðir eru við norðanvert
vatnið, verður fyrst fyrir
manni lundur, er Skógræktin
hefflr ræktað upp sjálf. Þá
kemur næst Halldórslundur og
þegar honum sleppir Kjarvals
lundur.
Gömlu mennirnir skoðuðu
næst Kjarvalslund. Þótti
þeim gaman að sjá stærðar-
muninn á trjánum þar og í
Halldórslundi. Kjarvalslundur
er tveimur árum eldri en
lundur Hvanneyringanna og
því að sjálfsögðu mun lengra
á veg kominn. Kjarval lék á
als oddi og næstum hljóp á
milli hríslanna til þess að
mæla hæð þeirra. Það gerði
hann með staf sínum og gladd
ist gamli maðurinn í hvert
skipti, sem hann fann væna
hríslu. Hann hafði ekki kom-
ið í lundinn í þrjú ár og hafði
hann orð á því, hve plöntun-
um hefði farið mikið fram á
þessum tíma.
í Kjarvalslundi eru allar
þær plöntur, er áður er getið.
Þar sáu gömlu mennirnir mik-
ið af bergfuru, en hana kvað
Hákon nægjusamasta á jarð-
veg allra barrtrjátegunda, er
enn hefðu verið fluttar til
landsins. Þá er þar og mikið
af sitkagreni og eina plöntu
fundu þeir, þar sem ársproti
þessa árs var 57 cm. Ágúst
skógarvörður kvaðst þó hafa
fundið nokkrum dögum áður
plöntu, þar sem ársportinn
var 63 cm, svo að agljóst var
að árað hafði vel fyrir skóg-
rækt í sumar.
Austan við Kjarvalslund er
lundur tveggja reykvískra
kvenna, er gáfu Skógræktinni
fé, en óskuðu þess jafnframt,
að nöfnum sínum yrði hald-
ið leyndum. í lundi þeirra er
mikið af rauðgreni, sem er
innflutt frá Noregi. Ágúst
skógarvörður sagði, að eng-
in tegund hefði gefizt betur
en þessi. Ekkert hefði köm-
Þorsteinn Kjarvál mælir hæð
einnar hríslunnar með
stafnum sínum.
ið fyrir trén og ársprotinn
verið mjög jafn og stór. Um
þessi tré sagði Hákon, að þau
hefðu náð þeirri stærð, er vin
sælust væri til notkunar sem
jólatré. Hann kvað Dani vera
8—12 ár að rækta tré, er
næðu slíkri hæð, en hér hefði
ekki tekið nema 12 ár að
rækta þau í þessa hæð, svo
að á því mætti sjá að ekki
væri síður unnt að rækta hér
skóg en í Danmörku.
Aðspurður um það, hvort
skógræktin væri ekki mjkil
búbót í þeim héruðum, sem
hún væri í, sagði Hákon það
vera. Hann kvað duglegustu
menn geta gróðursett um 250
plöntur á dag og væri þá að
sjálfsögðu um vana menn að
ræða. Hins vegar kvað hann
unnt með hinu nýja tæki, er
kallað hefði verið bjúgskófla,
að gróðursetja allt um 8—
900 plöntur á dag.
Austast í Stálpastaðalandi
er lundur einn mikill, 30 hekt
arar að stærð, er kenndur er
við norska íslandsvininn
Braaten. Braaten hefur verið
mjög rausnarlegur í garð
skógræktar á Islandi og hef-
ur fé því, er hann hefur gef-
ið verið varið í þennan lund.
í Braatenslundi skoðuðu
gömlu mennirnir m.a. girð-
ingu, þar sem nokkrar kindur
hafa verið hafðar á beit. —
Kindurnar eru hafðar með
poka, eins konar sarp, á háls-
inum, sem hluti fæðunnar
safnast í og má af því sjá,
hvaða gras- og trjátegundir
þær velja sér til ætis. Þessar
rannsóknir hefur Ingvi Þor-
steinsson, starfsmaður Rann-
sóknarstofu landbúnaðarins
með höndum. Hákon sagði það
reynslu Skógræktarinnar ,að
kindur legðust ekki á barr-
tré á sumrin, en hins vegar
væru einhver brögð að því
á útmánuðum. Annars sagði
hann, að þessar ransóknir
Ingva myndu skera úr um
þetta í smáatriðum.
Árið 1938 hófu ungmenna-
félögin í Skorra- og Lundar-
reykjadal að gróðursetja
plöntur. Er lundur þeirra í
Háafellslandi. Þetta var gert
án allrar skipulagningar,
þannig að nú er ekki vtiað,
hvaðan þær plöntur, er
plantað var, eru. Lengi vel
hafði lundurinn lítið vaxið eða
þar til skógræktin tók við
honum og ruddi kjarrinu frá,
þá tóku barrtrén vaxtarkipp
og eru nú orðin nokkrar
mannhæðir. Flestar plönturn-
ar eru sitkagreni, en einnig
er nokkuð af furu og brodd-
greni. Hákon kvað það leitt,
hve mikið hefði verið gróð-
ursett af broddgreni, en það
hefur ekki viljað dafna hér
sunnanlands. Hins vegar
lifði það vel á Norðurlandi og
væri það líklega vegna þess,
að þurrara er fyrir norðan. Þá
kvað hann furulúsina hafa
gert mikinn usla í skógar-
furunni og hefði hún gert
margan skogræktarmanninn
gráhærðan, en einhver hefði
sagt, að þar sem íslenzk þjóð
hefði verið lúsug um aldir,
þá hefði hún þó að lokum
sigrazt á henni og því skyldi
hún ekki einnig sigrast á
þessu sníkjudýri, sem öðrum.
Það voru glaðir og göngu-
lúnir karlar, er gengu til
stofu að Hvammi, þar sem
skógarvörðurinn býr og þágu
Ágúst Árnason mælir ársprota
sitkagrenis, 57 cm.
glæsilegar veitingar skógrækt
arstjóra Hákonar Bjarnason-
ar. Gaman var að hlusta á
ræður þeirra, er þeir gáfu
ímyndunarafli sínu lausan
taum og sáu í anda timbur-
verksmiðju eina mikla á
bökkum Skorradalsvatns og
trjábolina fljóta niður vatn-
ið. Um þetta og annað skegg-
ræddu þeir, en það sem mest
var um vert var, að þeir voru
ánægðir með þann minnis-
varða er þeir höfðu reist sín-
um ástsæla læriföður og kenn
ara Halldóri Vilhjálmssyni.
Þeir vildu hvetja Hvanneyr-
arnemendur unga sem gamla
til þess að sýna Halldórs-
lundi sóma á ókomnum ár-
um. Þeir strengdu þess heit
að leiðarlokum að koma aft-
ur í Halldórslund og eiga þar
góðan dag. Þeir þökkuðu skóg
ræktarstjóra skemmtilegan
dag og góðan veitingar og
undir það tökum við Morg-
unblaðsmenn.
Skógarvörðurinn Ágúst Árnason og skógræktarstjóri Hákon
Bjarnason við eitt tréð í ungmennafélagslundinum.