Morgunblaðið - 21.10.1965, Blaðsíða 2

2
MORCUNBLAÐIB
Fimmtudagur 21. o'któber 19t
Yfir 120 ára gamalt
verzhinarlús brann
GAMALT hús er brunnið í
Ólafsvík, verzlunarhúsið, þar
sem Kaupfélagið á staðnum
var nú síðast til húsa og
hafði gert upp fyrir nokkr-
um árum. Þetta gamla hús
reisti Hans A. Clausen kaup-
maður árið 1844 og var það
þvi 121 árs gamalt. Skemn-
an, sem hann lét reisa um
leið og enn stendar óbreytt,
varð aftur á móti ekki eld-
inum að bráð, en hún er hið
merkasta hús. Gamla verzl-
unarhúsið í Ólafsvík kemur
að sjálfsögðu allmjög við
sögu í frásögn Oscars Clau-
ens, rithöfundar, er hann ritt.
ar Sögur af Snæfellsnesi. Og
eru þær upplýsingar, sem
hér fara á eftir, teknar úr
bók hans og fengnar hjá hon-
um.
Hans A. Clausen rak verzl-
unina í Ólafsvík í fjöldamörg
ár, tók við henni tvítugur að
aldri árið 1830, er faðir hans
lézt. Árið 1843 brunnu gömlu
verzlunarhúsin um nótt og
bar eldinn svo brátt að, að
sýslumaður sem svaf uppi í
húsinu slapp naumlega með
því að fleygja, sér út um
glugga með 2ja ára barn í
fanginu. Árið eftir voru svo
byggð verzlunarhúsin, sem
staðið hafa fram að þessu.
Árið 1890 seldi Hans A.
Clausen verzlun sína í Ólafs-
vík, eftir samfelld 20 harð-
æris og fiskleysisár. Þá
keypti Sigurður E. Sæmund-
sen Ólafsvíkurverziun og átti
hana í nokkur ár, en verzl-
unarstjóri hjá honum var
Einar Markússon. Eftir það
gekk verzlunin kaupum og
sölum. Um skeið var þar Is-
lands Handels og Fiskerí
Kompangni og seinna Millj-
ónafélagið, sem fór á haus-
inn árið 1914. Frá 1914—
1930 verzluðu þar Proppe
bræður og síðan Finnbogi
Lárusson frá Búðum. Þá var
Kaupfélagið Dagsbrún, þar
Gamla verzlunarhúsið í Ólafsvík. I>ar var Kaupfélag
Snæfellinga til húsa.
Gamla voruskemman og ssér á endann á Kaupfélags-
húsinu sem brann.
til á sl. vetri að það samein-
aðist Kaupfélaginu á Hellis-
sandi og heitir Kaupfélag
Snæfellinga. Nú er þetta
gamla hús, brunnið til
grunna.
Gamla skemman, sem Hans
A. Clausen lét byggja um
leið, stendur þarna rétt hjá
og slapp hún úr þessum eldi
óskemmd. Hún er að því
leyti merkilegri bygging að
hún er eins og hún var upp-
lega, en innréttingu í verzl-
unarhúsinu hafði verið
breytt. Hörður Ágústsson,
listmálari, sem hefur undan-
farin ár unnið að því að
skoða og gera teikningar af
gömlum húsum, hefur í grein
í Birtingi lagt til að þessi
gamla vöruskemma verði
varðveitt, því húsið sé ágætt
og einstakt sýnishorn sér-
stakrar tegundar húsagerðar.
Hann segir um skemmuna,
sem Hans kaupmaður Clau-
sen reisti árið 1844. „Hún er
vottur þess þjóðfélags-
ástands, sem fylgdi í kjölfar
verzlunarfrelsis upp úr ár-
unum 1786 og fram á miðja
19. öld. Auk þess sem sú tré-
byggingartækni, sem þar birt
ist, er alveg að hverfa og fá
hús, ef nokkur, munu vera
af þessari gerð á íslandi. í
húsinu er meðal annars að
finna trissu úr tré, sem ég
hefi hvergi séð annars staðar
og hygg, að einstök sé i
sinni röð og merkilegar upp-
lýsingar gefur um verklag og
tækni þeirrar tíðar. Sama er
að segja um kornblöndung
nokkurn út timbri, sem
fannst uppi á hanabjálka-
lofti þar, siíkt tæki efast ég
um, að til sé þeirrar tegund-
ar á öllu íslandi, og þótt
víðar væri leitað“.
Sú skemma hefði getað far
ið í brunanum í fyrradag, en
sem betur fer varð það ekki.
Vestfjaröafjöll á iði
fsafirði, 20. okt.
1 DAG hefir verið hér rigningar-
suddi, og óvenjumikil úrkoma
hefir verið hér á norðanverðum
Vestfjörðum að undanförnu.
Fjöllin eru öll á iði og hafa víða
fallið aurskriður e.g grjót hrunið.
I nótt varð mörgum ekki
svefnsámt í ibúðarhverfunum
undir Eyrarfjalli, því margar
aurskriður féllu og hávaði var
sem fallbyssudrunur, er stór-
grýti hrundi niður fjallshlíðina.
Kona ein flúði að heiman með
ungum börnúm sínum af þessum
sökum. Fróðir menn telja, að
bjargið, sem féll úr svonefndum
Gleiðarhjalla rétt fyrir ofan bæ-
inn, í fyrradag sé ekki minna en
60 lestir að þyngd, en eins og
sagt var frá í blaðinu á þriðju-
dag munaði minnstu að það lenti
á húsum neðarlega í hiíðinni.
Aurskriður hafa fallið á Bol-
ungarvíkurveginn og mikið grjót
hrunið þar og lokaðist vegurinn
í gær, en hefir nú verið opnaður
aftur. Aurskriður hafa einnig
fallið á Súðavíkurveginn og einn-
ig hrunið þar mikið grjót, en
Afmælislióf
vegurinn helzt þó fær. Mjög viða
hefir runnið úr vegum I þessum
vatnsaga. — H.T.
Verður verkiull hjú sér-
leyfisbifreiðum Kefluvíhur?
Keflavík, 20. október.
UNDANFARIÐ hafa staðið yfir
samningar milli bifreiðastjóra
SJÓMANNAFÉLAG Reykjavík-
ur verður fimmtíu ára næst-
komandi laugardag. Af því til-
efni efnir félagið til afmælis-
hófs að Hótel Sögu n.k. föstu-
dagskvöld. Verður þar margt til
skemmtunar, og líklegt að
gamlir félagar og sjómenn sem
eiga þess kost, fjölmenni á hóf-
ið.
Gamall tog-
araskipstf.
■ hefmsókn
TOGARINN Narfi kom til
Reykjavíkur úr veiðiferð í
fyrrinótt. Með togaranum var
gamall, íslenzkur skipstjóri
frá Grimsby, Helgi Johnson.
Helgi hefur verið búsettur í
Englandi allt frá árinu 1912
og starfað á togurum. Hann
gerðist skipstjóri eftir fyrri
heimsstyrjöldina, en hætti sjó-
mennsku 1952. Hann var alla
tíð með aflMiæstu skipstjór-
um í Grimsby.
Þegar Narfi kom til Grims-
by 27. ágúst sl. varö það að
ráði með Helga og vinum
hans, Lofti Júlíussyni, skip-
stjóra á Narfa, og Ólafi
Björnssyni, loftskeytamanni,
að Helgi færi í eina veiðiferð
með skipinu.
Hafa þeir verið að veiðum
við Grænland, Labrador og á
Nýfundnalandsmiðum. Nú hef
ur Helgi ákveðið, að dveljast í
Reykjavík um tima og heilsa
upp á ættingja og vini.
Helgi Johnson.
Helgi Johnson er brezkur
ríkisborgari, en fæddur að
Skeggjastöðum í Flóa, sonur
Jóns Guðmundssonar og Guð-
rúnar Bjarnhéðinsdóttur, en
hann var alinn upp hjá móð-
urbróður sínum, Einari Bjarn-
héðinssyni i Langholti. Bróðir
hans var hinn kunni jám-
smiður í Reykjavík, Bjarn-
héðinn Jónsson.
félagsins Fylkis, sem bifreiða-
stjórar , Sérleyfisbifreiða Kefla-
víkur eru félagar í og hinsvegar
Sérleyfisbifreiða Keflavíkur,
sem annast ferðir frá Suður-
nesjum til Reykjavíkur auk
strætisvagnaferða um flugvöll-
inn og nágrenni. Samningar
hafa ekki tekizt milli aðila og
er því boðað verkfall á morg-
un, 22. okt.
Bfreiðastjórafélagið . Frami í
Reykjavík, sem allir aðrir sér-
leyfisbifreiðastjórar eru með-
limir í, hefur nú þegar samið
og leggjast því ferðir Steindórs-
bíla ekki niður þótt til verk-
falls komi, en samkomulagi því,
sem Frami samþykkti, höfnuðu
félagar Fylkis. Sáttasemjari
mun halda fund með aðilum í
kvöld og ef ekki næst sam-
komulag þar stöðvast allur
akstur Sérleyfisbifreiða Kefla-
víkur á föstudagskvöld, einnig
strætisvagnaþjónusta við starfs-
menn flugvallarins, en Steindórs
bílar munu halda áfram ferðum
til Reykjavikur svo sem verið
hefur á sama tíma og áður hefir
verið hjá þeim bílum, eða á 4
tíma fresti. — Helgi S.
Lilongwe Malawi — AP
HASTINGs Banda, forsætisráð-
herra Malawi, hefur tilkynnt
flokksmönnum sínum, að hann
muni á næstunni herða mjög á
flokksaganum. Meðal annars, sem
hann hyggst taka hart á, er
drykkjusvall og misbeiting valds
— einkum er í hlut' eiga ráðherr-
ar og aðrir framámenn flokksins.
Fjöldi bóka
og tímarita á
upphoði
í dag
SIGURÐUR Benediktsson efn-
ir til bókauppboðs kl. 5 síðdegia
í dag í Þjóðleikhúskjallaranura
og eru bækurnar til sýnis milli
kl. 9 og 4 í dag.
Méðal þess sem boðið verður
upp er eftirfarandi: Búa-Lög
(Hrappséy 1785), Láki (Rv. 1919),
Oddur Gíslason: Leiðir og
lendingar I-II. (Rv. 1890),
Reykjavíkurpósturinn (Rv. 1847
—49, yerkið allt), Magnús H.
Magnússon: Munaðarleysinginn
(ísafj. 1896), Þorvaldur Thorodd
sen: Ferðabók, 1. — 4. (Köfn
1913 — ’15), Líkpredikun yfir
Gísla Magnússyni, biskup (Hól-
ar 1779, ekki heil), G.A. Kyn:
Nödværge imod den i Island . . ,
(Khöfn 1797), sunnanfari, I. —.
XIII. árg., Huld I. — VI, frum-
útg’áfa, Sigurður Pétursson:
Ljóðmæli og Leikrit (Rv. 1844
— ’46), Jón Ingvarsson: Ljóð-
mæli (Rv. 1892), Dvöl, 1933 —.
1946, alls 7 bindi, Skírnir, 1855
— 1958, alls 39 bindi, Eimrei'ðin,
verkið allt, 31 bindi, Tómas Sæ-
mundsson: Island fra den inteli-
ectuelle Side . . . (Khöfn 1832).
Á uppboðsskránni eru alls 167
titlar.
Hlín Johnson látin
SÍÐASTLIÐINN föstudag and-
aðist frú Hlín Johnson. Um hana
ritar Sigurður Nordal í formála
að kvæðasafni Einars Bcnedikts
sonar, sem út var gefið á aldar-
afmæli skáldsins, á þessa leið:
„Frá 1928—1930 var Einar
(Benediktsson) áfram í Reykja
vik og bjó við heldur órífleg
kjör, en nú var komin til sögu
sú kona, sem átti eftir að verða
stoð hans og stvtta til æviloka,
frú Hlín Johnson. Faðir hennar
var Jón Eldon, sem Einar hefir
ort Eldonsminni um, en faðir
Jóns, snillingurinn Erlendur Gott
skálksson í Garði í Kelduhverfi.
Hlín á því ekki langt að sækja
smekk og ást á skáldskap. Hún
hafði um fermingaraldur heyrt
og séð Einar Benediktsson fyrir
norðan og (líklega 1888 eða 89)
hann jafnan síðan verið henni
hugfólgnari en aðrir menn og
skáldskapur hans að sama skapi.
En þau hittust ekki að máli fyrr
en því nær 40 árum síðar. Þá
hafði Hlín átt mikil örlög, verið
gift og eignazt 8 börn, misst
mann sinn, dvalist nokkur ár í
Kanada, tekið sér ferð á hendur
til Argentínu og unnið fyrir sér
og börnum sínum af óbilandi
kjarki og dugnaði. En upp úr
1930 voru þau uppkomin og frá
þeim tíma helgaði hún Einari líf
sitt og starf“.
— Batnandi
Framhald af bls. 1.
málaleitan, sem ég beini til
yðar nú á elleftu stundu.
Þá var frá því skýrt í dag,
að Sithole, leiðtogi . blökku-
manna í Rhódesiu hefði farið
þess á leit við ríkissaksóknar-
ann þar að hefja málssókn
gegn Smith forsætisráðherra og
ráðherrum hans fyrir landráð.