Morgunblaðið - 15.01.1966, Síða 14

14
MORGU NBLAÐIÐ
' Laugardagur 15. j'anúar 1966

Útgefandi:
Framkvæmdastj óri:
Eitstjórar:
Kitstjórnarfulltrúi:
Auglýsingar:
Ritstj órn:
Auglýsingar og afgreiðsla:
Áskriftargjald kr. 95.00
í lausasölu kr.
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Sigurður Bjarnason frá Yigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Sími 22480.
á mánuði innanlands.
5.00 eintakið.
FRAMTÍÐ
IÐNAÐARINS
Gunnar Friðriksson, formað-
ur Félags ísl. iðnrekenda,
ritaði grein hér í blaðið í gær
um stöðu iðnaðarins við ára-
mót. í grein þessari kemur
fram, að ýmsar greinar verk-
smiðjuiðnaðarins eiga nú í
töluverðum erfiðleikum
vegna aukins frjálsræðis í
innflutningi og lækkunar
tolla, svo og vegna örrar
hækkunar framleiðslukostn-
aðar.
Þetta hefur mönnum raun-
ar verið ljóst um nokkurt
skeið, og er það vissulega
áhyggjuefni. Verksmiðjuiðn-
aðurinn hefur vaxið hér upp
á skömmum tíma í skjóli inn-
flutningshafta og tollvernd-
ar. En þannig hafa aðrar þjóð
ir einnig byggt upp sinn verk
smiðjuiðnað, og er ekkert við
því að segja. Verksmiðjuiðn-
aðurinn hér á landi hefur nýtt
vinnuafl, sem annars hefði
ekki komið að notum, og
hann hefur tekið við tölu-
verðum hluta þeirrar vinnu-
aflsaukningar, sem orðið hef-
ur. Að því hlaut að koma,
að frjálsræði í innflutningi
^yrði aukið, og tollar lækkað-
ir, enda er sú stefna nú ríkj-
andi í flestum helztu við-
skiptalöndum okkar. Það
kann hinsvegar að vera nokk
ur spurning, hvort iðnaður-
inn hafi verið nægilega vel
undir þessar breytingar bú-
inn, og hefur þó verið ljóst
um nokkurt skeið að hverju
stefndi í þessum efnum.
En það sem mestu máli
skiptir nú, er auðvitað, hvern
ig hagur iðnaðarins verður
bættur, og í því efni eru at-
hyglisverðar ábendingar í
fyrrgreindri grein Gunnars
Friðrikssonar. Þar segir m.a.:
„Þegar horft er fram á við
til hins nýbyrjaða árs, hlýtur
það að valda verksmiðjuiðn-
aðinum nokkrum kvíða, ef
enn verður framhald á aukn-
ingu framleiðslukostnaðar.
Útflutningsframleiðslan og
sá iðnaður sem keppa þarf
við innfluttan varning fær
litlu ráðið um verð á fram-
leiðslu sinni, gagnstætt því
sem á sér stað um mikinn
hluta annarra atvinnuvega.
Ef þessi framleiðsla á ekki að
leggjast niður, á hún ekki
annarra kosta völ en að mæta
hinum vaxandi framleiðslu-
kostnaði með tæknilegum ráð
stöfunum. Fyrir þennan iðn-
að er því brýn nauðsyn, að
hann öðlist tækifæri til þess
að hagnýta sér nýjustu tækni
í sem ríkustum mæli. Þess
vegrta ber að stefna að því að
lækka tolla af vélum, sem
ekki eru framleiddar í land-
inu, og stuðla þannig að auk-
inni vélvæðingu og sjálf-
virkni. Finna þarf viðun-
andi lausn á því hvernig iðn-
aðurinn geti átt greiðan að-
gang að tæknilegum leiðbein-
ingum. Kanna ætti leiðir til
aukins samstarfs og jafnvel
samruna fyrirtækja í stærri
heildir, og gera þau með
þeim hætti öflugri og sterk-
ari í samkeppni við erlend
fyrirtæki. Vinna þarf ötul-
lega að aukinni hagræðingu
í iðnaðinum, þar sem henni
verður við komið. Tryggja
þarf fjármagn til þess að ráð-
ast í nauðsynlega uppbygg-
ingu og endurbætur og að
framkvæmdir þær sem ráð-
ist er í komi sem fyrst að full-
um notum. Nauðsynlegt er að
vinna að lækkun hráefnis-
tolla, sérstaklega þeim grein
um iðnaðarins sem eiga í
mestum erfiðleikum og
tryggja ótollvernduðum iðn-
aði, svo sem veiðarfæraiðn-
aði, hliðstæða aðstöðu og
samskonar iðnað.ur nýtur í
viðskiptalöndum okkar, Loks
ber að stefna að því að auka
og bæta tæknimenntunina í
landinu sjálfu, svo Tækni-
skóli íslands verði þess megn-
ugur að útskrifa fullgilda
tæknifræðinga.“
Formaður Félags ísl. iðn-
rekenda bendir hér á ýmis
atriði, sem ýmist er unnið að
eða nauðsynlegt er að taka
þegar í stað til rækilegrar
athugunar. Miklu skiptir, að
þróun og vöxtur verksmiðju-
iðnaðarins hér á landi stöðv-
ist ekki, því að nútímaþjóð-
félag byggist fyrst og fremst
á háþróuðum iðnaði. Þetta er
staðreynd, sem við verðum að
hafa í huga.
STEFNA, SEM
KOMMÚNISTAR
SKILJA
Johnson, Bandaríkjaforseti,
flutti hinn árlega boðskap
sinn á Bandaríkjaþingi í
fyrradag. í ræðu sinni ræddi
forsetinn ítarlega Vietnam-
málið, og er ljóst, af ræðu
hans, að staðfesta Bandaríkj-
anna í því máli er jafn mik-
il og áður. Þessi styrjöld legg-
ur miklar fjárhagslegar byrð-
ar á herðar Bandaríkjamönn-
um, svo sem ljóst er af því
að Bandaríkjastjórn hefur
átt í verulegum erfiðleikum
að undanförnu við að koma
fjárlagafrumvarpi sínu sam-
an á þann hátt, að fjárfram-
Ai Halldór Sígurðsson: DLTAIU

liðasveitir að ræða. Alveg frá
(því Pídel Castró komst til
valda á Kúbu fyrir sjö áriwn
hefur ríkisstjórnin í
Havanna lýst yfir vilja sínum
og mætti til að koma af s-tað
og styðja fram til sigurs þjóð
freteisstyrjaldir í Suður-
Ameríku. Uppíhafið á sér
stað á Kúbu, þar sem Suður-
Ameríkubúar eru þjálfaðir í
skærubernaði og uppreisnar
Uppreisn Castrósinna í
Suður-Ameríku
MEÐAN alhéimur fylgist sem
dáleiddur með hinni örlaga-
ríku atburðarás í Suður- og
Suð-austur-Asíu, veitir eng-
inn uppreisnarástandinu í
Suður-Ameríku neina eftir-
tekt. En það hefur ef til vill
alltaf verið þannig. Suður-
Ameríka er aðeins nefnd í
sambandi við kaffi, Copaca-
hana, hallaruppreisnir og
cha-cha-cha.
Borgarastyrjöldin i Colom-
bíu, sem stóð yfir í tíu ár, eða
fraimiundir 1960, vakti svo
litla atíhygli í heimisfréttun-
um, að aðeins örféir evrópsk-
ir og bandarískir blaðalesend
ur lásu um hana. 1 henni létu
þó um 300.000 manns lófið.
Sú þróun sem í dag á sér
stað í Perú hefur sæitt sama
afskiptaleysinu. Menn hafa
aðeins yppt öxlum yfir hinum
hörðu átökum milli stjórnar-
hersins og skæruliða Castró-
sinna sem staðið hafa í marga
mánuði í Andersfjöillunum,
og sem hafa leitt til þess að
lýst befur verið yfir neyðar-
ástandi í Perú.
Þrátt fyrir allt er þróun-
in í Suður-Ameríiku mjög at-
hyglisverð. Andstætt Afrílju
t.d., þar sem feommúnisminn
'hefur ekki náð fótfestu er
Suður-Ameríka prófsteinn á
getu altþjóðlegs kommúnisma.
Bæði Moskva og Peking hafa
viðurkennt að þessi órólega
heimsálifa vei'ti kommúnistum
einstakt tækifæri til út-
breiðslu á stjórnmála- og
efnahagskerfi þeirra.
Suður-Ameríka er land í
upplausn. Eldgömul samfélög
sem fyrir örfáum árum voru
áilitin svo eðilileg, að ekki
þótti ástæða til að gagnrýna
þau, eru nú í upplausn. Á
nokkrum stöðum, t.d. í litlu
mið-amerísku ríkjunuim ríg-
heldur yfirstéttin í forrétt-
indi sín. Annars staðar, í
Ohile, Argentínu, Uruguay
hefur drottnunarvald hennar
verið brotið á bafe aftur. í
Mexikó, Bólivíu, og á Kúlbu
hafa róttækar samfélagsbylt-
ingar skapað skilyrði fýrir
víðtaekum endurreisnaráætl-
unum.
Þjóðfélagsvakninigin kemur
fram í venkföilluim, kröfugöng
um og breytingum í styrk-
leikahlutföllium stjórnmála-
flokkana. Hið síðasttalda hef-
ur bezt feomið í ljós í Ohile,
þar sem hinir gamalgrónu
stjórnmáilaflofekar biðu gífur ’
legan ósigur í aiþingiskosn-
ingunum í marz sl. Hinn litli
kristilegi demóikratafliokkur
Eduardios Freis, forseta, fékk
í einu vettvangi þingmeiri-
hluta, en umibótastefna hans
hefur vakið mikla athygli.
Frei hefur þannig fengið um
boð til að framfevæma áætl-
un sína í friði, en hún byggist
á djúptælkum samfélagsumbót
uim eftir demókratiskum leið
um. Fylgst er með þessari til
raun hans af mikilli athygli
í hinuim löndum álfunar. En
Fidel Castró
þjóðfélagsvakningin kemur
einnig fram á nýjan og rót-
tækan hiábt. Á s'íðus'tu mánuð
um hefur skæruhernaður átt
sér stað í þrettán af tuttugu
og tveimiur löndum Suður-
Ameríku. Nokkrar af þessum
skæruliðáhreyfingum hafa ver
ið það miáttvana, að fljótlega
hefur tekizt að ráða niður-
lögum þeirra t.d. í Brasilíu og
Argentínu. Annars staðar,
svo sem í Guatamala, Vene-
zúela, Kólumibíu, Bólivíu og
Perú hetfur skæruliðum tek-
izt að ná fótfestu og standast
gagnárásir stjórnarherjanna.
Hverjir styðja þessar upp*-
reisnaihreyfingar? Hveru fá
þær áorkað? Enginn vafi leik
ur á, ’ að í öllum tiLfellunum
er um castrósinnaða skæru-
andi sikapaður í hinum ýmsu
löndum með útvarpssending-
um og undirróðri. Stuðning-
urinn er fólgin í vopnasend-
ingum og efnahagsaðstoð við
uppreisnarmenn, og endanleg
ur sigur á að vinnast með þvi
að sverta ríkisstjórn auðvalds
ríkis og heri hennar í augum
almennings með ringulreið og
skemimdarverkastarfsemi.
í fyrrnefndum löndum hef-
ur uppreisnarmönnum tekizt
að hafa í fullu tré við miiklu
öflugri stjórnarheri, hersveit-
ir, sem sérstaklega hafa verið
þj'álfaðar til að berjast við
skæruliða og sprengjuþotur
vopnaðar napalm sprengjum.
Skæruliðum hefur þó ekki
tekiat að vinna almenning á
siitt band í þessum löndum.
Fyrr en það hefur tekizt er
engin von urn endanlegan sig
ur, eins og átti sér stað í hin-
um sigursæla skæruhernaði
Castrós á Kúbu. Castró l'ítur
sjálfur á sig sem uppreisn-
arforingja Suður-Ameríku og
marikmið hans er að gera alia
álfuna að „sósíalístískum al-
þýðulýðveld'um“. Þetta á að
gerast með tæknilegri aðs'toð
frá Soivétríkjunum og feín-
verskum hugsjónastuðningi.
Ekki er hægit að dæima mögu-
leika castrósinna í öðrum
löndurn eftir hinum auð'velda
sigri Castrós á Kúbu. Þvert á
móti hefur fordæmi Castrós
gert flestum ljóst, etoki sízt
Bandariikjamönnum, að tími
er komin til að snúa við blað-
inu, ef koma á í veg fyrir að
fleiri kommúnístísk ríki verði
sett á stofn i Vesturálfu. Flest
ar ríkisstjórnir í Suður-Ame-
rku ha.fa nú hafizt handa um
að feoma á aðkallandi endur-
'bótum, þréltt fyrir harða and-
stöðu hjá hinum leiðandi þjóð
félagsöflum. Það sem mtkil-
vægara er, að Bandaríkja-
menn eru jfarnir að ýta undir
þær ríkistjórnir sem tregastar
eru, aðallega gegnum Fram-
farabandalagið, með því að
lýsa yfir, að þær ríkisstjórnir,
sem ekki innleiði umbætur
fái enga efnahagsaðstoð. Þar
að auki hafa Bandaríkin gert
það ljóst með hernaðaríhlut-
un sinni í Santó Dómingó, að
þeir múni ekki þola nýja
Kúbu. En þrátt fyrir allt mun
Castróismi í nánustu framtíð
halda áfram að vera mikil-
væg stórnmálahreyfing í S-
Ameríku.
lög til umbótamála innan-
lands verði ekki skert að ráði,
þrátt fyrir aukinn kostnað við
styrjöldina í Vietnam.
Af þessu er ljóst, að Banda-
ríkin verða að taka á sig
miklar byrðar vegna styrj-
aldar í f jarlægum heimshluta.
En forsetinn sagði:
„Við höfum barizt gegn
kommúnismanum í Kóreu,
við Formósuflóann, á Kúbu
og nú síðast í Vietnam. Og
við munum halda því áfram.
Enn sem komið er hafa frið-
arumleitanir okkar ekki
fengið neinn hljómgrunn í
Hanoi. Fyrir nokkrum árum
ríkti friður í Vietnam. Norð-
ur Vietnam var sjálfstætt
kommúnískt ríki. Suður Viet-
nam vann að uppbyggingu
landsins með aðstoð Banda-
ríkjanna. Það voru nokkrir í
Suður Vietnam, sem vildu
koma þar á kommúnískri
stjórn. Þeir höfðu ekki mikið
fylgi, en fyrir u.þ.b. 6 árum
gerði Norður Vietnam innrás
í Suður Vietnam. Þegar átök-
in hörðnuðu höfðum við um
tvennt að velja. Fara frá Suð-
ur Vietnam og leggja landið
í hendur kommúnistanna, eða
vera kyrrir og berjast við
hlið íbúanna í Suður Viet-
nam. Við vorum um kyrrt, og
við munum vera kyrrir þang-
að til árásunum á Suður Viet-
nam er hætt.“
Okkur kann að greina á við
Bandaríkjamenn um margt.
Og óneitamega hefur stefna
Johnsons í ýmsum alþjóða-
málum vakið töluverða gagn
rýni, bæði hér á landi og ann-
ars staðar, og af skiljanleg-
um ástæðum. Hinsvegar á öll
um frjálsum mönnum að
vera eðli styrjaldarinnar í
Vietnam Ijóst, og þess vegna
munu frjálsir menn um heim
allan styðja þá stefnu, sem
Bandaríkjastjórn hefur mark
að í Vietnam, og er sú eina
sem kommúnistar skilja.