Morgunblaðið - 10.03.1966, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 10. marz 1966
MORGUNBLAÐIÐ
5
"v
ÚR
ÖLLUM
ÁTTUM

Stofnfundur félagsins var haldinn á ísjaka úti á Elliðavogi,
Froskmannafélagið Syndaselir
við höfum náð í, og síðan
þreifað okkur áfram.
Er ekki kalt að kafa hér við
ísland?
— Búningarnir eru svo
hlýir, að það finnst ekki, en
aftur á móti er oft æði kalt
að fara úr honum.
Að lokum sagði Ólafur: —
í félaginu eru engar reglur
né ákvæði og geta allir áhuga
froskmenn og þeir sem hafa
áhuga á að kynna sér köfun
gengið í það. Útgjöld eru eng
in, og þetta er eingöngu gert
til að skapa mönnum betri
aðstöðu til köfunar.
SL. SUNNUDAG stofnuðu
nokkrir ungir áhugamenn um
froskköfun með sér félags-
skap. Var stofnfundurinn
haldinn á ísjaka úti á Elliða-
vogi.
Ljósmyndari Mbl. kom á
staðinn fyrir tilstilli lögregl-
unnar ,sem hafði verið til-
kynnt að börn væru að fara
sér að voða á Elliðavogi.
Náði hann nokkrum mynd-
um af þessum einstaka stofn-
fundi.
Mbl. náði tali af formanni
félagsins Ólafi Tynes Jóns-
syni, og spurði hann um til-
drög þessarar nýstárlegu fé-
lagsstofnunar.
— Köfun er að verða mjög
vinsæl íþrótt hér á landi, en
við höfum verið að gutla þetta
tveir og tveir saman, og stund
um hitt aðra út um hvippinn
og hvappinn. Er við sáum að
við vorum orðnir nokkuð
margir, náðum við saman, og
ákváðum að stofna með okk-
Aðalsyndaselurinn
Ólafur Tynes
ur félag, og skírðum það
„Syndaseli“.
Hver er tilgangur þess?
— Við erum tíu, sem stofn-
uðum félagið, og þegar við
erum orðnir þetta margir
eigum við auðveldara með
að hrinda í framkvæmd ýmsu
sem við höfum áhuga á, t.d.
að taka báta á leigu til lengri
köfunarferða, leita að skips-
flökum o. fl.
Er ekki dýrt að koma sér
upp útbúnaði?
— Góður búningur kostar
15—16 þúsund krónur, og það
borgar sig ekki að horfa of
mikið í aurinn, þegar öryggið
er annarsvegar.
Hafið þið fengið einhverja
tilsögn í köfun?
— Nei, yfirleitt ekki, en við
höfum lesið allt um þetta, sem
'■ 'vx
sér í hafið’.
Einn syndaselanna dengir
(Sv. Þorm. tók myndirnar með 400 mm aðdráttarlinsu).

JcShcinn Hjálmarsson:
Fundurí
1 FEBRÚARLOK koma
helstu rithöfundar og bók-
menntamenn Spánar saman í
bænum Baeza til að hylla
minningu skáldsins Antonio
Machado. Machado fæddist
árið 1875 og dó í útlegð fyrir
tuttugu og sjö árum.
Antonio Maohado er al-
mennt viðurkenndur sem
mesta ljóðskáld Spánar á þess
ari öld, lærisveinar hans hafa
verið í tölu fremstu skálda
Spánar, og ung skáld líta á
hann sem hið bjarta ljós á
myrkum vegi. Machado var
skáld Kastilíu fyrst og fremst,
landslag hans er hið ein-
manalega og þurra landslag
hásléttanna. Ungur missti
hann konu sína, sem hann
unni mjög. Eftir það var
hann skáld sorgar og trega,
reikaði um einn og særður,
og faim sér hvergi huggun
nema í minningunni um eig-
inkonuna. Hann var ágæt-
lega menntaður maður, ferð-
aðist töluvert, m.a. til París-
ar, og kynntist þar því sem
var efst á baugi í heimspeki
og bóikmenntum. Á Spáni
fékkst Machado við frönsku-
kennslu.
Antonio Maohado er af
margra dómi talinn mun al-
þjóðlegra skáld en García
Loroa. Það er engin tilvilj-
un að verk hans vekja æ
meiri hrifningu, ekki aðeins
á Spáni, heldur um allan
heim. Seinustu árin, sem
hann lifði breyttist skáld-
skapur hans í samræmi við
lífsskoðunina. Hann var ein-
lægur lýðveldissinni, og vildi
að skáldskapur sinn yrði líka
vopn í baráttunni fyrir nýj-
Baeza
um þjóðfélagsháttum á Spáni.
Það var aldrei á huldu hvar
Antonio Machado stóð, en
samt voru örlög hans ekki
valin sem tákn fyrir ósigur
lýðveldismanna, heldur örlög
hins unga Lorca, sem aldrei
stefndi orðum sínum gegn fas
istum.
Það hlýtur að teljast tákn-
rænt fyrir stoðu bókmennt-
anna á Spáni um þessar
mundir, að stjórnin skuli
leyfa fundinn í Baeza, og
verk Antonio Machados skuli
vera fáanleg í öllum bóka-
verslunum. Það virðist nefni-
lega ekki vera um eins mikl-
ar þvinganir að ræða í
spænsku menningarlífi og
margir Francohatarar erlend-
is vilja halda fram. Stjórnin
hefur tekið nokkuð frjáls-
lynda afstöðu, að minnsta
kosti á yfirborðinu. Dæmið
um Carlos Alvarez sannar
ekkert annað en það að hon-
um hefði alls staðar verið
stungið í dýflissu ,ef hann
hefði gert sig sekan um sama
athæfi: móðganir og svívirð-
ingar í garð háttsettra valda-
manna. Carlos Alvarez var
ekki stungið inn fyrir það
eitt að yrkja á móti stjórn
Francos, heldur fyrir það að
hann hagaði sér strákslega.
Ef fangelsa ætti öll sikáld,
sem stjórnin veit að eru and-
snúin stefnu Falangistaflokks
ins, og sem ort hafa ýmist í
dulrænum rökkurmyndum
eða beint og opið gegn þjóð-
arleiðtoganum, væri hætt við
að lítið væri um bókmennta-
lif á Spáni. Stjórnin virðist
aftur á móti hafa snúist gegn
þessum vanda sínum á þann
skynsamlega hátt að loka
öðru eyranu, og vinna þann-
ig skáldin á sitt band eða
mýkja raddir þeirra.
í bókabúðum á Spáni er
hægt að fá keyptar bækur
róttækra skálda og meira að
segja eru til hljómplötur með
upplestri þeirra. Ljóð Bert-
olts Brechts eru til sýnir í
gluggum verzlana, og þegar
bókin er opnuð blasa við hin
kommúnistísku ljóð hans á
hreinni spænsku. Hvað segja
hin vinstri sinnuðu dagblöð
á vesturlöndum við þessu,
blöð sem reyna að telja les-
endum, sem eru að vonum
fáfróðir um spænsk málefni,
trú um að García Loroa sé
bannaður á Spáni. Þessum
blöðum er auðvitað vorkunn,
því þau verða að reyna að
sanna að ástandið sé einhvers
staðar á vesturlöndum að
minnsta kosti jafn slæmt og í
Sovétríkjunum. En þar bregst
þeim bogalistin. Spænska
stjórnin hefur aldrei ráðist
gegn lifandi bókmenntum á
sama hátt og Sovétstjórnin.
Bækur hafa ekki verið baim-
aðar á Spáni fyrir það að þær
væru nútímabókmenntir, rit-
skoðuin hefur aðeins tekið í
taumana þar sem höfvmdarn-
ir hafa vegið beint að ríkis-
stjórninni og kirkjunni. En
sem betur fer hefur það ver-
ið þessum höfundum auðvelt
að fá bækur sínar útgefnar í
Frakklandi. Og ég hef ekki
orðið var við annað en fólki
væri frjálst að lesa þær bæk-
ur, sem því langaði til á
Spáni, Því má kannski skjóta
hér inn fyrir þá sem ekki
vita, að á Spáni er tvenns-
konar ritskoðun, kirkjan hef-
ur sína ritskoðun og stjómin
sína. Kirkjunnar menn eru
miklu harðari og vekja meiri
ógn en fulltrúar stjórnarinn-
ar.
Ef ætti að fara að telja upp
alla þá ungu höfunda, sem
ort hafa ádeiluljóð gegn
spænsku ríkisstjóminni, yrði
það of löng og þurr upptaln-
ing. Frægastir þeirra eru
Gabriel Celaya, José Hierro
og Blas de Otero. Otero (f.
1916) hefur fengið spænsk
bókmenntaverðlaun fyrir ljóð
sín. Og hann er ekki myrkur
í máli, en aldrei jafn ung-
gæðislegur og Carlos Alvar-
ez. Hann er mjög snjallt ljóð
skáld, var upphaflega kaþ-
ólskur og er það sennilega
enn. Ljóð hans vitna um trú-
arlega baráttu og efasemdir,
sem tæplega geta ásótt aðra
en kaþólikka ,en þeim • er
greinilaga stefnt gegn spænsk
um stjórnarháttum nútímans.
Blas de Otero er í miklum
uppreisnarham, bæði gegn
sjálfum sér og mannlífi á
vesturlöndum yfirleitt. Aðdá-
unarverð hreinskilni hans er
alltaf klædd í listrænan bún
ing. Þessar ljóðlínur eru
einkennandi fyrir hann:
Þeir leyfa engum að sjá
það sem ég yrki
vegna þess að ég yrki um
það sem ég sé.
Otero kallar Spán „blóð-
ugan hæl vesturlanda“. Ég
veit ekki til þess að hann
hafi lent í fangelsi fyrir þetta.
Þær bækur hans sem hvað
hatrammastar eru í.garð rík-
isstjórnar Spánar, hafa verið
prentaðar í Paris með spænsk
um og frönskum texta hlið
við hlið. þg hef heyrt að hann
komi stundum til Spánar frá
París, þar sem hann hefur
búið í nokkur ár.
Ungir spænskir skáldsagna
höfundar geta fæstir talist á-
kafir vinir ríkisstjórnarinnar.
Þeir sækja sér margir yrkis-
efni í líf alþýðufólks, eða
deila „ á hið ljífa líf“ yfir-
stéttanna á baðströndunum.
Þekktastur þessara höfunda
er sennilega Juan Goytisolo,
fæddur 1931 í Barcelona.
Á Spáni, og þá einkum 1
Kataloníu, hefur rutt sér til
rúms einhverskonar nýr raun
sæisstíll í skáldsagnagerð.
Minningin um hina blóði
drifnu tíma borgarastyrjald-
arinnar er alltaf nálæg í þess-
um skáldsögum. Fáir skáld-
sagnahöfundar hafa gert ógn-
um borgarastyrjaldarinnar
betri sikil en Ana Maria Mat-
ute. Það er mikið um að vera
í spænskri skáldsagnagerð,
nýir höfundar koma fram, og
kunna margir hverjir vel til
verks.
Spænska stjórnin hefur
sýnt og sýnir enn mikil klók-
indi með því að leyfa hæfi-
lega ádeilu i sinn garð á
Spáni Það er í anda þeirrar
stefnu að fundurinn í ,Baeza
er leyfður. Minningu hins
mikla skálds Antonio Mach-
ado er ekki hægt að þurrka
út. Það verður heldur ekki'
auðvelt að þagga þær raddir,
sem hljómmestar eru í hópi
spænskra skálda.
Það hlýtur að vera mjög
erfitt hlutskipti að vera rit-
höfundur í ríki, þar sem hin
stjórnmálalega spenna er
jafn mikil og á Spáni. En
auðvitað fá þeir menn kær-
komið tækifæri, sem mest er
í mun að vekja á sér athygli
með reiðilestri einum saman,
en hafa gleymt því að hlut-
verk rithöfundar er að skapa
bókmenntir. Slíkir menn eru
ef til vill þakklátir valdhöf-
um, sem varpa þeim í fang-
elsi, því oft og tíðum verð-
ur það til að bjarga nöfnum
þeirra frá gleymsku að þola
píslarhætti.
Framtíð spænsks skáldskap
ar er undir því komin að hin
óánægðu skáld fái að tala
út, svo þau geti snúið sér
fyrir alvöru að viðfangsefn-
um, sem ekki varða einjjingu
tímabundið þjóðfélagslegt á-
stand.
Barcelona í febrúar.