Morgunblaðið - 10.03.1966, Blaðsíða 15

Fimmtudagur 10. marz 1966
MORGU NBLAÐIÐ
15
Ég fyllist ætíð gleði er
ég lít framan í æskuna
Rætt við Sigurð Guðjónsson
,Lærer% sem á 7 5 ára afmæfii í dag
f DAG er hiim kunni húman-
isti Sigurður Guðjóniison, Verzl
unarskólakennari sjötiu og fimm
ára gramall. Sigurður „lærer“
eins og allir hinir fjölmörgu
nemendur hans gjarnan kalla
hann, er landskunmur maður og
vinsæll mieðal ailra sem til hans
þekkja. Blaðamaður Mbl. hitti
hann að máli nú fyrir skömmu,
og fékk hann til að lita til baka
til þess tíma, er hann lagði út
á menmtabrautina, sem varð til
þess að hann hóf kenmslustörf,
er hafa verið hans aðalstörf og
hugðarefni síðastliðna hálfa öld.
Sigurður er maður hnarreistur,
léttur í lund og ekki á honum
að sjá, að aldurinn sé að færast
yfir hanni.
— Vilduð þér ekki byrja á
því, Sigurður, að segja okkur
eilítið frá uppvaxtarárunum?
— Ég er fæddur að Kalmans
tjörn í Höfnum, við brim-
etröndina í landnámi Inigólfs
Arnarsonar. Foreldrar mínir,
Guðný Einarsdóttir og Guðjón
Sigurðsson voru þar húsmenn
eins og algengt var með ungt
tfólk á þeim tímum. í Höfnum
var ég til níu ára aldurs er ég
fluttist til Reykjavíkur. í»ar bjó
ég, þar til rétt fyrir fermingu,
oð ég fór sem smali að Stóru
Mörk undir Eyjafjöllum, í fimm
ár, og þar vaknaði útfþráin og
þráin til mennta.
— Þér hafið ætíð verið mikill
náttúruunnandi, Sigurður. Var
það þar sem þér komust í snert-
ingu við náttúruna og lærðuð
að meta fegurð hennar?
— Já, það var gott að vera
undir Eyjafjöllum. Þar er 'svo
fagurt, og á þeim tíma vaknaði
ég inn í þjóðlegan anda, sjálf-
stæðisbaráttuna og ungmenna-
félagsskapinn sem er allur byggð
ur upp á sjálfstæðisbaráttunni.
— Var ekki stórbýli í Stóru
Mörk, þá sem nú?
— Jú, þarna voru þrjú býli
eem voru og eru mikil bóka-
heimili. Hjónin sem ég var hjá
voru sæmdarhjónin Katrín Sæm
undsdóttir og Einar Ólafsson, er
þá voru nokkuð við aldur. Ráðs-
maðurinn á heimilinu var sonur
þeirra hjóna, Sæmundur Einars
®on sem var búfræðinigur frá
Hvanneyri. Sæmundur var
mikill menntamaður og búhöld-
ur, sem síðar tók við föðurleifð
sinni og gerðist óðalsbóndi í
Stóru Mörk. Hann var lengi
hreppstjóri í Vestur-Eyjafjalla-
hreppi og einn hinn ágætasti
maður.
-— Hvað tók svo við er smala-
mennskunni lauk?
■— Ég fór þá aftur til Réykja-
víkur og stundaði nám við
Kennaraskólann í Reykjavík,
undir leiðsögn úrvals kennara.
Þá var skólastjóri Magnús Helga
son og meðal kennara dr. Björn
Bjarnason frá Víðfirði, stærð-
tfræðingurinn mikli Dr. Óla'fur
Daníelsson, tónlistarmaðurinn á-
gæti Sigfús Einarsson, Jónas frá
Hriflu, og margir aðrir ágætis
menn.
— Námuð þér ekki eitthvað
erlendis, Sigurður?
— Jú, ég fór til Danmerkur
og var þar í átta ár óslitið. Þar
ef var ég þrjú ár og tvö sumur
við lýðháskólann í Askov, sem
er þriggja vetra skóli, í skóla-
stjórnartíð Jakobs Appels og
konu hans frú Ingebong Appel,
sem var dóttir stofnanda skól-
arns, guðfræðingsins Lud-vig
Schröders. Frú Appel veitti skól
anum forstöðu þann tíma, sem
maður hennar var kennslu- og
kirkjumálaráðherra. Skólinn átti
aldarafmæli 1964 og þá færðu
gamiir íslenzkir nemendux hans
skólanum skrautritaða útgáfu af
Guðbrandsbiblíu.
— Hófuð þér kennslustörf yð-
ar í Danmörku?
— Já, ég kenndi í tvö ár við
lýðháskóla í Vallekilde á N-
Sjálandi, en kom svo heim til ís-
lands árið 1919, eða því sem
næst með fullveldinu.
— Hvað tók við er heim kom?
— Ég hóf kennslu við Flens-
borg í Hafnarfirði þá iþegar og
kenndi þar -fram til ársins 1930
í skólastjóratíð hins ágæta skólá-
stjóra Öigmundar Sigurðssonar.
í Flensborg var meðkennari
minn lengst a-f, hinn ágæti
menntamaður Séra Þorvaldur
Jakobsson frá Sauðlauksdal.
— Hvenær hefjið þér kennslu
við Verzlunarskóla íslands?
— Það var um haustið 1930, en
þá starfaði skólinn í húsinu á
Vesturgötu undir stjórn Jóns
Sívertssoriar. Árið eftir fluttist
skólinn í núverandi húsnæði við
Grundarstíg og tók þá við skóla-
stjórn Vilhjálmur Þ. Gíslason
magister og gegndi því starfi í
rúma tvo áratugi með miklum
sóma sem ágætur og þjóðlegur
menntamaður. Vann Vilhjálmur
skólanum mikið gaign með því
að koma stúdentsprófinu á, því
að við þau tímamót jókst áhugi
nemenda á öllum almennum
fræðigreinum, sem eru að verða
undirstaða allrar sérfræðslu. Var
sérstaklega ánægjulegt, að saga
íslands var tekin upp sem
kennslugrein, þar sem hún
ásamt móðurmáli okkar fyrst og
fremst tenigir okkur við land og
þjóð. Er Vilhjálmur svo varð út-
varpsstjóri, tók dr. Jón Gíslason
við skólastjórn og er um hann
það sama að segja og Vilhjálm,
að hann er hinn ágætasti mennta
maður og hefur ætíð látið leiðast
af þjóðlegum anda og mennta-
anda í star-fi skólans.
— Hvaða kennslugreinar hatfið
þér aðallega kenht?
— í Flensborg kenndi ég ís-
landssögu, almenna söigu, dýra-
fræði og dönsku, en í Verzlunar-
skólanum íslandssögu og landa-
fræði í efri bekkjunum en
dönsku í fyrsta bekk skólans.
— Hafið þér haldið meira upp
á eitt fag en önnur?
— Af öllum þeim fögum sem
ég hef kennt, -hef ég -haft mesta
igleði af að kenna íslandssö-gu og
íslandslýsingu, því að þau eru
svo samtengd landi okkar og
þjóð.
— Ég las einhvers staðar, Sig-
urður að þér hefðuð iðulega hér
áður fyrr farið með nemendurna
í langar gönguferðir út fyrir bæ-
inn. Viljið þér segja okkur eitt-
hvað frá því?
— Eins og ég sagði áðan hef
ég ætíð haft mikið yndi af nátt-
úrunni. Mig langaði til að nem-
endur mínir gætu lært að meta
fegurð landsins og njóta þeirrar
-gleði er þvi fylgir. Því var það
að ég fór ávallt tvisvar til
þrisvar á vetri í gönguferðir með
þá.
— Fannst yður þetta bera til-
skilinn árangur?
— Já, mér er óhætt að segja
það. Nemendurnir hötfðu af þessu
mikið yndi, og ferðirnar sköpuðu
vináttu og velvild milli þeirra
og kennaranna og áttu sinn
mikla þátt í að skapa igóðan anda
og góða reglu í skólastarfinu.
— Eruð þér hættir allri
kennslu núna Sigurður?
— Nei, nú kenni ég einn tíma
á dag, svo og nokkra tíma heima.
Mér líður ekki vel nema ég sé
í einhverri snertingu vi-ð æskuna.
— Þér hafið á þessari löragu
starfsævi kennt ótölulegum
fjölda ungra manna og kvenna.
Hvað er yður efst í huga er þér
lítið til baka?
— Það má segja að mikill hluti
nemanda V. í. hafi verið ágætir
nemendur, sem mikil ánægja
hefur verið að vinna með. Þeir
hafa viljað öðlast hlutdeild í
Sigurður: „Ég er ekki hræddur um framtíð Islands í höndum æsk-
unnar".
iþeirri menntagleði sem okkur
sjálfum var gefin, en án þeirrar
gleði verður öll kennsla og allt
starf andvana, hvort sem það er
unnið með hug eða hendi. Margir
þessara nemenda hafa komizt til
æðstu metorða og verið skólan-
um og þjóðinni til mikils sóma.
Þegar ávöxtur starfsins er slík-
ur er það fulllaunað. En um
hina gildir ekki síður, að iþeir
hafa komizt vel á-fram í hinn
praktíska lífi.
■— Hvað finnst yður um æsk-
una?
— Það veitir mér ætíð gleði
að horfa framan í andlit nemenda
minna því þau eru bæði fríð og
heilibrigð og bera þess ljósan vott
að þjóð vor býr nú við góð kjör.
Sigurbjörn Einarsson, biskup:
Jóns biskups Vídalíns verði
minnzt í öllum kirkjum 20. marz
BISKUPINN yfir íslandi hefur öllum kirkjum landsins sunnu-
sent Mbl. afrit af bréfi, sem hann
hefur ritað prestum landsins,
vegna þess að á yfirstandandi
ári eru þrjár aldir frá því Jón
biskup Vídalín fæddist. Bréf
Sigurbjörns Einarssonar biskups
gr svohljóðandi:
„Á þessu ári eru réttar þrjár
aldir síðan Jón biskup Vídalín
fæddist. Hann hefur orðið lang-
lífari í landi sínu en flestir aðr-
ir og átt ríkan þátt í kristni-
haldi kynslóða. Þarf ekki að
færa rök að því í bréfi þessu,
að hlutur hans sem kehniföður
í kirkju vorri er gildur og veiga-
mikill. Sem dáður meistari hins
heilaga orðs hefur hann staðið
næstur síra Hallgrími Péturs-
syni og Vídalínspostilla er ein
þeirra bóka, sem sízt munu
þykja í völtu sæti meðal sígildra
rita íslenzkra.
Auðsæ er sú ræktarskylda, að
kirkja vor og þjóð minnist meist-
ara Jóns á þessu afmælisári.
Þýkir mér fara vel á því, að
það verði gert á þeim sunnu-
degi, sem næstur er fæðingar-
degi hans, en hann fæddist 21.
marz 1666. Ég hef því ákveðið
að óska þess, að minning Jóns
biskups Vídalíns verði gerð á
daginn 20. marz, en það er sunnu
dagur í miðföstu. Guðspjöll
þessa dags gefa tilefni til að hug
leiða, hvernig þjóð vor hefur
notið miskunnar Guðs og fyrir
hans kraftaverk fengið að halda
lífi og andlegri reisn. „Brauð
Guðs, sem stígur niður af himni
og gefur heiminum líf.“ (Jóh.
6,33) hefur verið styrkur henn-
ar, sá Drottinn, sem mettaði
mannfjöldann í auðninni til
merkis um, að hann er sjálfur
brauð lífsins og hin eilífa svala-
lind, hefur verið með oss. Um
það ber minning slíks höfuð-
snillings í flutningi Guðs orðs
sem Jón Vídalín var ríkulegt
vitni. Og jafnframt vitnar hann
fyrir þjóð vorri nú, að þótt hag-
ir séu breyttir og öldin önnur
á flesta grein, er lífið sanna hið
sama, og þar að finna sem áð-
ur. Jesús Kristur er hinn sami
í gær og í dag og um aldir.
Þá væri og vert að minnast
þess, að sá staður, sem lífsstarf
Jóns biskups Vídalíns var bund-
ið við, Skálholt, er enn skammt
komið á vegi þeirrar viðrétting-
ar ,sem minningar þess jafnt sem
nauðsyn heilagrar kirkju í nútíð
og framtíð krefjast. Þótt þjóðin
ætti einskis að minnast í sam-
bandi við Skálholt annars en
þess, að þar sat meistari Jón,
þar samdi hann bækur sínar,
þar hvíla bein hans, væri samt
mikið vangoldið, ef skuldin
væri réttilega metin og „hin
hjartkæra móðir“ hans, og vor,
„kristileg kirkja Guðs á íslandi"
mætti njóta hans til nokkurrar
hlítar með þeirri kynslóð, sem
fyrst íslenzkra kynslóða lifir við
almennar allsnægir. Ólíklegt er,
að neinn geti dregið það í efa, að
sú hugsjón og viðleitni að gera
Skálholt að miðstöð kristinna
manna á landi voru, sé í sam-
ræmi við ævistarf Jóns biskups
og í hans anda og stefni í þá
átt, sem hann mundi óska, ef
hann ætti nú einhverja ósk und-
ir góðvilja og manndómi landa
sinna. Hverjum góðum íslend-
ingi ætti að vera það ljúft að
rækja minningu þessa mikla vel-
gjörðamanns íslenzkrar kristni
og þjóðar með því að leggja
gott til Skálholts, — samúð og
fyrirbæn, liðstyrk í orði og
verki, fjárhagslegan stuðning.
Vil ég biðja yður, kæri sóknar-
prestur, að ljá þessu traust liðs-
yrði nú, er þér minnist meistara
Jóns, sem og endranær.“
Þess unnum við henni vel, því
að þjóð vor hefur svo oft orðið
að búa við fátækt og hungur-
dauða sem allir vita. Nei, ég er
ekki hræddur um framtíð ís-
lands í höndum okkar æsku þeg-
ar hún fær manndóm til. Við
verðum aðeins að kenna henni
að lifa ávallt í anda hinna miklu
vormanna íslands nú og á liðnum
tímum, og að muna ávallt hið
skáldlega spakmæli Einars Bene-
diktssonar „Hver þjóð sem í
igæfu og gengi vill búa, á guð
sinn og land sitt skal trúa“.
—ihj.
Námsstyrkur
borgarstjárnar-
innar í liiel
Borgarstjórnin í Kiel mun
veita íslenzkum stúdent styrk
til námsdvalar við háskólann
þar í borg næsta vetur.
Styrkurinn nemur DM 350, —
á mánuði í 10 mánuði, til dvalar
í Kiel 1. okt. 1966 til 31. júlí
1967, auk þess sem kennslugjöld
eru gefin eftir.
Um styrk þennan geta sótt all-
ir stúdentar, sem hatfa stundað
hásikólanám í a.m.k. þrjú misseri
í guðfræði, lögfræði, hagfræði,
læknisfræði, málvísindum, nátt-
úruvísindum, heimspeki, sagn-
fræði og landbúnaðarvísinduim.
Ef styrkhafi óskar eftir því,
verður honum komið fyrir í
stúdentagarði, þar sem fæði o^g
húsnæði kostar um DM 200. á
mánuði.
Styrkhafi skal vera kominn
til háskólans eigi siðar en 15.
okt. 1966 til undirbúnings undir
námið, en kennsla hefst 1. nóv.
ember.
Umsækjendur verða að hafa
nægilega kunnáttu í þýzku.
Umsóknir um styrk þennan
skal senda skrifstofu Háskóla ís-
lands eigi síðar en 1. maí n.k.
Umsóknum skulu fylgja vottorð
a.m.k. tveggja manna um náms-
ástundun og námsárangur og a.
m.k. eins manns, sem er per-
sónulega kunnugur umsækj-
anda. Umsóknir og vottorð skulu
vera á þýzlcu.