Morgunblaðið - 29.06.1966, Blaðsíða 12

12
MOR.GU KBLAÐID
Miðvikudagur 29 júní 1966
Grdðurkort islands
Tímamót í ísienzkri rannsóknarsögu
FYRIR nokkrum vikum sendi
Mtenningaisjóður á bókamarkað-
inn sex fyrstu hlutana af gróð-
urkortum ísiands. En þau hafa
verið undirbúin og unnin af
Rannsóknarstofnun landbúnað-
arins undir forystu Ingva Þor-
steinssonar, en teiknuð hjá
Landmælingum íslands.
Ekki hefir verið haft hátt um
þessa útgáfu. Vissulega hefðu
fleiri blaðagreinir og lengri
verið skrifaðar, ef út hefði
komið kvæðakver, helzt rím-
laust, miðlungsskáldsaga eða
prjónastofuleikrit. Þá hefði verið
rætt um hinn mikla menningar-
viðburð, sem gerzt hefði með
þjóð vorri.
En þrátt fyrir afskiptaleysið
verður því ekki neitað, að með
kortagerð þessari er verið að
brjóta blað í íslenzkri menn-
ingar- og rannsóknasögu. Hér er
hafin sókn í þá átt að tengja
saman vísindi og atvinnuhætti á
þann hátt að skapa þekkingar-
grundvöll að skynsamlegri hag-
nýtingu landsíns, sem í senn
varðveiti náttúrugæði þess, en
gefi þó þann arð, sem framast
verður af því fenginn. Það þarf
því engan spásagnaranda til að
sjá, að þegar margt það, sem nú
er skráð og mest er hjalað um,
verður gleymt, standa gróður-
kortin óhögguð að grundvelli
sínum. Ég veit, að margir munu
kalla þetta stóryrði, en fjarri
fer því að svo sé, þetta eru
Steindór Steindórsson.
Nauðungaruppboð
Eftir kröfu innheimtumanns ríkissjóðs Gjald-
heimtunnar í Reykjavík og ýmissa lögmanna fer
fram nauðungaruppboð miðvikudaginn 6. júlí 1966
kl. 14 í Góðtemplarahúsinu, Suðurgötu 7, Hafnar-
firði. Seldir verða lausafjármunir svo sem ýms hús-
gögn, sjónvarpstaeki, segulbandstæki, útvarpsvið-
tæki, radiofónn, málverk af Þingvöllum svo og
heimilistæki. Þá verða og seld hlutabréf í Sól-
plasti h.f. — Greiðsla fari fram við hamarshögg.
Sýslumaðurinn í Gullbringu- og Kjósarsýslu.
Bæjarfógetinn í Hafnarfirði.
Nauðungaruppboð
Eftir kröfu Jón N. Sigurðsson hrl. fer fram nauð-
ungaruppboð að Súðavogi 5, hér í borg, föstudag-
inn 8. júlí 1966, kl. 3 síðd. og verður seld dráttar-
vél International, Diesel B 414, með skóflu, talin
eign Steinstólpa h.f.
Greiðsla fari fram við hamarshögg.
Borgarfógetaembættið í Keykjavík.
Nauðungaruppboð
Eftir kröfu bæjarfógetans í Kópavogi, fer fram
nauðungaruppboð að Borgartúni 7, í borg, föstu-
daginn 8. júlí 1966, kl. 2 síðdegis og verður þar
seld setjaravél, talin eign Ingólfsprents.
Greiðsla fari fram við hamarshögg.
Borgarfógetaembættið í Reykjavík.
Til leigu
Húsnæði 45 ferm. sem nota má fyrir afgreiðslu eða
skrifstofu, geymslupláss ca. 40 ferm. ásamt 600
ferm. lóð í Hafnarstræti 7 er til leigu. Hentugt fyrir
bifreiðaúmboð eða annan skyldan rekstur.
Upplýsingar gefnar í síma 11588.
einungis blákaldar staðreyndir,
og skulum vér nú líta nokkru
nánar á, um hvað er hér að
ræða.
lendanna ,ekki einungis á hag-
nýtum grundvelli heldur einnig
fræðilega skoðað.
Mér er kunnugt um, að ötul-
lega hefir verið unnið að undir-
búningi korta þessara. Sjálf eru
kortin vel gerð, og er ánægju-
legt að vita, að allt verkið skuli
unnið hér.
Eins og þegar var getið eru
kort þess 6 að tölu, ná þau yfir
afrétti Arnesinga, nema vestasta
hlutann, og lítið eítt austur a
Holtamannafrétt. Mælingum og
undirbúningi er hinsvegar að
mestu lokið um allt hálendið
I sunnan jökla, og um afrétti Hún
Um aldaraðir hafa íslenzkar vetninga og Suður-Þingeyinga.
afréttir verið varasjóður svéita- Er þess því að vænta, að brátt
bóndans. Verður það seint metið bætist ný kort. En ætlunin mun
til fullnustu hver arður hefir að vera’ að undirbúmngsstarfinu
, . . , . verið lokið að mestu fyrir 1970.
þerm verrð. Hmu verður hins , Nokkur smáatriði á koitum
ueJ:aJ -í' . ga ; gf Þessum hafði ég þó kosið á ann-
! an hátt. Nöfn bykja mér fullfá.
I Það er að vísu ætíð matsatriði,
hversu mörg nöfn skuli höfð á
slikum kortum. En ég hygg þau
komi að betri notum, ef fleiri
örnefna væri þar getið. Nokkrar
stafvillur eru í nöfnum, en naum
Sextugur í dag:
hefir verið sjóð þennan farið,
eins og raunar alit gróðurlendi á
fslandi. Landið hefir eyðzt, blás-
ið burtu undan fótum vorum, ef
svo mætti segja, og ein höfuð-
orsökin til þess ófagnaðar hefir
verið ofnotkun þess til beitar,
þótt fleira komi til, sem hér
verður ekki rakið. En eftir þvi
sem landið hefir versnað, hafa
afurðir þess fénaðar, sem á áf-
réttunum hefir gengið, rýrnað.
Þótt nokkur tregða hafi verið á
að skilja þetta, hefir mönnum
þó að lokum skilizt að nauðsyn
væri að hefjast handa um gróð-
urvernd, og að afla þekkingar á,
hver væri hin hagkvæmasta
notkun hins óræktaða lands.
Um allmörg undanfarin ár
hefir Atvinnudeild Háskólans nú
Rannsóknarstofnun landbúnað-
arins, unnið að því að finna
grundvöll að nóflegri notkun
landsins. Meginþáttur þess
starfs hefir verið og er að mæla
gróið land afréttanna. Skil-
greina gróðurlendin, finna
stærð þeirra hvers um sig og
meta síðan gæði þeirra til beitar.
Að þvi loknu kemur svo til að
ákvarða ítölu fánaðar á afrétt-
inn, svo að eigi sé hætta á
honum verði spillt, né afurðir
fjárins rýrni, að óbreyttum að- .
og sköpuð Sigurðsson, dr. med., er einn
ast svo að misskiiningi valdL
Villandi er, hvernig nafniS
Hvitárnes er staðsett, eftir því
mætti ætla, að Hvítárnes væri
einungis lítill hólmi í ósum Fulu
kvíslar. Þá hefði ég kosið skýr-
ara letur á gróurlendatáknunum.
Vefa má að það hefði heldur
óprýtt kortið, en notkun þess
hefði verið auðveldari og það er
aðalatriðið. En þetta allt eru
smámunir hjá því sem vel er
gert.
Ég gat þess áður að útgáía
þessara gróðurkorta markaði
tímamót i íslenzkri rannsókna-
sögu og hagnýtingu náttúruvís-
indanna í landbúnaði vorum. En
þau munu einnig marka tíma-
mót í viðhorfi manna til rann-
sókna á náttúru landsins. Mönn-
um gerist nú ljósara en fyrr,
hvílík undirstaða að atvinnu
vegum vorum slíkar rannsóknir
eru, og má raunar þegar sjá þess
nokkur merki meðal bænda í
þeim héröðum, sem gróðurmæl-
ingar hafa farið fram í.
Akureyri 19. júní 1966.
Steindór Steindórsson
frá Hlöðum.
Dr. Jón Sigurðsson
borgariæknir
ÞUNGT vatn er til að sjá ekki starf þeirra hefur verið svo náið,
frábrugðið venjulegu vatni. Það að án hins hefði hvorugur náð
er undir yfirborðinu, innra með þeim árangri, sem ávallt verður
þvi sjálfu, sem íalin liggur orka
sú, sem með þvi býr, og leysa má
úr læðingi Likt er um braut-
ryðjendur menningarmála og
vísinda. Þeir eru til að sjá sem
annað fólk. en innra með þeim
búa þeir hæfiieikar, sem gera
þá frábrugðna, og valda því, að
þeir standa upp úr flatneskju
f jöldans. Borgarlæknir Jón
stæðum. Um leið eru
skilyrði til að undirbúa umbæt-
ur á afréttinum. hvort heldur
væri með áburðargjöf, friðun
um eitthvert skeið þurrkun lands
eða annað. Það má ljóst
vera að gróðurkortin eru undir-
staða þessara rannsókna. Vér
verðum að vita, hvaða plöntur
vaxa á afréttunum, og hvers-x
mikið er af grónu landi. Þegar
það hefir verið gert og uppdrætt-
irnir liggja fyrir, er tiliölulega
létt verk að finna hina aðra
þætti, og umfram allt verður
létt verk að fylgjast með öllum
breytingum, sem vtiða kunna á
gróðurfari afréttanna. En ein-
mitt með þessum hætti skapar
I útgáfa kortanna tímamót í ís-
lenzkri búnaðarsögu. í stað
ágizkana og handahófs kemur
hér vísindalegur grundvöllur til
að reisa athuganir sinar á.
Grasafræðilega eru kort þessi
ómetanlegur fengur, þótt orðið
hafi af hagnýtum ástæðum að
sleppa ýmsum smáatriðum, og
sameina skyld gróðurfélög undir
þessara manna, sem innra með
sér hefur frá upphafi geymt og
þroskað þá hæfileika, sem nauð-
synlegir eru til að þreyta þá
baráttu sem þarf fyrir fram-
gangi málefna, sem til góðs
horfa. Ungur tók hann forystu
í félags- og iþróttamálum, jafn-
framt langskólanámi i áraraðir.
Segja má, að allan námstíma
hans hér á landi hafi hann með
þrautseigju og rólegri íhygli
fleytt íþróttamálum borgarinnar
áfram á mjög erfiðum tíma-
mótum með átökum sem stóðu
yfir árum saman. Enginn efi er
á því, að eitt þekktasta og virt-
asta íþróttafélag borgarinnar,
„Valur“, má þakka honum, mest
allra, áframhaldandi tilveru
sína um þessar mundir.
Eftir heimkomuna erlendis
frá, er hann hafði leyst af hendi
doktorspróf við Kaupmanna-
hafnarháskóla einna fyrstur
íslenzkra lækna, tók dr. Jón upp
starf sitt i Reykjavík, og síðan
hefir hann starfað eftir þeim
tengdur við nöfn þeirra beggia.
í ótal nefndum hefur dr. Jón
starfað fyrir borgarbúa, og skal
telja nokkrar þær helztu: Stjórn
Heilsuverndarstöðvarinnar, Heil
brigðisnefnd, Bygginganefnd
Borgarspítalans, o. m. fl.. For-
maður Rauða Kross íslands
hefur dr. Jón verið um nokkur,

ár. f stjórn læknafélaganna og
margra annarra félaga, hefur dr.
Jón starfað, og má furðu gegna,
hve vítt starfssvið hans hefur
verið. Hann er og einn af örfá-
um heiðursfélögum Vals og i
fulltrúaráði þess félags.
Ótal margt er ótalið hér at
trúnaðarstörfum' borgarlæknis,
enda upptalning þess óþörf.
t. ------------- sömu grundvallarreglum og
_____ tákni. Engu að síður sýna ávallt áður, með festu og sann- j Ljost er af því, sem sagt hefur
þau yfir 60 mismunandi gróður- girni, og án þess að hafa nokkurn yerið’, að h^nn hefur verið mjög
félög, sem flokkuð eru i þessa tíma augun af því takmarki, sem
meginflokka, þurrlendi, jaðar, frá upphafi var sett, þ. e. að
auka og bæta heilbrigðisþjón-
ustu borgarinnar á öllum svið-
um. Staðgóð þekking hans og
nákvæmni við smæstu atriði
heildsuverndar-, og stöðug ár-
vekni fyrir nýjungum og nýj-
um straumum á þessu sviði
hafa verið einkenni á starfi
hans, en þar er ef til vill mest
um vert hleypidómaleysi hans
og frjálslyndi i skoðunum þegar
beita þarf hlutlægu mati við
málefni og framkvæmdir.
Á sviði atvinnusjúkdóma og
verndar gegn þeim, er dr. Jón
brautryðjandi hér á landi. Segja
má auðvitað, að honum hafi ver
ið það mikið lán, að eiga sam-
starf við slíknn mann sem dr.
med. Sigurð Sigurðsson, land-
lækni, enda má segja, að sam-
mýri og flóa. Atik þess er gerð
grein fyrir utbreiðslu mela,
hrauna, sanda, áreyra, molda og
annars ógróins lands. Innan
megingróðurlendanna er síðan
skýrt frá helztu gróðurfélögun-
um, og þar sem land er ekki
fullgróið er gerð grein þess, hve
mikinn hluta þess gróðurbreið-
an þeki. Fyrir þessu öllu, svo og
flokkun gróðurfélaganna verður
gerð nánai-i grein í textahefti,
sem enn er óprentað. En þó að
vitanlega sé hér einungis fylgr.
megindráttunum í gróðrinum
eru kortin ómetanlegur grund-
völlur að nákvæmum framhalds
rannsóknum einstakra gróður-
hverfa. Og fremur öllu öðru eru
þau mikilvæg, til þess að fylgj-
1 ast með sögu og þróun gróður-
farsæll í starfi og stjórn. Þrátt
fyrir öll þessi trúnaðarstörf er
dr. Jón í eðli sínu hlédrægur
maður, en það er hlédrægni þess
manns, sem skilur og veit, að
ekki má dreifa orkunni, en að
halda verður henni saman i
einni þungamiðju til þess að
þegar hennar er þörf, megi hún
knýja fram þann þrýsting, sem
ávallt þarf til framgangs nýrra
mála.
Vafalaust er þó mesta lífs-
hamingja Jóns, að hafa eignast
þann lífsförunaut, frú Rögnu
Leví, sem hefir, ef svo mætti
segja, unnið þá list, að hlaða upp
aftur rafhlöður þeir, er eyðzt
hafa, í þrotlausu starfi fyrir
menn og máleíni. Á heimili
þeirra er heimur friðar og kær-
leika.
Úlfar Þórðarson.