Morgunblaðið - 29.11.1966, Síða 25

Þriðjudagur 29. n8v. 1966
MORCUNBLAÐIÐ
25
IMoregsbréf:
NORBMENNI VÍKING
NÝLEGA var norsku skipi Meypt
ef stokkunum austur í Japan.
l>að er 156 þúsund lestir og á að
geta flutt yfir 180 milljión lítra
af steinolíu. Eigandinn er
Btærsti skipaútgerðarmaður _ í
Noregi, Anders Jahre, sem á ís-
landi er einkum kunnur fyrir
hvalveiðar sínar í suðurhöfum
og fyrir að hafa gefið stærri
fúlgu til vísindarannsokna en
nokkur annar í Noregi. En hann
er mesti skipaeigandi í landinu
og á um 700.000 brúttólesta flota,
þó skipin séu aðeins 42 talsins.
Aðeins Ve af flotanum er venju-
leg vöruflutningaskip — hitt
tankskip. Meðalstærð vöruskip-
anna er rúmar 12.000 'lestir en
tankskipanna 23.000 lestir, og
(hún stórhækkar með hverju ári.
En það eru fleiri en Anders
Jahre sem láta smíða tröllskip
fyrir sig. Ungt skipafélag, en
vaxfð af gömlum rótum í Stav-
anger, Sig. Bergesen jr. & Co,
fékk fyrir fimm árum fyrsta
skipið meira en 50.000 lesta stórt,
sem skráð var undir norskum
fána. Síðan hafa komið ný
„Berge“-skip, stækkandi með
hverju ári, og 1064 kom „Berge-
chief“, sem er 92.500 lestir. í
sumar hafði félag þetta samn-
inga um smíði skipa alf lífcri
stærð, en fékk þeim breytt
(þannig, að í stað tveggja skipa
skyldi koma eitt, yfir 150.000
iestir í stað tveggja minni. Þetta
sýnir stefnuna hjá kaupskipa-
kóngunum í Noregi
Það vekur furðu heimsþjóð-
anna og okkar Islendinga, að
smáþjóð á við Noreg skuli vera
jþriðja stærsta siglingaþjóð
heimsins. En skýringin er
kannske sú, áð fyrir þúsund ár-
lum hafa þeir líklega verið
imesta siglingaþjóð heimsins og
hafa þessvegna gamla nasasjón
Bif því, hvernig eigi að sigla,
fram á okkar öld. íslendingar
eiga vafalaust ekki lakari sjó-
tmenn en Norðmenn, en sem
Biglingaþjóð voru þeir afmáðir
með Gamla sáttmála, enda hnign
»ð fyrir þann tima. Norðmenn
lefldust hinsvegar að siglingaviti
lí sambúðinni við Danmörku,
týmsar frægustu sjóhetjur þess-
ara landa voru frá NoregL
ÍÞannig héldu Norðmenn sam-
henginu frá gamalli tíð, en við
íslendingar misstum það og urð-
lum að reisa á rústum, er við fór-
lum a‘ð rétta við og komast úr
kútnurru
Norðmenn urðu fyrstir allra
IÞjóða til að skilja, að tröllskipin
eru veigamikiill þáttur í sam-
keppninni, og niú hafa þeir sýnt
að þeir hittu réttu leiðina. Þetta
byrjaði með hvalveiða-móður-
ekipunum eftir fyrri heims-
Btyrjöldina — þau voru 10—15
jþúsund lestir og þótti mikið.
iFyrir siíðari heimsstyrjöldina
éttu Norðmenn 4 milljón lesta
flota, en þá var stærsta tank-
ekip þeirra rúmlega 16.000 lestir.
A stríðsárunum fór helmingur
Iþessa flota í sjóinn, en siðan hafa
Jieifarnar áttfaldast — ekki að
ekipafjölda, en að lestafjölda og
er nú yfir 16 milljón lestir. Fyrir
'11 árum áttu Norðmenn engin
itankskip stærri en 40.000 lestir
sjálfum koma Bretar sem smiíða
17 skip (582.000 lestir) fyrir Nor-
eg, þá Vestur-Þýzkaland, 29 skip
(427.000 1.) og svo Danmörk með
11 skip (327.000 1.). Einnig eiga
Norðmenn skip í smíðum í Finn-
iandi, A-Þýzkalandi, Póllandi,
Frakklandi, Ítalíu, Ungverja-
landi og Júgóslavíu.
Norðmenn auka að vísu flota
sinn hraðar en nokkur önnur
þjóð, en samt verður manni á að
spyrja, hvort þessi mikla aukn-
ing fái staðizt — hvort nægilegt
flutningaverkefni verði fyrir
hendi. Norðmenn eru auðsjáan-
lega ekki í vafa um það og hafa
að svo stöddu ekki ástæðu ti'l
iþess, því að þeir hafa gert leigu-
samninga til 5—10 ára um flest
stóru skipin áður en þau hlaupa
af stokkunum eða jafnvel áður
en þeir semja um smíði á þeim.
Og flutningsþörfin virðist fara
sívaxandi. Fyrir 12 árum námu
vöruflutningar á löngum sjóleið-
um 720 milljón lestum en voru
í hittiðfyrra yfir 1400 milljón
lestir. Heimsverzlunin fer sívax-
andi og þar er olían einna þyngst
á metunum hvað flutningana
snertir.
Ef miðað er við lestafjölda á
ibúa eru Norðmenn langsam'lega
mesta siglingaþjóð heims, því að
iþeir eiga nær 4000 lestir á hvert
mannsbarn í •landinu. Grikkir
koma næstir með nær 900 lestir,
þá Svíar og Danir með 500—600
og Hollendingar og Bretar með
455—500. Hvergi í veröldinni eru
siglingarnar viðlíka eins stór
þáttur í þjóðanbúskapnum og hjá
Norðmönnum. Undanfarin ár
hafa hreinar gjaldeyristekjur
þeirra af siglingum numið um
og yfir 2600 milLjón norskum
krónum og á árinu sem er að
lfða munu þær komast yfir 3000
milljónir. Án þessara tekna
mundi sífelldur halli vera á gjald
eyrisviðskiptum þjóðarinnar og í
stað góðærisins, sem verið hefur
undanfarin ár, mundi þjóðin lifa
við viðskiptahömlur og aðrar
nauðungarráðstafanir.
Og þó eru það efcki nema rúm-
ir 50.000 Norðmenn sem stanfa að
þessari tekjuöflun. Á norska flot
anum starfa innan við 70.000
manns, en af þeim eru yfir 13.000
útlendingar. Síðan 1954 hefur
annarhvor maður sem bætzt hef-
ur við flotann vegna aukningar
hans verið útlendingar. Með
batnandi kjörum 'heima fyrir hef
ur reynzt erfiðara en áður að fá
morska sjómenn, og margir sem
fara ungir til sjos, kjósa sér at-
vinnu „á þurru landi“ er þeir
hafa siglt í nokkur ár. Og þó hef-
ur kaup farmanna hækkað hlut-
fallslega meira síðustu tíu árin
en annarra stétta. Nú liggur fyrir
Stórþinginu frumvarp um að
gera skattakjör farmanna betri
en áður, til þess að auka aðsókn-
ina að starfinu. Og sérstök „vel-
ferðarnefnd“ starfar að því að
gera sjómannalífið tilbreytingar-
meira en áður. T.d. er mikið gert
td þess að auka íþróttalífið, og
í erlendum stóihöfnum, þar sem
mörg norsk skip eru áð jafnaði
stödd samtímis, er efnt til íþrótta
samkeppni mi'lli norskra skips-
hafna á leikvangi borganna.
En hásetafjöldinn á skipunum
vex ekki í hlutfalli við lesta-
fjölda þeirra. Tröllskipin hafa
þann óskost að komast ekki um
Súez-skurðinn en þau eru ekki
eins mannfrek, ef miðað er við
burðarmagn þeirra. Það er sjálf-
virknin sem veldur því, að í dag
getur 100.000 lesta skip komizt af
með áhöfn, sem er ekki stærri
en skipshöfn á íslenzkum togara.
Norðmenn eiga skipasmíða-
stöðvar, sem gætu smíðað 100,-
000 lesta skip, bæði í Stavanger
og á Storð. En samt láta þeir
smíða í Japan. Hversvegna? Auð
vitáð vegna þess, að þeir fá jafn-
góð eða betri skip 5—15% ódýr-
ari þar en heima eða annarsstað-
ar í veröldinni. Japanar hafa for-
ustuna í skipasmíðum þessi árin
og í fyrra hleyptu þeir af stokk-
unum 43% af öllum þeim skip-
um sem fóru á flot það ár. Þetta
er ekki aðeins verðmuninum að
iþakka heldur líka hagkvæmum
lánum, sem Japanar geta veitt:
kaupandinn þarf ekki að borga
nema 20% af andvirðinu áður
en skipið er afhent, afganginn
borgar hann á átta árum með
5.5% vöxtum. Hversvegna geta
Japanir boðið þessi kjör? Vegna
þess að þeir svelta verkamenn-
ina, munu margir segja. En það
er misskilningur. Japönsku skipa
smiðirnir hafa hærra kaup en t.d.
stéttarbræ'ður þeirra á Ítalíu og
njóta auk þess mikilsverðra
hlunninda. En stóru skipasmíða-
stöðvarnar þeirra, sem höfðu
smíðað herskipin fyrir stríðið,
•voru lítið skemmdar — Mitsu-
bishi, Mitsui og Nippon Kokan.
Og nú kom eiegndum þeirra í
hug, að ef þeir gætu smíðað skip
„á færibandi" líkt og Banda-
ríkjamenn smíðuðu bíla, gætu
iþeir orðið samkeppnisifæ'rir jafn-
vel þó þeir yrðu að kaupa málm-
grýti og kol frá Ameriku og
Afriku — ef þeir ^gætu flutt
þetta nógu ódýrt. Áður höfðu
þeir undirboðið Vesturlandaþjóð
irnar er um var að ræða létta
vöru, svo sem ljósmyndavélar,
og sýnt að vinnutæknin var á
háu stigi hjá þeim. Sú sama
tækni hefur sýnt sig í skipa-
smíðunum.
í fyrra var fyrsta tröllskip
þeirra fullgert. Það heitir „Tok-
yo Maru“ og er rúmlega 300
metrar á lengd, svo að ef þrjú
slík skip stæðu upp á endann,
hvort ofan á öðru, mundu þau
vera um það bil jafnhá Esjunni,
en þilfarið á þeim samsvara 8
knattspyrnuvöllum. En svo sjálf-
virkt er þetta skip að það þarf
ekki nema 29 manna áhöfn. Allt
er fjarstýrt. Enginn maður þa'rf
að koma nfður í vélarúmið í
marga daga þó skipið sé á sigl-
ingu, og S'kipið getur tæmt eða
fyllt 185 milljón lítra af olíu á
eínum sólarlhring án þess að
nokkur maður sé að verki um
borð nema sá, sem styður á
takka. — En niú er japanskt fé-
lag að smíða skip, sem á að heita
„Idemitsu Maru“ og verður 205.-
000 lestir og tvö skipasmíðafélög
ætla að smíða skip, sem verði
276.000 lestir.
Norðmenn hafa vakandi auga
á þessum áformum og ætla sér
ekki áð dragast aftur úr heldur
■verða framarlega í flokki, eins
og fyrr. í smiðum er 181.000 lesta
skip íyrir norskt útgerðarfélag,
og síðan 156.000 lesta skipinu
var hleypt af stokkunum fyrir
skömmu, eiga Norðmenn stærsta
skipið sem er „á floti“ í veröld-
inni, þó ekki komi það í gagnið
fyrr en í febrúar.
Þar gefur auga leið. Norð-
menn vilja ekki vera eftirbátar
í siglingunum, víkingshugurinn
lifir enn. Þeir voru fljótir að
uppgötva, norsku reiðararnir, að
árlegur reksturskostnaður 150,-
000 lesta skips var 7 milljón
norskum krónum lægri en
tveggja 75.000 lesta skipa. Svo að
það var ekki fiordildin sem réð
— að eignast sem stærst skip —
heldur hagsmunirnir. Arðsvonin
var meiri af stóru skipunum.
Amman, 28. nóvember
— NTB.
FORSÆTISRÁÐHERRA Jórd-
aníu, Kwasfi TeM, skýrffi frá því
í dag, mánudag, aff einungis litl-
um hluta herliffs landsins hefffi
veriff beitt gegn þeim, sem efnt
hefðu til óeirða gegn stjórn sinni
í fyrri viku.
Tell skýrffi frá því, aff í þess-
um átökum hefffu fimm manns
látiff lífiff, þar á meffal einn her-
maður. Forsætisráffherrann
skýrffi frá því, að tvær mann-
eskjur hefffu týnt lífi í Nablus
og Jerúsalm, er ungt fólk hefffi
hrifsaff til sín vopn hermanna.
Ekki kom aðeins- til átaka í
Jerúsalem og Nablus, heldur
einnig í Ramallah. Óeirðaseggir
kröfðust þess að fá í hendur
vopn til þess að svara árásum
þeim, sem ísraelsmenn gerðu á
þorp í Jórdaníu 13. nóvember.
Á blaðamannafundi í dag sagði
Tell, að hann hefði ekki með
höndum endandegar skýrslur um
tölu faflllinna og særðra, en tók
fram, að þær myndu liggja fyrir
á næstunni.
Forsætisráðherrann fullyrti, að
allt væri nú með kyrrum kjör-
um á þeim svæðum, þar sem til
óeirða hefði komið. Sagði hann
einangrunarástand nú vera úr
sögunni, en lagði þó áherzlu á,
að öryggissveitir væru til taks,
kæmi á nýjan leik til mótmæla-
aðgerða.
Ekki sagðist Teli leggja neinn
dóm á réttmæti fregna um, að
hersveitir frá Saudi-Arabíu væru
komnar til Jórdaníu. Þó vildi
forsætisráðherrann heldur ekk-
ert um það segja, hvort réttar
væru frengir um, að Bandaríkin
og Stóra-Bretland hefðu heiiið
stuðningi sínum.
Ef nokkrir menn eru hagsýnir
og framsýnir í siglingamálum þá
eru Noéðmenn það. Ekki aðeins
með tilliti til olíuflutninganna,
Þeir halda líka úti stórum þunga
vöruskipum, „bulk carriers" til
flutninga á stórum vélum, svo
sem dráttarvögnum, járnbrauta
og málmgrýti, sérstökum skipum
til bílaflutninga o. fl. Og hvað
farþegaflutninga snertir haga
þeir sér eftir kröfum tímans.
Vegna flugsins hefur stórlega
dregið úr mannflutningum sjó-
leiðis yfir Atlantshaf, Norska
AmeríkuUnan hefur látið smíða
þrjú fullkomin skip til farþega-
ferða milli Norðurlanda og New
York eftir stríð. Það yngsta heit
ir „Sagafjord“ og er gert til
skemmtiferða — „Cruises“, en í
gær var sagt frá því, að nú ætti
að breyta því elzta, „Oslofjord“,
í „Cruise“-skip. Breytingin kost-
ar 7 milljón norskar krónur. —
Framvegis verða þessi skip að-
eins í Amerikuferðum yfir há-
siumarið — og eina ferð fyrir
jólin — en mestan tíma ársins
eiga þau að sigla me'ð skemmti-
ferðafólk um öll heimsins höf.
Skúli Skúlæson.
Nærri 70 stúdentar, Palestínu-
og Jórdaníumenn, efndu í dag til
mótmælafundar við sendiráð
Jórdaníu í Alsír í dag. Stúdent-
arnir réðust inn í sendiráðsbygg
inguna, rifu niður fána Jórdan-
íu og rituðu slagorð á veggi. Lög-
regla kom á vettvang, og færði
stúdentana burt á 5 vörubifreið-
um.
Stúdentarnir fengu sendiráðs-
ritara símskeyti, sem ætlað var
Hussein, konungi, Þar var mælt
móti tilboði Feisals, konungi,
sem boðizt hefur til að senda
20.000 hermenn frá Saudi-Ara-
bíu til Jórdaníu. Jafnframt var
þar mótmælt dvöl sjöttu banda-
rísku flotadeildarinnar við Mið-
jarðarhaf.
Tell lýsti því yfir á fundi sín-
um með blaðamönnum, að
kommúnistar og áróðursseggir
frá PLO (Samtök þeirra ,sem
berjast fyrir frelsi Palestínu),
hefðu beitt sér fyrir óeirðum, í
eiginhagsmunaskyni. Bætti ráð-
herrann því við, að í upphafi
hefðu mótmælaaðgerðirnar ver-
ið í mótmælaskyni við stefnu
ísraelsmanna. „Hefði ég sjálfur
ekki verið forsætisráðherra“,
sagði Tell, „þá hefði ég sjálfur
tekið þátt í þeim þá“.
Jafnframt lagði hann áherzlu
á, að hann hefði megna fyrirlitn
ingu á þeim, sem í eiginhagn-
aðarskyni reyndu að grafa und-
an PLO, og sköðuðu jafnframt
þá, sem berðust -fyrir endur
heimt réttinda Palestínimi.anna.
Forsætisráðherrann lauk máli
sínu með því að segja, að „tveir
aðilar“ í Arabaríkjunum hefðu
lagt þeim, sem hæst létu til sin
heyra í mótmælaaðgerðum, til
háiar fjárupphæðir. Jafnframt
Framhald á bls. 31
JAMES BOND —X-
•X—«

Eítii IAN FLEMING
Áróðursmenn PLO að
baki mófmælum
IJmmæli 24wa®fi Te31, forsæfis
ráðberra Jórdaníu
én í dag eru þau oi'ðin nær 70,
þar af nokkur sem eru skammt
tfyrir ofan eða neðan 100.000 lest-
ir. Og nú eru að bætast við skip,
sem bera yfir 150.000 lestir. —
Hvar endar þetta?
Þann 1. okt. sl. voru í smíðum
handa norska flotanum 348 skip,
sem eiga að bera 6,5 milljón lest-
ir. Af þessum flota eru 143 skip,
1.099.000 brúttólestir, smíðuð í
Noregi, en tvœr erlendar þjóðir
smíða meira af þessum nonska
tfilota. Japanar langmest, 64 skip
-— 2,4 mil'ljón lestir — og Svíar.
Það er eftirtektarvert að meðal-
Btærð skipanna, sem smíðuð eru
$ Noregi eru aðeins 7.000 lestir,
en skipanna frá Japan um 38.000
lestir. Næstir eftir Noi’ðmönnum
Um leiff og ég komst til meffvitund-
ar . . .
Felix! Hvaff í ósköpunum . . . ?
Þaff er löng saga. Fyrst förum viff með
þig til læknis.
Þegar ég kom til Las Vegas náði ég
sambandi viff Ernie Cureo.
Hann segir mér hvernig þú vart lam-
inn tii óbóta af þorpurum Spange's. Og
nú er ég hingaff kominn.