Morgunblaðið - 24.01.1967, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. JANÚAR 1967.
Paramount-félagið
Á myndinn sést hvernig gilið, sem Steinsholtsá rennur um, hefur i'yllzt af jökulruðningi. —
Hrikalegt um að litasteftir jökulhlaupið
í FYRRADAG fóru sex ungir
menn úr Ferðafélagi íslands, á
tveimur jeppum inn að Þórsmörk
til þess að kanna verksummerki
eftir jökulhlaupið, sem þar varð
á dögunum. Blaðamaður Mbl.
náði tali af Jóhannesi Ellertssyni
frá Kópavogi, sem var einn þátt-
takenda, og bað hann að segja
frá ferðinni.
Jóhannes sagði að þegar kom-
ið hefði verið inn að Steinsholtsá
hefði mátt sjá mjög hrikaleg
verksummerki eftir jökulhlaup-
ið — stóra kletta á víð og dreif,
sem borizt hefðu með hlaupinu,
og liefðu sumir þeirra verið allt
NORSKA söngkonan Edith Thal-
laug, sem söng fyrir styrktarfé-
laga Tónlistarfélagsins í Austur-
bæjarbíói í gærkvöldi, hefir glæsi
lega mezzo-sópranrödd, að vísu
ekki ýkja hljómmikla á lágsvið-
inu, en þó jafna og misfellulausa,
og kann forkunnarvel að fara
með hana. Einkum létu henni
vel hin dramatískari viðfangs-
efni, enda virðist hún búa yfir
ósviknu listamannsskapi og ótví-
ræðum hæfileika til innlifunar í
hvert það verkefni, sem hún vel-
ur sér. Kom þetta allt fram þeg-
ar í upphafi efnisskrárinnar, í
þrem lögum eftir sænska tón-
skáldið Gösta Nyström, og þá
ekki síður í átta ungverskum
þjóðlögum sem Béla Bartók hef-
ir fært í búning. Misjafnari þóttu
mér þrjú lög eftir Hugo Wolf
og önnur þrjú eftir Schubert,
nema hið síðasta, „Dvergurinn"
(Der Zwerg), sem var eitt af því
er hæst bar á fyrra hluta efnis-
skrárinnar, bæði vegna skýrrar
mótunar og dramatískra tilþrifa.
Eftir hlé var fluttur lagaflokk-
urinn „Haugtussa" eftir Grieg,
og mun það vera í fyrsta skipti,
sem hann heyrist í heilu lagi hér
á landi utan útvarps. Vafalaust er
þessi flokkur eitt af beztu verk-
um Griegs, ekki vegna þess að
hann sé svo sérlega stór í snið-
um (þessi átta lög eru að mestu
samin í strófísku formi, og end-
urtekningar því miklar), heldur
vegna þess einlægnislega og ótil-
gerða tóns, sem þar kveður við
og mun eiga vaka sinn í ljóðum
Arne Garborgs. Þessi lög voru
að 150—200 rúmmetrar að stærð.
Jóhannes kvað þá félaga hafa
farið unp Bólhcfuð og upp að
Rjúpnafelli, og hefðu þeir þá
séð þar að gilið, sem Steinsholtsá
rennur eftir, var gersamlega fullt
af stórgrýti og aur eftir jökul-
hlaupið, og rynni áin nú yfir
háisinn fyrir ofan Bólshöfuð og
niður í Krossá.
Þá sagði Jóhannes að þeir fé-
lagar hefðu séð að stórt stykki
hefði tekið úr svonefndu Innsta-
Höfði, sem er klettahaus, sem
stendur upp úr jöklinum, en
skriðjökullinn kemur þarna fram
flutt af hrífandi látleysi og inni-
leik, svo að eftirminnilegt mun
verða.
Ég hefi orðið þess var, að þeim
sem láta sér annt um norska
menn og menntir þótti heldur
hallað á Arne Garborg í frétta-
tilkynningum Tónlistarfélagsins
um þessa tónleika. Þar var sagt
ma.a.'s „Ljóðin (við lagaflokk
Griegs) voru eftir kennara af
Jaðri, Árna Garborg, sem ritaði
á byggðamáli sínu, bölsýnan trú-
arsveimsmann og skáld gott“. —
Allt þetta er endurprentað í efn-
isskrá tónleikanna. Af því virðist
helzt mega ráða, að „kennari“
þessi hafi dottið ofan á að setja
saman nokur smákvæði á
„byggðamállýzku" sinni, en hafi
fátt annað unnið sér til frægðar.
Nú er mér tjáð, að Garborg hafi
lítt eða ekki stundað kennslu um
dagana, og hitt mun flestum kunn
ugt, að landsmálið norska er ekki
mál neinnar einnar byggðar, svo
að það, að Garborg var ekki að-
eins „skáld gott“, heldur eitt af
höfuðskáldum Noregs um sina
daga.
Annars er skáldinu sýndur sá
sómi í efnisskránni, að ljóðin
við lög Griegs eru prentuð þar
í heild, og er það vel En æski-
legt hefði verið, að ljóðum við
önnur lítt kunn lög á efnis-
skránni hefðu verið gerð svipuð
Skil.
Undirleikari á tónleikunum
var Jan Eyron, dugandi píanó-
ieikari en stundum helzt til harð-
hentur á hljóðfærinu.
Jón Þórarinsson.
milli Innzta-Höfuðs og Rjúpna-
íells. Loks hefðu miklir jökul-
ruðningar verið í Stakkholtsgjá.
SAMKVÆMT lögum um kjara-
samninga opinberra starfsmanna
ber stjórn B.S.R.B. að taka á-
kvörðun um uppsögn kjarasamn-
inga fyrir ríkisstarfsmenn. Síðan
segir í lögunum: „um ákvörðun
hennar skal fara fram allsherjar-
atkvæðagreiðsla starfandi ríkis-
starfsmanna er í hlut eiga til
samþykktar eða synjunar.“
Samningur sá, sem nú er í gildi
er dómur Kjaradóms, frá 30. nóv.
1965. Er hann uppsegjanlegur á
þessu ári og fellur úr gildi við
næstu áramót, ef honum er sagt
upp.
Stjórn B.S.R.B. hefur nú sam-
þykkt einróma að segja samning-
úm upp. En samkvæmt því, sem
vitnað er til hér að framan, verð-
ur að fara fram allsherjarat-
kvæðagreiðsla um þessa sam-
þykkt stjórnarinnar, þannig að
ótvírætt liggi fyrir hver er vilji
meirihluta starfandi ríkisstarfs-
manna í þessu efni.
Atkvæðisrétt eiga allir ríkis-
starfsmenn innan B.S.R.B. og
einnig þeir fastráðnir ríkisstarfs-
menn, sem ekki eru félagsbundn-
ir í B.S.R.B.
Yfirkjörstjórn B.S.R.B. hefur
ákveðið eftirfarandi fyrirkomu-
lag á allsherjaratkvæðagreiðsl-
unni:
í Reykjavík Kópavogi, Akra-
nesi, ísafirði, Siglufirði, Akur-
eyri, Vestmannaeyjum, Selfossi,
Keflavík, Keflaví'kurflugvelli og
Hafnarfirði fer atkvæðagreiðslan
yfirleitt fram á hverjum vinnu-
stað og verður fyrirkomulag svip
að og í utankjörstaðaatkvæða-
greiðslu í almennum kosningum.
Verður henni stjórnað af undir-
kjörstjórnum, sem annast dreif-
ingu kjörgagna samkvæmt kjör-
skrá og skila atkvæðum til yfir-
kjörstjórnar. Á þessum kjör-
svæðum hefur yfirkjörstjórn á-
kveðið, að atkvæðagreiðslan
skuli einkum framkvæmd dag-
ana 13,—'18. febrúar nk.
SLÖKKVILIÐIÐ var kallað út
kl. 6.08 á sunnudagsmorgun
vegna elds í kartöflukofa í Smá-
löndum. Kofinn var í björtu báli
er slökkviliðið kom á staðinn og
að falli kominn. — AUur eldur
var slökkt.ur í kofarústunum.
Eftir Bob
Thomas — AP
EFTIR fimmtíu ára starfsævi
sem eitt af athafnasömustu fé-
lögum kvikmyndaiðnaðarins, hef
ur Paramount-kvikmyndafélagið
lognazt út af og er ekki lengur
sérstakt fyrirtæki.
Paramount hefur verið þurrk-
að út af viðskiptalista Kauphall-
arinnar í New York, og var loka-
verðið 76 5/8. Þeir, sem áttu verð
bréf í félaginu, höfðu greitt at-
kvæði með því að sameina það
Gulf and Western iðnfyrirtæk-
inu, sem hefur höfuðstöðvar i
Texas. En það hafði áður engar
fjárfestingar gert á skemmtana-
sviðinu.
Sameiningin var í samræmi
við stefnu, sem látið hefur á sér
kræla í iðnaðinum. Skemmtana-
félög hafa leitað inntöku í stór-
margbrotin fyrirtæki og hafa
þannig forðazt tímabundnar
kreppur, sem geta skollið á, er
smekkur almennings breytist.
The American Broadcasting
Co. — Paramount Theatres var
gleypt á þessu ári af Inter-
national Telephone and Tele-
graph. United Artists kannaði
möguleika á sameiningu við
Consolidated Foods og nú við
Transamerican Corp., trygginga-
og fjárlánarisafélag í Kali-
forníu.
Breytingar þær, sem hin nýja
samsteypa hefur gert á Para-
mount, eru áhyggjuefni starfs-
Þeir ríkisstarfsmenn á þessum
kjörsvæðum, sem kunna að hafa
fallið út af kjörskrá geta á sama
tíma neytt atkvæðisréttar á skrif
stofu B.S.R.B. og þar liggur
heildarkjörskrá nú frammi.
Nú þegar hafa verið póstlögð
kjörgögn til allra ríkisstarfs-
manna, sem starfa utan þeirra
kjörsvæða sem fyrr er getið og
nokkurra einstaklinga á þessum
stöðum. Þurfa þeir að kjósa strax
og þeir fá kjörgögnin, svo að at-
kvæðin komist til yfirkjörstjórn-
ar í Reykjavík fyrir febrúarlok,
en þá lýkur atkvæðagreiðslunni.
Ef kjörseðill hefur ekki borizt
ríkisstarfsmanni úti á landi í
febrúarbyrjun, þá er viðkomandi
béðinn að tilkynna það til skrf-
stotfu B.S.R.B., Bræðraborgarstíg
9, símar 13009 og 22877, sem
jafnframt gefur allar upplýsing-
ar um atkvæðagreiðsluna.
Þeir sem eru á kjörskrá í
Reykjavík, en verða fjarverandi
13—18. febrúar, geta greitt at-
kvæði hjá undirkjörstjórn fyrir
þann tíma, eða á skrifstofu
B.S.R.B. Þar geta einnig greitt
atkvæði þeir ríkisstarfsmenn ut-
an af landi, sem staddir kunna
að vera í Reykjavík í febrúar.
Alls munu yfir 5000 ríkisstarfs-
menn hafa atkvæðisrétt varðandi
uppsögn samninganna. Starfs-
mannafélög bæjarstarfsmanna
munu hvert um sig annast at-
kvæðagreiðslu um uppsögn samn
inga þeirra við viðkomandi bæj-
arfélag.
FÉLAG íslenzkra fræða hefur
fengið Stefán Karlsson mag. art.,
starfsmann Árnasafns í Kaup-
mannahöfn, til að halda tvo
fyrirlestra á vegum félagsins.
Fyrri fyrirlesturinn, sem nefnist:
íslenzk bókagerð fyrir Norðmenn
á 13 og 14. öld, verður haldinn
í fyrstu kennslustofu Háskóla
íslands miðvikudaginn 25. janú-
manna kvikmyndaversins þessa
dagana. Það hefur nokkuð haml
að framleiðslu kvikmyndafélags-
ins síðastliðin þrjú ár, að háð
hefur verið viðskiptastyrjöld og
henni tapað af fjármálamannin-
um Herbert J. Ziegel og Broad-
way farmleiðandannm. Ernest H.
Martin
Fyrsta hálfrar aldar saga
Paramount taldi mörg glæsileg
ár og nokkur slæm, einkum með
an á kreppunni stóð. Félagið var
stofnað 19. júlí 1916 með fyrstu
samsteypunni — Famous Play-
ers, sem var eign Adolph Zukor,
og Hesse Lasky-félaginu. Á
næsta ári bættust við tólf önnur
kvikmyndaframleiðslufyrirtæki.
Zukor trúði á stærðina, og
árið 1919 hóf hann að kaupa
kvikmyndahús til þess að sjá hin-
um frægu Players-Lasky-mynd-
um fyrir sýningarstöðum. Hann
framleiddi einnig epískar stór-
myndir — „Langnemavagninn"
og „Boðorðin tíu“, sem Cecil B.
DeMille stjórnaði árið 1923.
Zukor greiddi stærstu stjömum
sínum rausnarlega; Mary Pick-
ford fékk eina milljón dollara
á ári gegn því að yfirgefa ekki
félagið.
Paramount, eins og það hefur
verið nefnt síðan 1927, lenti í
kröggum á krepputímabilinu.
Þungi auðugra kvikmyndahúsa
varð fyrirtækinu að falli og
gjaldþroti 1933. Það var endur-
reist 1935, og félagið hóf sín
glæsilegustu starfsár.
„Ef það er Paramount-mynd
er það bezta myndin í bænum.*4
var hið djarfmælta kjörorð, sem
oft var notað. Kvikmyndaverið
sérhæfði sig í íburðarmiklum
lífsflóttamyndum á síðari hluta
fjórða tugs aldarinnar, og á þeim
fimmta voru Bing Crosby og Bob
Hope eitt helzta einkenni Para-
mount-myndanna. Andrúmsloft-
ið í verinu var fjörmikið, óform-
legt og þrungið spaugi.
Árið 1949 skipaði sambands-
stjórn Bandaríkjanna Paramount
og öðrum félögum að aðskiba
framleiðslu og sýningar. Para-
mount-kvikmyndahúsin tengd-
ust ABC-hringnum. Kvikmynda-
verið sjólft dafnaði áfram, eink-
um á síðari stórmyndum Cecil
B. DeMille. En rénandi mark-
aður og innri vandamál gerðu
það að verkum, að. síga tók á
ógæfuhliðina fyrir Paramount.
Iðnaðurinn gerir sér vonir um
að snúa megi til betri vegar með
nýju fjármagni frá Gulf and
Weaern.
Elclur í timmirhúsi
SLÖKKVILIÐIÐ var kallað út
kl. 15.02 sl. laugardag að litlu
íbúðarhúsi úr timbri við Vatps-
veituveg.
Mikill reykur var í húsinu er
slökkviliðið kom að því. Þakið
var rofið og gaus eldurinn þá upp
úr því. Fljótlega tókst að ráða
niðurlögum eldsins, en talsverð-
ar skemmdir urðu. Talið er lík-
legt, að kviknað hafi í út frá
olíueldavél, en enginn var í hús-
inu, er eldurinn kom upp.
Vegfarendur eða fólk í næsta
nágrenni mun hafa gert slökkvi-
liðinu aðvart.
ar og hefst kl. 20.
Seinni fyrirlesturinn, sem nefn
ist: Brot úr tveimur íslenzkum
þýðingum eftir „Jarteinapost-
Ulu“ Kristjáns Péturssonar 1518,
verður á sama stað fimmtudag-
inn 26. janúar og hefst kl. 20.30.
Öllum er heimilt að koma og
hlýða á fyrirlestrana.
Tónleikar Tón8istarfélagsms
Edith Thallaug
Atkvæðogreiðola meðol 5000
opinherra starísmanna
Stefán KarSssca llyluv
tvo lyrirfiestra hér
— á vegum Félags íslenzkra frœða