Morgunblaðið - 24.01.1967, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 24. JANÚAR 1967.
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigur'ður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorhjörn Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Simi 22480.
Áskriftargjald kr. 105.00 á mánuði innanlar.cU.
í lausasölu kr. 7.00 eintakiS.
BORGARSJÚKRAHÚSIÐ
Ðorgarsjúkraihúsið í Foss-
vogi er ein umfaegs-
mesta framkivæmd, sem
Reykjavíkurborg hefur ráð-
iat í. Það má sjá af því að
fuillbyggt verður Borgar-
sjúkrahúsið ívið stærra en
Landsspítalinn er nú ásamt
þeiim viðbyggingum hans,
sem í smíðum eru, svo og
hinu, að sjúkráhúsið í Foss-
vogi mun fullbyggt kosta yfir
400 milljónir kr.
♦ Framikvæmdir við bygg-
ingu Borgarsjúkrahússins hóf
ust á árinu 1954, en allt fram
tiil ársins 1960 kornu ströng
fjárfestingarhöft í veg fyrir
að verulegur skriður kæmist
á sjúkrahúsbygginguna en
fram til 1960 hafði aðeins ver
ið varið tiil byggingarinnar
um 31 millj. kr. en frá 1960
og til síðustu áramóta hafði
verið varið til byggingarinn-
ar um 180 miflllj. kr., þar
af 66 milllj. á árinu 1966.
Áður en Reykjavíkurborg
hófst handa um byggingu
Borgarsjúkrahússins til þess
að leysa úr fyrirsjáanlegri
þörf fyrir sjúkrarými í borg-
inni, voru teknar upp viðræð
ur við ríkið um samstarf um
sjúkrahúsabyggingar í Rvík
en þess reyndist ekiki kostur
að efna til Slíks samstarfs.
Skömmu eftir að bygging
Borgarsjúkrahússins var haf-
in var hins vegar byrjað á
viðbyggingu við Landsspítal-
ann. Gefur auga leið að heppi
legra hefði verið, að ríki og
bæjarfólagið hefðu haft sam
starf sín á miili eins og
Reykjavíkurborg óskaði og
má þá búast við að örari við-
bót hefði orðið við sjúkra-
rými í borginni en orðið hef-
ur af þessum söíkum.
Sá áfangi Borgarsjúkra-
hússins, sem nú er í bygg-
ingu hefur þegar kostað um
2l0 miililj. kr. en áætlað er
að endanlegur kostnaður við
hann verði um 300 millj. kr.
Þannig að enn er eftir að
leggja um 90 milljónir króna
till sjúkrahússins.
Skv. lögum ber ríkinu að
greiða 60% af byggingar-
kostnaði sjúikrahúsa utan
lausabúnaðar, en hins vegar
hafa ekki verið lögbundnar
reglur um það, á hvað löng-
um tíma ríkisframlagið
skyldi greiðast fyrr en með
lögum frá 1964, þar sem al-
menna reglan er að þáttur rík
isins skuili greiðast á 8 árum.
Hins vegar .aki þessi lög ekki
til Borgarsjúkraihússins í
Reykjavík og er nú verið að
leita samninga á hvað löng-
um tíma ríkissjóður greiði
þátttökUhlutfalll sitt. Alls
mun lögboðinn hluti rífcisins
í byggingu Borgarsjúkrahúss
ins frá árinu 1960 hafa numið
um 108 milljónum króna og
er ógreitt af þeirri upphæð 76
mililjónir. Si. ár fékik borgin
fyrir tilstuðlan ríkisstjórnar-
innar Mn að upphæð 30
mildjónir til 4 ára, sem vænt-
anlega endurgreiðist af ríkis-
framlagi þessara ára en að
öðru leyti hefur Reykjavíkur
borg orðið að leggja mismun-
inn fram og ættu alilir að
skilja, að Sliíkt hlýtur að
valda borgarfélaginu tölu-
verðum erfiðleikum, jafnvel
þótt fé þetta komi inn síðar.
Þá er þess að gæta að á
þ eim tíma, sem byggingu Borg
arsjúkráhússins hefur staðið,
hafa miklar breytingar orðið
á þeim kröfum, sem gerðar
eru til sjúkrahúsa og hefur
því kostnaður við sjúkrahús-
bygginguna orðið mun hærri
en áætlað hafði verið, eink-
um að því er varðar tækja-
búnað. Á 3l. ári gengu fram-
kvæmdir við sjúkrahúsið af-
ar hægt vegna erfiðleika, sem
einn aðalvexiktaki Borgar-
sjúkraihússins ienti í og stöðv
uðust framikvæmdir hjá hon-
um í septembermánuði en
síðan hefur verið unnið að
uppgjöri við eldri verktaka
og að samningum við nýja
verktaka og standa vonir til
að þeim verði bráðlega lofcið.
Skv. upplýsingum, sem
Geir Halilgrímsson, borgar-
stjóri, gaf á borgarstjórnar-
fundi fyrir nokkrum dögum
er gert ráð fyrir að þeir hlut-
ar sjúkrahússins, sem eru í
núverandi áfanga og ekki er
lokið við, verði fullbúnir 4 tiil
10 mánuðum eftir að fram-
kvæmdir við sjúkrabúsið
hefjast að nýju. Borgarstjóri
tók þó skýrt fram, að fram-
kvæmdir mundu ekki hefjast
aftur fyrr en í fyrsta lagi
væri búið að semja við verk-
taka og í öðru l<agi væri tryggt
fjármagn er svaraði til þátt-
töku ríkisins í byggingar-
kostnaði á sl. ári, um 35
millljónir króna.
Borgarsjúkraihúsið er mikil
framkvæmd, sem á eftir að
koma borgarbúum að veru-
legu gagni. Af þeim ástæð-
um, sem raktar hafa verið,
hefur þessi mikla bygging
gengið hægar, en æskilegt
hefði verið, en hins vegar er
ljóst, að þar hafa utanaðkom-
andi áhrif átt mikinn hlut að
máili og að af hálfu Reykja-
víkurborgar hefur skelegg-
lega verið staðið að þessumn
framkvæmdum frá því að
fjárfestingarhöft voru afnum
in. Jafnframt er ljóst, að
fljótvirkasta leiðin til þess að
fjölga sjúkrarúmum í Reykja
vík er að beina nú í ár nauð-
synlegu fjármagni til þess að
Ijúka þessum áfanga Borgar-
sjúkrahússins.
Fylgzt með tilraunum
Rússa á Norðurlöndum
Eftir Roland
H untford
HVORKI Bandaríkjamenn né
Rússar hafa sprengt kjarn-
orkusprengjur ofanjarðar und
anfarin ár, eða frá þvi samn
ingur um tilraunabann var
gerður árið 1963. Hins vegar
hafa báðir aðilar hadiðl
áfram tilraunum neðanjarðar,
og eru þær tilraunir nokkuð
reglubundnar. Rannsóknar-
stöðvar á Norðurlöndunum
hafa auðveldlega getað fylgzt
með tilraunum Rússa, þar
sem tilraunasvæðin eru ekki
langl undan og jarðfræðilega
þannig staðsett að jarðhrær-
ingar koma vel fram á mæl-
um á Norðurlöndum. Ekki
þykja þessar tilraunir sér-
staklega athyglisverðar, og
þeirra varla getið í fréttum
nema um einhverjar nýjungar
sé að ræða. Síðustu fréttir af
þessum tilraunum Rússa hafa
þó vakið athygli, því svo virð
ist sem geislavirkt ryk hafi
„lekið upp“ í andrúmsloftið
við einhverja af siðustu til-
raunum Rússa, og valdið
mikilli aukningu á geisla-
virkni á Norðurlöndum.
Alvarlegustu áhrifanna hef
ur orðið vart í þeim héruð-
um Norðurlanda, sem næst
liggja tilraunasvæðunum í
Sovétríkjunum. Við rann-
sóknarstöðina í Joensuu í
Finnlandi, um 80 km. frá
sovézku landamærunum, þre-
faldaðist geislavirknin í and-
rúmsloftinu í desember s.L
milli jóla og áramóta. Sömu
sögu er að segja frá Svíþjóð
og Norður-Noregi.
Rannsóknir á jarðhræring-
um benda til þess að ástæðan
fyrir þessari aukningu sé
mikil neðanjarðarsprenigng í
Kazakihstan um miðjan des-
ember. Væri það ekki í fyrsta
skipti, sem mistök hafa orðið
við tilraunir Sovétríkjanna.
Talið er að oft hafi orðið
minniháttar slys við tilraun-
irnar á s.l. ári, og fullsannað
þykir að slys hafi orðið við
sprengingu í lok ársins 1965.
I>ær skýringar eru gefnar
á aukningu geislavirkninnar
á Norðurlöndum um síðustu
áramót að sprungur hefðu
myndast á yfirborðinu er
sprengingin varð og geisla-
virkt rykið sloppið þar út.
Gæti þetta hafa orsakast ann
að hvort af missmíði í jarð-
göngum eða of mikilli
sprengjuorku.
Þessi tilraun var gerð í
Semipalatinsk tilraunasvæð-
inu í Kazakhstan, sem er eitt
helzta tilraunasvæði Rússa,
þar sem flestar tilraunirnar
hafa verið gerðar að undan-
förnu. Sværi þetta er víðáttu
mikið og gróðurlítið, en vel
staðsett í nánd við iðnaðar-
borgir, og þaðan eru góðar
samgöngur við önnur héruð
Sovétríkjanna. í>að er á jarð-
skorpubelti, sem leiðir vel
jarðhræringar og liggur yfir
til norðurhéraða Norðurland-
anna.
Novaya Zemlya, ein stærsta
eyjan í Norður-íshafinu út af
strönd Síberíu, er annað
mesta tilraunasvæði Rússa.
Liggur eyjan um 800 kíló-
metra frá nyrztu ströndum
Norðurlanda, þ.e. Norður-
Noregs, og þaðan er auðvelt
að fá heildarmynd af tilraun-
utium.
Færri tilraunir hafa verið
gerðar á Novaya Zemlya en
við Semipalatinsk að undan-
förnu, og þær tilraunir, sem
þar eru gerðar virðast þjóna
öðrum tilgangi. Yfirleitt er
um orkumeiri sprengingar að
ræða á eyjunni, og ekkert
virðist gert til að draga úr
áhrifum sprenginganna. Hugs
anlegt er að Rússar séu þar
að gera tilraunir með „hrein-
ar“ sprengjur nálægt yfir-
borði jarðar, þ.e. með nýjar
tegundir sprengja, sem valda
lítilli geislun. I>ess konar
sprengjur mætti nota sem
nokkurs konar „dauðageisla“,
sem útrýmdu óvinunum án
þess að spilla andrúmsloftinu
fyrir væntanlegum innrásar-
her.
Rússar virðast hafa verið
Framhald á bls. 12
Sprengjustrókur frá atómsprengingu
„HAGSTÆÐUR"
VIÐSKILNAÐUR
17ramsóknarblaðið segir sl.
1 sunnudag að viðskilnaður
vinstri stjórnarinnar hafi ver
ið „hagistæður“. Um þann við
skilnað er forsætisráðíherra
vinstri stjórnarinnar, Her-
mann Jónasson, vafalaust
bezta og öruggasta vitnið.
Hann sagði á Alþingi 4. des.
1958 er hann skýrði frá
lausnarbeiðni stjórnar sinn-
ar: „Við þetta er svo að bæta,
að í ríkisstjórninni er ekki
samstaða um nein úrræði í
þessum málum, sem að mínu
áliti geta stöðvað hdna háiska-
legu verðbóiguþróun, sem
verður óviðráðanleg, ef ekiki
næst samkomlag um þær
raunhæfu ráðstafanir, sem
lýst var yfir að gera þyrfti
þegar efnahagsfrumvarp rík-
isstjórnarinnar var lagt fyrir
Aiþingi í vor.“
Þannig lýsti sjálfur for-
sætisráðherra vinstri stjórn-
arinnar viðskiilnaði ríkis-
stjórnarinnar. Er þetta að
mati Framsáknarmanna „hag
stæður“ viðskillnaður?
PÓLITÍSKT
OFSTÆKI
libískt ofstæki kommún-
ista virðist nú vera að
ganga út yfir öll heilbrigð og
skynsamleg takmörk, ef
marka má forustugrein blaðs
ins sl. sunnudag, þar sem því
er haldið fram, að rikisstjórn
in líti á atvinnuileysi sem
„hagstjórnartæki“. í þessum
efnum fer bezt á að viftna tiíl
ummæla forsætisráðherra,
Bjarna Benedikbssonar, í
áramótagrein er hann sfcrif-
aði í Morgunblaðið á gamlL
ársdag, en þar sagði hann m.
a': „Hið eina raunhæfa hag-
stjórnarráð, sem rífcisstjórnin
hefur ekki viljað beita í bar-
áttunni við verðbólgu-na, er
að stofna til atvinnuleysis í
því skyni að hafa þar með
taumhaild á kaupgjaldi og
standa á móti óhæfilegri
þenslu.... Að óreyndu skal
því ekki trúað að margir ís-
lendingar gjörist talsmenn
þviiíkra úrræða. Á valdatíma
stjórnar „hinna vinnandi
stétta“, sem sumir kölluðu
svo, á árunum 1934 ti'l 1938,
var abvinnuleysi hér í Reýkja
vík stundum svo mifcið, að
svaraði til þess að tóunda
hver fjölskylda í bænum
byggi við atvinnuleysi. Þeir
sem þá hörmungartóma muna
vilja áreiðanliega flestir, flest
til vinna að koma í veg fyrir
að nokkuð þviliíkt beri hér
oftar að höndum“.