Morgunblaðið - 25.01.1967, Side 15

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 25. JANÚAR 1967.
15
BRAGI ÁSGEIRSSOINI:
Philip Guston, er ættaður frá
MontreaL Hann hefur unnið í
•bstrakt stíl síðan 1948. Hann á
myndir I Museum of Modern
Art, Whitney og Phillips auk
annarra safna. Hann er hrjúfur
kóloristi, og litur hans ber
greinilega vott norðlægs upp
runa. Umboðsmaður hans er
Sidney Janis.
Mark Rothko, er fæddur í
Dvinska í Rússlandi 1903. Flutt-
ist árið 1913 til Portland í Ore-
gon. Nam frá 1921—’23 við Yale
háskóla. Árið 1925 við Arts
Students League New York.
Kenndi með hléum frá 1929—’55
við ýmsa ameríska háskóla. —
Einkasýningar síðan 1933 í leið-
andi söfnum í Evrópu og Ame-
ríku m.a. Stedelijk Museum,
Amsterdam 1961, Kunsthalle
Basel, Museum ’d Art Moderne,
París 1962 og Museum of Mod-
ern Art í New York. Tók þátt
í 24 Biennalinum í Feneyjum
1948 og Dokumenta II í Kassel
1959. Auk fjölmargra annarra
sýninga. Býr í New York. Hin
stóru monuimentölu og massívu
form hans virka fremur frá-
hrindandi við fyrstu kynni en
venjast vel. Sýnir á vegum
Sidney Janis.
AÐ ÞESSU sinni kem ég með
stutta kynningu á nokkrum
myndlistamönnum, sem framar-
lega standa í þeirri hringiðu, er
listalíf New York borgar er, og
má það skoðast sem tilraun til
að koma lesendum í nokkurs-
konar New York liststemningu,
áður en farið skal út í alvarlegri
hluti. Inngangur er það alla-
jafna.
Að segja frá myndlist í heims-
borg einsog New York og lífinu,
sem er lifað kringum hana, er
efni í mikinn doðrant. Þetta er
orðið svo margþætt og flókið
og dreift um borgina alla, síðan
Greenwich Village, sem áður var
Mekka listamanna er ekki leng-
ur borgarhluti, sem einkennist
af lágri húsaleigu. Einfaldasta
lausnin er maður vill gera þessu
einhver skil er að lýsa þeim
áhrifum, sem maður verður fyrir
við lauslega yfirferð, annars vex
þetta allt yfir höfuð manni.
Margur álítur, að New York
hafi tekið forustuna af París í
listum og þá einkum myndlist,
en af því hef ég litlar áhyggjur,
því að ég held, að það sé óþarfi
að brjóta heilann um hugsanleg-
an heimsmeistaratitil, þar sem
myndlist er annars vegar. í
mörgum tilvikum eru það ein-
mitt aðkomumenn engu síður en
innfæddir, sem blása nýju og
fersku lífi í listirnar, jafnvel
menn og konur, sem koma frá
ólíkustu afkimum jarðskorpunn-
ar. Það er nefnilega ávinningur
að því að geta litið á hlutina
úr fjarlægð, því þá sér viðkom-
andi ‘svo margt, sem allflestir
innfæddir eru blindir fyrir.
og köttum bera vott um auðugt
hugmyndaflug, litagleði og eru
ríkar af kvenlegum yndisþokka,
og það er höfundurinn ekki síð-
ur. Hún er greinilega satýristi:
höggmyndir hennar, sem eru
nokkurs konar þrívíddar collage-
myndir, eru áframihald súrreal-
isma með tilhneigingu til hins
absúrda (fjarstæðukennda).
Robert Rauschenberg er nafn,
sem aðdáendur poplistar þekkja
og raunar allir, sem eitthvað
fylgjast með nútímalist. Hann
hefur ranglega verið nefndur
upphafsmaður poplistarinnar, en
vissulega er hann þar einn
fremstur í flokki. Hann hlaut þá
viðurkenningu fyrir nokkrum
árum að hlotnast aðalverðlaunin
á Biennalinum í Feneyjum, og
vakti það heimsathygli á sín-
um tíma og hneykslun margra.
Hann var velþekktur ljósmynd
ari löngu áður en nokkur minnt-
ist á málverk hans. I grundvallar
atriðum sér hann engan mun á
málverki og ljósmynd. Honum
finnst alltaf eitthvað magiskt við
að fylgjast með tilorðningu
mynda í myrkraklefanum —
hvernig myndin verður til stig
af stigi — og þegar hann málar,
finnst honum hið sama. Jafn-
framt því sem hann málar, dans-
ar hann einnig o gsemur ablletta
á nútímavisu. Hann sýnir hjá
Leo Castelli, sem er velþekktur
stuðningsmaður poplistamanna.
Allir þekkja áíhrifin við að
koma í áður óþekkt en fallegt
hérað — en þeir dást að fegurð-
inni við heimamenn, þá reka
þeir sig á, að þeim þykir fátt til
finnast um hrifninguna. Aftur
á móti breytist viðhorf heima-
manna, er þeir flytjast á mölina
og fá samanburð. Þá birtast æsku
Marisol (Esoobar), er fædd í
París af Venezulönsku foreldri.
Hún nam list í París, Los Angel-
es og New York. Höggmyndir
hennar af fjölskyldum, hundum
stöðvarnar í nýju ljósi. Vinsældir
átthagamálverka verða auðskil-
in, ef þetta er haft til hliðsjón-
ar.
Svo vill til að flestir þeirra,
sem ég valdi hér til kynningar
af handahófi, reyndust einmitt
aðkomumenn, er ég gáði betur
að, og sumir jafnvel langt að
komnir.
Hér skal ferill eins málara tek-
inn til meðferðar, nokkurnveg-
inn sæmilega, tilviljun réði hver
varð fyrir valinu, en hvað aðra
snertir, læt ég duga örstutt
ágrip.
Eins og flestir vita má finna
allt, sem mannlegt ímyndunarafl
getur hugsað sér, í þessari borg
— auk mesta ríkisdæmis og al-
gerustu örbirgðar. Þetta hlið við
hlið.
LIST NEW YORK
Ad Reinhardt, fæddist í Buff-
aló í New York fylki 1913. Kom
til New York 1915 og nam við
Columbia College, þar sem hann
tók Baohelorgráðu í listum —
nam einnig við New York há-
skólann frá 1946—’50. Ferðaðist
um Evrópu og Asíu. Kennir síð-
an 1947 við ýmsa leiðandi há-
skóla og hefur skrifað í ýmis
fremstu listtímarit vestra um
nútímalist. Hefur haldið einka-
sýningar síðap 1944 m.a. í New
York, Leverkusen, París og Los
Angeles. Hefur tekið þátt í mörg
um sýningum amerískrar nútíma
listar í Ameríku og Evrópu.
Myndir hans einkennast af
hárfínum yfirgángi mjög dökkra
tóna — oft svo fínum að augu
áhorfandans sjá bara svartan
flöt í upphafi en greina svo
smám saman fleiri fleti og marga
liti (!) Hefur þetta oft valdið
misskilningi fljótfærinna áihorf-
anda og komst m.a. í heimspress
una fyrir nokkrum árum, er
blöð birtu fregnir af sýningu
í New York, þar sem sæjust bara
kolsvört málverk og allt seldist!
Sýnir hjá Betty Parson.
William de Koonig fæddist í
Hollandi 1904 og nam list i Rott-
erdam. Hann vann upphaflega
fyrir sér sem húsamálari, út-
stillingamaður og geirði vegg-
málverk, m.a. á heimssýninguna
í New York 1939. Sýnir hjá
Sidney Janis.
Flest söfn, er eittíhvað kveður
að varðandi nútímalist í Banda-
ríkjunum og víðar, eiga eftir
hann verk. Hann málar í kröft-
ugum abstrakt — expressjónisk
um stíl.
Franz Kline fæddist í Pennsyl
vania 1910 og vann sem realisti
til ársins 1945. Hann er frægur
fyrir hin hvít-svörtu kalligraf-
ísku málverk sín, sem orka mjög
sterkt á áhorfandann í öflugum
einfaldleik smum. Hann dó langt
fyrir aldur fram árið 1963 og
var það mikill skaði amerískri
myndlist. Hann sýndi aðallega
hjá Sidney Janis.
Harold Rosenberg, gagnrýn-
andi með óræðið augnaráð og
skuggalegan svip, ræður örlögj
um manna með penna sínum.
Hann hefur skrifað í fremstu
listtímarit Ameriku og nýtur
miils álits þar vestra. Hann hef-
ur látið frá sér fara bækur um
ýmsa nútímamálara — ein af
síðustu bókum hans er um
Arshile Garky.
Framhald á bls. 21