Morgunblaðið - 08.02.1967, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 8. FEBRÚAR 1967.
í Kaupmannahafiiar-blöðum:
t
Dómar um bók Hannesar Péturs-
sonar ,Langt hjem til mennesker'
hægt að færa gó'ð rök fyrir því,
SKÖMMU fyrir Jól kom út í
Danmörku úrval úr ljóðum
Hannesar Péturssonar skálds,
þýtt af Poul P. M. Pedersen.
Fara hér á eftir í þýðingu dóm-
ar, er bókin fékk í Kristeligt
Dagblad“ og í Berlingske Aften-
avis, en ritdóma þessa hefur
Poul P. M. Pedersen sent Mbl.
til birtingar. Greinin í Kriste-
ligt dagblad er eftir Bent
Windfeld, en í Berlingske Aft-
enavis eftir Steffen Hejlskov
Garsen.
Úr „Kristeligt dagblad"
1964 byrjaðd skáldið Poutl P.
M. Pediersen útgáfu á safni ís-
lenzkra nútímaljóða, sem á að
gefa okkur innsýn í verk ís-
lenzkra skáida á brefðum grund-
velii. Nú er annað bindið í þess-
um flokki komið út. „Langt hieiim
tfill manna," eftir hið unga skáld
Hannes Pétursson, sem sam-
fcvaemt upplýsingum þýðanda er
fæddur 1931, og hefúr sent frá
sér þrjár 'ljóðabaekur og eina
smásagnabók, síðan að hann hióf
ritíhöfundaferi'l sinn 1955.
Sem nafn á bókina hefur Poul'
P. M. Pedersen valið fyrstu orð-
in í kvæði sem er í raun og veru
mjiög táknrænt. Kvæðið fjailar
uim nokkra menn sem einangrast
upp í óbyggðum sökum illveð-
urs. Þegar þeir eru að verða úti,
brýzt einn þeiirra af stað út í
óvéðrið í þeim tilgangi að Leita
byggða. Leið hans ligigur yfir
miklair torfærur, en hanu er
kniúinn áfram af 'ltönguninni að
(kiomast ti)l byggða og ennfrem-
ur af umbiyggju fyrir þeim sem
eftir voru í óbyggðunum. Leit
hans mistekst. Þessir atburðir
gefa raunhæfa mynd af því sál-
artega ástandii sem oft er iýst á
tókan bátt í mútímaská'ldskaip;
Mfi er einikennist af einstaklings
hyggj'U og tilfinningaikulda, og
þess vegna reyna sum skáid að
finna betri framtíð í hinu ó-
þekkta — en oft án árangurs.
Hannes Pétunsson hefur einnig
þegar bundizt þesssari virðing-
arverðu evrópsku hefð, og það
sem hanu bætir við frá eigin
brjósti, eirrkennist af ísienzkum
uppruna han®. Þar koma áhrif-
iu frá hinni trjóstrugu, stór-
skornu náttúru fram, og ábrif
frá hinum auðuga íslenzka forn-
sagnaheimi, — bvort sem hanm
notar fiornsagnirnar eða þjóðsög-
ur. (Atíhugasemdir þýðanda vísa
les’andanum örugga leið gegnum
þetta skemmtilega, eftirtektar-
verða, en ókunrna efni).
Ská'ldi’ð hiefur þroskaðan hæfi-
leilka til þess að nota og breyta
þessu og öðru sögulegu efrti og
láta það vera sem tákn fyrir nni-
tíma vandamál, en það er ekki
hiægt að neita þvi, að skoðanir
hans eru dálítið hefðbundnar og
einhæfar. Sem dæmi má nefna
kvæðið Kopernicus, þar sem
hann táikar andstæðurnar miWi
hins trygga heims miðaldannia
og örvæntingar og öryggisleysis
nútímans,
Og aftenen under mSnélys og
stjerner
kommer de hjem fra marken;
vinden bringer
kiakkens lave klang, nár die
ludende og stiMe
Hannes Pétursson
fölger stien forbi en forvitret
krucifiks
með fædrenes slidte redskafoer
pS s'kuldrene
með glade over at alter lov-
bundet fast:
der mSne og vinde, her vej og
blomst.
De ved ikke hian som ofte hiliser
pa dem om dagen
huggede denne jord fra rSdden
rod og slynged
en lig en sten iahgt ud i míörke
og tomhed.
Þó að Hannes Pétursson sé að
vísu ekikti einn af meiri háttar
skáldum samtímans, er bann þó
athiyglisverður höfundur. Þa'ð er
þess vegna fyllsta ástæða til
þess að vera þakklátur hinum
duglega og góða þýðanda.
Úr „Berlingske Aftenavis"
Að sínu leyti er erfiðara að
dæma skáldskap á máli sem er
skýlt manns eigin, heldur en
skáldskap á fj'arsikýldara máli.
í skyldum umhverfum er svo
margt sem er líkt, að maður
hyllist til að setja það verk sem
uim er að ræða inn í hefðic
manns eigin lands, — eða rétt-
ara sagtt, lesa bókin'a út frá skáld
skap á móðurmálinu. Manni
finnst efcki a’ð það sé nauðsyn-
legt, að sjá verkið í sínu þjóð-
lega samhengi. Og jafnvel þó að
maður leggi sig fram við að sjá
bókmenntasöguna úr því, getur
maður ekki losnað við þær lestr-
arvenjur sem lestur innlendra
bóka Skapar.
Það er því einnig sipuming
hvort maður getur dæmt verk-
að það sem gaignrýnandiinn á
að dærna eru áhrif hins erlenda
skáldskapar í eigin landi. í
þessu tilfel'li Ijóðasafn íslend-
ingsins Hannesar Péturssonar,
„Langt heim til manna“, og gildi
þess fyrir danska ijóðaunnend-
ur.
„Langt heim til manna“, eru
áreiðanlega nútímakvæði í ís-
lenzkum skáldskap, og er sagt
frá því í eftirmála þýðanda, en
í döns-kum sikáldskap orkar
bókin sem eftirhljómur skáld-
skapar frá þriðjia og fjórða ára-
tug aldarinnar. Bæði með Ail-
liti tiil stíls og forms heyrir
Hannes Pétursson til ihirns
danska heretica tímabiis. —
Kvæði eins og „Talað við út-
sprungið tré“, minnir á l1a Oour:
Poul P. M. Pedersen
Skjald blir jeg ikke flörend jeg
föler at du er strömmet ind í mit
blod og jeg blevet dig:
en iövgrön harpe í mörkets og
lysets hænder,
himlens og jordens, blevet en
levende bro
der sammenknyttter sol og kölig
jord,
'blevet en mægtig tíonegiver í li-
vets hænder
en harpe af levende strenge —
lisom du.
Þessar tvær myndlíkingar,
trjálýsingin og hörpulýsingiin
rekst ma’ður á í „Tréð“ eftir ia
Cour, næstum því sami skilning-
ur og sarna afstaða:
Egernet, Fugleme forlod min
Krone
da Klippen styrtet ned hvorpaa
jeg stod,
nú hænger mina Rödders Har-
pestrenge *
tonl'ös í Luften, 'kun en s idiste
Flænge
i Klippevæggen hölder om en
Rod.
Billererne krýber endnu paa min
Stamime,
den siidste 'lil'Lebiitte Livets Flam
me,
og jeg har sifcj ult mig baig mit
eget Löv,
jeg rækker det den sidste Storm
i Möde
selv gemt bag fjerne Horisonters
Lys
ydrnyg og stille, næsten ikke ti'l.
O du so.m 'ænker levende og
döde
til dette underlige store Spil,
ske som du vil.
Lad Luften hele bagved mig sin
Sti,
men lad mig synge för end jeg
skai falde,
skænk mig en Gang i Sagnes
Evighed
at være trofast, ’eve nær jer alle,
bundet forsidiste Ganig. Helt fri.
Það er enginn vafi á hvort
kvæðið er betra. Eintal lia Gours
er hlutlægara en hijá Hannesd
Péturssyn'i, yfirgripsmeira og
kröPugra. Það er dálítið barna-
legur og rómantískur folær yfir
kvæðum Hannesar Péturssonar,
óhefluð tilbeiðsla á gróðrinum.
— 1940—1950 rakst maður á
svipaða afstöðu hjá Frank Jæg-
er og Ole Wivel — orsakast þetta
ef til viil af sameiginegum upp-
runa Dana og íslending'a, áhuga
fyrir iþýzkri menn-ingu hjá
Stefan Georg, Rainer Maria
Rilke og Emst Jiinger.
Eins og þeir hefur Hannes
Pétursson yndi af fomsögunum,
hin.u á’h'rifamikla eintali og
sjá'lfslýsingunnji. Hanm gerir
landsLagið á íslandi og annars
staðar í Evrópu að hugmymduim
andlegra krafta. Hann lætur
persónur úr fornsögum tala.
Han-n sikrifar um hina átoyrgðar-
miklu köllun skáldsins. Jafn-
framt því sem fornsögusvi'ð
hans er byggt að miiklu leyti
upp á íslenzkri þjóðtrú og ork-
ar mjög staðbundin. Ef til vil'l
er það áhrifamesta í skáldskap
Hannesar Péturssonar sjálflslýs-
ingarskáil'dskapur hans bleiikur
og litlaus.. Lesið kvæðið „Stor-
by.“
Her er jeg fange, vildledt i den-
ne trange
taglöse ’abyrint af asfalt og sten.
Og inderst Minotauros, menne-
sikeæderen, udyret.
Menjeg bryder stadig ud, og
pröver ikke
selve vejen ud: i en fugl siom
tegner
cirkel over et tárn, i træer pá
drömmende rejse
til himmel og jord, voksende sem
grönne fyrtárne
iangs garden, i sti'lle vanid og
vand
sem kastes
i flontænen pá torvet og gilitrer
mod siol ag m&ne
finder jeg min udgang, den silkre
vej som ábnes
til anden sammenhiæng, ti' mere
mangfoldig helhed
en labyrirtt hvor ingen ved
hvad
der bor inderst,
Berið sa-man við fyrsta erind-
ið af kvæði Jörgens Gustava
Brandts: „Tre koncepter 1“ —
báðir eru þeir Hannes og Gust-
ava borganbúar.
Eftir formiddagsopvaagneni*
sipredte sekvenser,
vak snik -isnak i bilernes og hor
nenes ekkorum
endu fugle, taarnure og kinke-
klokker, larmen
ved siden af, under og over den
sammenfiltrede trængsel,
arsenalet af ansigter, skæg, öde
læggere og sövndraigere,
efiter de dotobe’t ovvarmede
aarer
omlöbet i ne ned're regioner,
bortsivende, og dagen klares,
staar umærkeligt en stumhed,
som en emkél t stemme
i den rejiste ’ufit.
Hannes Pétursson flýr frá
borgimni en Gustava Brandlt
dvelur þar. Þar sem íslending-
urinn notar hefðbundin lands-
lagstákn; fuglinn, trén og
brunninn, — einlhversskonar sfcH-
færða skemmtigarðaborg, skap-
ar Gustava Brandt stórbor.gar-
áhrif úr brærigraut af hluta-
heitum. Þar sem Harnnes Péturs-
son er ti'lforeytimgalaus og ófág-
a'ður, er Kaupmannahafnarorð-
fiæri Danans fijiörlegra og undir-
fiöruHega sett saman.
„Storby" er ekki il'ítilmótlegt
kvæði, þvert á móti. Upptoygg-
ing þess er nrein (rammaupp-
setning), setningaskipun er
ákveðin (a'Htaf þrír liðir) og
kvæðið er greinilegur symbol-
ismi (endir þess táknar hið vél-
ræna). En kvæðið er ekki sann-
færandi og ekki kröftugt. Það
geta að vísu nokkrir danskir
lesendur fundið 'lífssikoðun
siína á iþvtí, en þá hlýtúr Mfissikoð-
un þeirra jafnframt að veca á-
hrifalaus af skálskap höfunda 6.
áratugsins, — áhrifalaust af
kröfum okkar tima um frum-
leika og viðkvæmni.
Poul P. M. Pedersen hefur
þýtt kvæði Hannesiar Pétursson-
ar. Ritdómarii getur ekki sagt
um hvað í kvæ'ðunum er Pouls
P. M. Pedersens ag hivað er
Hannesar Péturssonar. En hvort
sem annar er undir áhrifum fná
hinum, koma Ijóðin fiyrir sjón-
ir sem dönsk kvæði ag verður
það að töljiasit þeim til hrós®,
jafinvel þótt kvæði þessi séu dá-
'Lítið ópersónuleg.
ið á öðrum grund'velli. Það er
* ‘ i. r
SANDBLÁSTUR
MÁLMHÚÐUN
Fyrsta flokks efni og vinna.
HÉÐINN
Seljavegi 2. — Sími 24260.
Til sölu
falleg 3ja herb. nýleg íbúð í Vesturbænum.
Laus fljótlega.
STGURÐUR REVNTR PÉTURSSON, HRL.,
Óðinsgotu 4, sími 21255 og 20750.
____________________________________________i
Ritari óskast
Stúlka óskast með góða vélritunarkunnáttu og vel
að sér um annað er lýtur að ritarastörfum.
Gert er ráð fyrir kunnáttu og hæfni er svarar til
10. launaflokks kjarasamnings opinberra starfs-
manna (Ritari I.) — Til greina kemur starf hálfan
daginn. — Uppl. á skrifstofunni kl. 10—12 næstu
daga.
Vita- og hafnarmálaskrifstofan.