Morgunblaðið - 08.02.1967, Blaðsíða 14

14
MOKGUNBLAÖIÐ, MIÖVIKUDAGUR 8. FEBRUAR 1967.
Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Ritstjórnarfulltrúi:
Auglýsingar:
Ritstjórn:
Auglýsingar^ og afgreiðsla:
í lausasölu kr.
Áskriftargjald kr. 1^5.00
Hf. Árvakur, Reykjavík.
Sigfús Jónsson.
Siguröur Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6.
Aðalstræti 6. Sími 22480.
7.00 eintakið.
á mánuði innanlands.
ERLEND VERKFRÆÐI
AÐSTOÐ
Tj’inkenniileg er sú iðja
■*-J sumra að ala stöðugt á
tortryggni þjóðarinnar gagn-
vart erlendum mönnum og
starfi þeirra í ökkar þágu.
Við þessa iðju er einskis svif-
ist og gjarna gripið til fuil-
yrðinga, sem eru algjörlega
úrt í hött eins og glöggiega
hefur komið í l'jós siðustu
daga, vegna ummæla Ingólfs
Jónssonar, samgöngumála-
ráðlherra, um hraðbrautar-
gerð á íslandi á næstu árum.
En ráðherrann benti á nauð-
syn þess að fá heimsþekkt
verkfræðingafyrirtæki til að
taka þátt í áætlunargerð um
hraðbrautarlagningu til þess
að unnt væri að fá erlend lán
til stókra frambvæmda. Þessi
ummæii Ingólfs Jónssonar
hafa orðið Þjóðviijanum til-
efni langra hugleiðinga
um þátttöku erlendra sér-
fræðinga í framkvæmdum
hér á landi og reynist sann-
leiksástin ekki ýkja mikil í
þeim skrifum. Þannig gerir
Þjóðviljinn að umtalsefni stt.
sunnudag undirbúning að
Búrfelisvirkjun og segir:
„Fyrirtækið Harza Engineer-
- ing Company Intemational
var ekki va'lið ti'l verksins
fyrir tilistilli allþjóðabankans
heldur samkvæmt kröfu
svissneska alúmhringsins.“
En hverjar skyldu staðreynd-
imar vera í sambandi við
starfsemd þessa tiltekna verk
fræðifyrirtækis á íslandi? í
stuttu máli þær, að vinstri
stjórnin fékk það til ^ess að
rannsaka haustið 1957 skil-
yrði tiíl stórvirkjunar í Jök-
ulsá á Fjöl'lum í sambandi við
umræður, sem fóru fram um
álverksmiðju hér á landi. í
framihaldi af því fram-
kvæmdi þetta bandaríska fyr
irtæki athugun á því, hvernig
heildarvirkjun Þjórsár og
Hvítár yrði bezt fyrirkomið
og árin 1961 til ’65 voru þeir
að athuga og gera áætl'un um
stórvirkjun í Þjórsá, Hvítá
eða Jökulsá með álverk-
smiðju fyrir augum. Vinstri
stjórnin, sem kommúnistar
áttu sæti í, taldi sér því nauð-
syhlegt að leita til erlends
verkfræðifyrirtækis á þess-
um tíma og hafði Sigurður
Thoroddsen þó starfandi verk
fræðiskrifstofu hér á landi á
þeim tíma. Þetta litla dærpi
sýnir glögglega meðferð Þjóð
viljans á staðreyndum.
Sannleikurinn er auðvitað
sá, að um áratuga skeið hafa
íslendingar notfært sér þjón-
ustu þekktra erlendra verk-
fræðifyrirtækja við áætlunar
gerð um virkjanir og fleira
og ástæðan er ekki, að íslend
ingar hafi á þessu tímabili
ekki haít hinum traustustu
verkfræðingum á að skipa,
heldur fyrst og fremst sú að
alþjóðlegar lánastofnanir
krefjast þess að áætlunar-
gerð sé undirbúin af heirns-
þekktum fyrirtækjum. Þann-
ig má benda á, að erlendir
verkfræðingar gerðu áætlun
um virkjun Ljósafoss millli
1930—1935, einnig um bygg-
ingarhluta írafossvirkjunar
og Steingrímsstöðvar. Erlend
ir verkfræðingar gerðu áætl-
un um fyrstu hitaveitu í
Reykjavík og þeir gerðu einn
ig áætlun um Skeiðsfoss-
virkjun. Erlent verkfræðifyr
irtæki gerði áætlanir um jarð
hitaorkuver á Suðvestur-
landi á árunum 1960 til 1964
og frá fornu fari og al'lt til
þessa dags hefur það ákveðna
fyrirtæki verið ráðunautur
Rafmagnsveitu Reykjavíkur,
Sogsvirkjunar og Rafmagns-
veitna ríkisins í ýmsum
raftækniilegum málum, eink-
um varðandi varmaafls-
stöðvar.
íslendingar eiga mikinn
hóp vel menntaðra verkfræð
ingá, sem þjóðin ber fullt
traust ti'l og þeir hafa einn-
ig sýnt það með verkum sín-
um, að þeir eru þess trausts
verðugir. E.t.v. gjalda þeir
þess á erlendum vettvangi,
að þeir eru synir fámennrar
þjóðar, en af þeim sökum
hafa þeir ekki átt þess kost
að koma upp verkfræðifyrir-
tækjum á heimsmælikvarða,
sem alþjóðlegar lánastofnan-
ír byggja lánastarfisemi sína
á. —
Þau ummæli samgöngu-
málaráðherra, sem urðu
kom'múnistum tilefni þessara
skrifa snertu einmitt hrað-
brautarlagningu og spyrja
má, hvort það sé ekki einmitt
á sviði vegagerðar, sem okk-
ur skortir einna mesta
reynslu. Aðrar og stærri
þjóðir leggja fuM’komnar
hraðbrautir á ótrúlega
skömmum tíma, en fram til
þessa höfum við aðeins lagt
eina slíka braut og verðum
að viðurkenna, að lagning
þeirrar brautar tók mun
lengri tíma en hefði orðið í
öðrum löndum. Ef við æflum
að Ijúka hraðbrautargerð á
stuttum tíma, tekst það ekiki
nema með alþjóðlegu útboði
á erlendum lánamörkuðum
og til þess að það beri ful'l-
nægjandi árangur verðum
við að fá erlend verkfræði-
fyrirtæki til þess að vinna að
áætlunargerð um slfkar fram
kvæmdir, en auðvitað í sam-
vinnu við íslenzkra sérfræð-
inga
Kosningar fram-
undan í Indiandi
1 FJÓRÐA sinn frá því að
þeir hlutu sjálfstæði munu
Indverjar á næstunni ganga
til frjálsra kosninga, þar sem
kosið verður til sambands-
þingsins í Nýju-Delhi og til
þjóðþinganna í hinum ein-
stöku sambandsríkjum lands
ins, sem eru 17 að tölu. Eiga
þessar kosningar að fara fram
15.-21. febrúar n.k. og hafa
um 22 millj. manns kosning-
arrétt að þessu sinni. Kosið
verður um 521 þingsæti í sam
bandsþinginu og um 3395
þingsæti í sambandsríkjun-
um Þetta verða því umfangs-
mestu lýðræðislegu kosning-
arnar, sem fram fara í heim-
inum.
Stærsti flokkur landsins,
Kongressflokkurinn hefur far
ið með völd í landinu frá
1947. Örlög stjórnar hans
kunna að verða ráðin nú, því
að sl. ár var eitt erfiðasta, sem
um getur í sögu landsins.
Lamandi innanlandsóeirðir
og kyrrstaða í utanríkismál-
um settu svip á stjórnmál
landsins og efnahagsástandið
var þannig, að líf milljóna
manna var undir því komið,
að skip erlendis frá næðu á
réttum tíma til indverskra
hafna með gjafahveiti og
hrísgrjón.
Enginn efast um, að Kon-
gressflokkurinn, sem hlaut
375 þingsæti af 509, sem kos-
ið var til í síðustu sambands-
þingkosningum, muni verða
stærsti flokkur lands-
ins að loknum kosningum
þeim, sem í vændum eru.
HEILDARLÖG-
GJÖF UM
ORKUMÁL
TVíkisstjórnin hefur nú lagt
fram á Alþingi mikinn
lagabálk um orkumál og hef-
ur þar verið steypt saman í
eina hei'ldarlöggjöf einstök-
um lögum, sem í gildi hafa
verið á hinum ýmsu sviðum
orkumáia og þeim breytt í
samræmi við nýjar aðstæð-
ur.
Helztu atriði þessa frum-
varps eru að bomið skal á fót
sérstakri Orkustofnun, sem
annast rannsóknir, áæt'lana-
og skýrslugerðir á sviði orku
mála og verði ráðherra til
ráðuneytis í þeim efnum,
jafnframt því sem stofnun
þessari er ætlað að auðvelda
samvinnu al'lra þeirra aðila
er starfa að orkumálum.
Stofnað verður embætti orku
málastjóra, sem svarar nán-
ast til embættis "aforkumála
stjóra nú, með þeirri breyt-
ingu að Rafmagnsveitur rík-
isins eru teknar undan því
embætti og faMa undir em-
bætti rafmagnsveitustjóra
ríkisins.
Þá skal sarnkv. frv. skipa
sérstaka Tækninefnd Orku-
Frú Indira Gandhi, forsætis-
ráðherra Indlands.
Síðustu mánuði hafa hins
vegar komið fram greinileg
merki þess, að öflug and-
staða er að myndast innan
Kongressflokksins og stjórn-
málasérfræðingar eru þeirr-
ar skoðunar, að svo kunni
að fara, að flokkurinn klofni
að kosningumum loknum og
að örlagarík breyting muni
þannig eiga sér stað á flokka-
skipun landsins á næstu ár-
um.
Þegar hafa margir leiðandi
stjórnmálamenn í sambands-
ríkjunum sagt skilið við
flokkinn og tilkynnt, að þeir
muni stofna eigin flokk að
kosningunum liðnum. Er
þetta afleiðing þeirra deilna
um stefnumörk, sem upp
stofnunar og raforkusjóður
og jarðíhitasjóður verða sam-
einaðir í Orkusjóð og Orku-
ráð kemur í stað ra/forku-
ráðs.
Það nýmæli er í þessu
frumvarpi, að afnumin er
einkaréttur ríkisins til þess
að reisa og reka raforkuver
en hins vegar er leytfi Aliþing
is eða ráðherra áskilið til
slí'ks rekstrar.
Með frumvarpi þessu hef-
ur rnikið starf verið unnið að
því að koma orkumálum
landsmanna á nýjan og hent-
ugri grundvöl'l og er ekki að
efa að þessi heMdarlöggjöf
um orkumál mun hafa já-
kvæð áhrif á nýtingu orku-
linda landsins í ^ramtíðinni.
OFSAFENGNAR
ÖGRANIR
‘Kað fer ekki á milli mála, að
" Kínverjar ha'lda nú uppi
ví'svitandi ögrunum í garð
Sovétríkjanna og virðast
stefna að því marki að knýja
Sovétríkin til róttækra að-
gerða gegn Kína. Hinar ótrú-
legu og ofsafengnu aðgerðir
Rauðu varðliðanna gagnvart
sovézkum sendiráðsstarfs-
mönnium hafa tekið á sig slnk-
ar myndir að menn hljóta að
velta því fyrir sér, hvort þol-
komu eftir dauða forsætisráð
herranna Nehrus og Shastris.
Indira Gandhi forsætisráð-
herra og dóttir Nehrus hefur
ekki alltaf getað jafnað á-
greininginn milli vinstri og
hægri arms Kongressflokks-
ins að undanförnu, er mikl-
ir erfiðleikar utanlands og
innan hafa steðjað að. Ein-
kennandi fyrir þessa þróun
var sá árekstur, sem varð á
milli hins hægri sinnaða jám
brautarmólaráðherra, S. K.
Patils og hins vinstri sinn-
aða Krishna Menons fyrr-
um utanríkisráðherra, þar
sem hinn síðarnefndi varð að
lúta í lægra haldi með þeim
afleiðingum, að hann var
ekki íramar hafður í fram-
boði fyrir Kongressflokkinn.
Samkvæmt varfærnislegu
mati er gert ráð fyrir, að
Kongressflokkurinn kunni að
tapa 70 til 80 þingsætum. í
komandi kosningum. Ef það
yrði, þá myndi einnig að-
staða Indira Gandhi verða
veikari en áður. Möguleiki
hennar á því að verða for-
sætisráðherra að nýju er
hins vegar undir því kominn,
hvort hinir andstæðu hópar
innan flokksins koma sér
saman um annað forsætis-
ráðherraefni en hana eða
ekki. Fram til þessa hefur
ekkert bent í þá átt, að svo
myndi verða.
Hinir 16 flokar stjórnarand
stöðunnar leitast við í öllum
sambandsríkjum að koma á
fót kosningabandalögum gegn
Kongressflokknum, en helztu
Framhald á bls. 18
inmæði Sovétstjórnarinnar
sé ekki senn á þrotum.
Á sa-ma tíma og þessir at-
burðir gerast í Kína er for-
sætisráðherra Sovétríikj'anna
í opinberri heimsókn í Bret-
landi og sikoðun margra er
sú, að þessi heimsó'kn hafi
veru'lega þýðingu, þar sem
Sovétríikjunum sé nú mjög í
mun að komast að einhvers
konar samkomuilagi um mál-
efni Evrópu vegna hinna
nýju viðhorfa í samskiptum
Sovétrílkjanna og Kína.
Enn haifa engar skynsam-
legar skýringar komið fra-m á
a'tburðunum í Kína, sem
verða ofsafengnari með
hverjum deginum sem líður.
Margt' bendir til þess, að
Sovétríkin muni '. 'engstu lög
forðast stjórnmálasMt við
Kína, þar sem þau geri sér
grein fyrir því, að Kínverjar
stefni vísvitandi að því mieð
ögrunum sínum. Hins vegar
er ljóst, að aðgerðir Kín-
verja gagnvart sovézka sendi
ráðinu í Peking og sovézkum
sendiráðsstarf'smönnum þar
geta ekki staðið tii lengdar
án þess að tM sl'íks korni og
hafa þá skapazt alveg ný við-
horf í hinum kommúniska
heimi, sem hljóta að hafa
mjög víðtæk álhrif á aMa upp
byggingu heimskerfis komm
únismans.