Morgunblaðið - 17.02.1967, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 17. FEBRÚAR 1967.
Minning:
Pétur Ásmundsson Brekkan
Fæddur 4. maí 1897
J Dáinn 9. febr. 1967.
PÉTUR Ásmundsson fæddist á
Brekkulæk í Miðfirði, foreldrar
hans voru Ásmundur Jónsson
bóndi á Brekkulæk og kona hans
Messína Margrét Bjarnadóttir.
4>au voru 7 systkinin á Brekku-
læk sem náðu fullorðinsaldrL
í Húnaþingi átti Péttrr marga
Tini og þangað norður fór hann
oft á sumrin eftir að hann varð
óvinnufær og dvaldi þar þá um
tíma hjá kunningjum sínum.
|>að heyrði ég oft að honum var
Anægja að minnast þeirra ferða.
Friðrik eldri bróðir Péturs fór
«il Danmerkur ungur og hugðist
▼inna sér þar fé og frama með
ritstörfum eins og fleiri íslend-
fngar á þeim árum. Hann varð
•íðar kunnur ritlhöfundur á
Norðurlöndum og hér heima.
Pétur hugðist fara að dæmi bróð
«tr síns, en Friðrik mun hafa ver-
ið þess letjandi og varð ekki af.
Priðrik tók upp ættarnafnið
Brekkan og tók Pétur það eftir
H»onum; kenndu þeir sig þannig
Tið æskuheimili sitt Brekkulæk.
Vafalaust var Pétur efm í rithöf-
«md, hann hafði góða frásagnar-
gáfu og kunni góð skil á íslenzku
máli. En það átti ekki fyrir hon-
«im að liggja að leggja stund á
■líkt nema sem tómstundagam-
•n. Pétur vann við venjuleg
•veitastörf fram yfir þrítugsald-
«ir. Aldrei heyrði ég hann ræða
«m búskap eða sveitastörf og
niun honum ekki hafa verið þau
•érlega hugstæð. Þó var hér
«in undantekning, því hann
minntist oft á göngur og réttir,
•inkum leitir á Arnarvatnsheiði,
«n þar var hann vel kunnugur.
Þessar minningar komu ljóst
jfram í kvæði sem hann orti á
eeinni árum og heitir Á Svartar-
hæð.
Til Siglufjarðar flutti Pétur
1930 og bjó þar fram undir
1940 hjá Þorbjörgu systur sinni
og manni hennar Steingrimi Ey-
íjörð, lækni. Þeir mágar voru
•Wjög samrýmdir, báðir gaman-
•amir og hagorðir.
Á Siglufirði var Pétur lengi
fcókavörður við héraðsbókasafn-
1ð og um eitt skeið ritstjóri
blaðsins Siglfirðings. Á Siglu-
girði eignaðist Pétur tvær dætur.
Árið 1940 kvæntist Pétur Ingi-
björgu Einarsdóttur og flttttu
þau þá austur á Djúpavog og
voru þar í tvö ár. Þ_au hjónin
voru síðan um tíma í Árnessýslu
og síðan lengi í Bjólu í Rangár-
Tallasýslu, fyrst á búi Gunnars
frá Selalæk en síðan fengu þau
Bjóluhjáleigu og höfðu þar þá
imávegis búskap. Pétur stundaði
þá löngum vegavinnu þar austur
i sveitum _en konan sá þá um bú-
•kapinn. Ég kynntist Ingibjörgu
•kki mikið en mér virtist hún
* greind og ákaflega var hún dug-
leg og myndarleg húsmóðir.
Þau eignuðust þrjú börn sem
oú eru öll fullorðin og hið efni-
legasta fólk. Elstur er Einar,
bann er nú búsettur í Þykkva-
bænum. Yngri sonurinn, Rúnar,
•r í Reykjavík. Yngst var Ósk,
•g býr hún í Reykjavík.
Pétur missti konu sína 1953
•g syrgði hana mikið, og var það
vafalaust þung raun fyrir hann
•ð missa hana svo fljótt. Ekki
varð honum tíðrætt um þá sorg
fremur en annað mótlæti sht.
Hann kom þá börnum sínum í
fóstur hjá góðu fólki. Árið 1950
varð Pétur fyrir því áfalli, sem
bann bjó að síðan. Var hann
•ftir það ófær til allrar vinnu
•g gekk síðan við tvo staíi.
Nokkrum sinnum þurfti hann
að vera á sjúkrahúsi í lengri
tíma. Annars leigði hann sér
herbergi í Reykjavík og sá pá
um sig sjálfur og bjargaðist
furðulega, þó erfitt væri um
•llar hreyfingar.
Ég kynntist fyrst Pétri Brekk
•n vorið 1944. Hann var þá vinnu
Baaður * Ríólu hiá Gunnari írá
rnáli og kunni vel að tala við
konur. Ekki ætla ég að segja
hér sögur af ástamálum hans,
enda kann ég fáar. Hitt vissi
ég að hann átti góða vini meðal
kvenna að öllum ás^amálum
slepptum, og mikill styrkur var
honum að þeirra vináttu í erfið-
leikum seinni ára.
Pétri var mjög annt um börn
sín og hann var þeim góður fað-
ir og umhyggjusamur. Mikla
gleði hafði hann af þeim er þau
heimsóttu hann. Eftir að Einar
sonur ha»s kvæntist og eignaðist
heimili var Pétur einatt l»nga
tíma hjá honum í Vestmannaeyj-
um. Hvarvetna þar sem Pétur
kom eða dvaldi fylgdi honum
glaðværð og gaman. Hann var
fróður og minnugur, einkum á
sögu fyrri tima og samtíðarat-
burði. Hann hafði víða verið og
kunni góð skil á mönnum og
málefnum víða um land. í bók-
menntum okkar var hann þaul-
iesinn, einkum í ljóðagerð.
Þau skáld sem honum voru
kærust munu hafa verið Grímur
Thomsen og Jón Þorkelsson —
Pornóifur. Einnig hafði hann
mikið dálæti á Matthíasi
Jochumssyni og Davíð frá Fagra-
skógi, en þó munu þeir Grímur
og Fornólfur hafa verið honum
nánari. Hann hafði óbeit á mörgu
í nýrri ljóðágerð og fór ekki
dult með það.
Pétur kunni skil á mörgu í
bókmenntum Norðurlanda og
'hafði lesið drjúgt á þeim tungum
einkum skáldverk.
Þó Pétur væri fróður í mörg-
um efnum, þá gat hann hæg-
lega tekið upp léttara hjá þegar
það átti við og var þá manna
glaðastur í ræðu.
Pétur duldi ekki skoðanir sín-
ar á mönnum og málefnum, en
þó var hann enginn þrætumað-
ur, enda mjög kurteis í fram-
komu allri og háttum.
Skapmaður var Pétur Brekk-
an þó hann færi vel með það,
og væri hinn mesti stillingar-
maður þegar honum þótti ekki
annað hæfa.
Hann breytti lítt um skoðanir
eftir tízku og aðstæðum en var
þó enginn sérvizkumaður á
nokkurn hátt.
Ég veit vel að saga Péturs var
á köflum raunasaga og hann
fann oft fyrir því að margt hefði
mátt falla betur í haginn. En
hann var enginn harmatölumað-
ur og sízt vil ég fara með neina
kvenstafi í þessum kveðjuorð-
um, enda held ég að gleðistundir
hans hafi verið fleiri en þær
dimmu. Menn með hans luodar-!..
fari finna oft gleði og ánægju
þar sem ólundarmenn sjá ekki
ekki gott eða fagurt. Því er gott
að minnast Péturs nú þegar
hann er horfinn af sviðinu, enda
held ég að flestir eigi góðar
minningar um Pétur Ásmundsson
Brekkan sem kynntust honum.
15. febrúar 1967.
Sveinbjörn Beinteinsson.
Selalæk, en kona Péturs hafði
þar búsforráð innanhúss. Ég var
þarna við bústörf í hálfan mán-
uð meðan beðið var eftir vor-
manni sem ráðinn var frá 14.
maí.
Það vfldi svo til að Pétur átti
afmæli skömmu eftir að ég kom,
og af því ég var þess áskynja að
hann hafði gaman af ljóðagerð,
tók ég mig til og orti afmœlis-
brag. Pétri þótti býsna gaman að
þessu tiltæki og eftir það var
mikið ort þessa daga, sem ég var
á Bjólu.
Ég hitti Pétur oft eftir þetta
þó stundum liði langt milli
funda. Sjaldan munum við haía
fundizt svo að ekki yrði til ein-
hverjir kveðlingar, ekki djúp-
fundinn skáldskapur að jafnaðL
en okkur til gamans og stundum
þeim sem nálægir voru. Einnig
skiptumst við oft á bréfum, og
voru þá tíðast einihverjar yrk-
ingar þar innanum. Bóklestur og
ljóðagerð munu hafa verið helzta
skemmtun Péturis þegar aðstæð-
ur leyfðu og eftir að hann hætti
að geta unnið var þetta helzta
dægradvölin.
Pétri var létt um að yrkja, en
tíðum heflaði hann lítt kveð-
skap sinn, enda mun hann ekki
hafa tekið það hlutverk alvar-
lega. Bezt féll honum að yrkja
gamanbragi og valdi sér þá helzt
að yrkisefni stjórnmálamenn og
aðra þá sem voru áberandi í
þjóðfélaginu. Hann hafði glöggt
auga fyrir öllu broslegu í at-
höfnum slíkra manna. Stundum
átti hann þó til að snúa kveð-
skapnum í skammaræður eins
og hann væri á ný orðinn rit-
stjóri við stjórnmálablað. Jafn-
an var þó gamansemin ríkust í
kveðskap hans. Af og til orti þó
Pétur alvarleg kvæði og hann
kunni vel tökin á slíku verki.
Yrkisefnin voru þá tíðast sögu-
leg efni eða minningar frá yngri
árum, einkum úr fjallleitum eða
um landið og náttúru Islands.
Um langt skeið orti Pétur all-
mikið í Spegilinn og auðkenndi
þann kveðskap með stöfunum
C X. Pétur átti marga vini hvar
sem hann fór, og var þó ekki
allra vinur. Hann var trölítrygg-
ur maður og mátti ekki heyra
vinum sínum hallmælt og aldrei
vissi ég hann yrkja skop um þá
sem hann taldi vini sína.
Rangt væri að haía þá eyðu í
sögu Péturs að geta þess ekki að
hann var maður ölkær nokkuð
og kvenhollur. Naumast mun
hann otft hafa drukkið vín sér til
vansa eða svo það yrði til baga.
Þó sagði hann mér að vínhneigð
sín hefði um eitt skeið verið úr
hófi fram. Þá gekk hann í stúlku
og var alger bindindismaður um
tíma. Annárs drakk hann vín
sér til gamans en engum til
meins eftir að ég kynntist hon-
um, vínið gladdi þá hjarta hans
en æsti hann ekki til ofstopa.
Þó Pétri þætti vín gott og
kynni oftast vel með að fara, þá
er þó víst að hann hafði miklu
meira yndi af kunningsskap við
konur, enda var hann vinsæll
meðal kvenna, hann var við-
ræðuaóður oe alaður. diarfur í
ATHUGASEMD
frá vegamálastjóra
Herra ritstjóri!
í blaði yðar hinn 8. þ.m. birt-
ist ritstjónnargrein um erlenda
verkfræðiaðstoð. í niðurlagi
greinarinnar segir svo orðrétt:
„Aðrar og stærri þjóðir leggja
fullkomnar hraðbrautir á ótrú-
lega skömmum tíma, en fram til
þessa höfum við aðeins lagt eina
slíka braut og verðum að viður-
kenna, að lagning þeirrar braut-
ar tók mun lengri tima en orðið
hefði í öðrum löndum".
Þessi ummæli verða vart skilin
á annan veg en þann, að það hafi
verið reynsluleysi og vankunn->
átta þeirra íslenzku verkfræð-
inga og verktaka sem stóðu að
lagningu Reykjanesbrautar, sem
urðu þess valdandi, að lagning
þess vegar „tók lengri tíma en
orðið hefði í öðrum löndum", svo
að notuð séu orð leiðarahöfund-
ar.
Lagning Reykjanesbrautar tók
sex ár og segja má hálfu*ári
betur, þar sem nú er verið að
ljúka seinasta spottanum ofan
við Hafnarfjörð. Er það vissu-
lega langur tími við ekki lengri
veg. En ástæðan fyrir þessum
langa byggingartíma er ekki sú,
sem höfundur leiðarans getfur í
skyn, heldur einfaldlega það, að
fjármagn var ekki fyrir hendi
til þess að vinna verkið hraðar
en gert var. Með þeim mannafla
og tækjum, sem notuð voru við
lagningu Reykjanesbrautar, hetfði
hæglega mátt vinna verkið á
þremur árum í stað sex, ef fjár-
öflun til verksins hefði verið
tryggð fyrirfram og hægt hefði
verið að skipuleggja framkvæmd
ina með tilliti til þess.
Ég leyfi mér einnig að full-
yrða, að lagningu Reykjaness-
brautar hefði ekki verið lokið
neitt fyrr en raun varð á, þó að
erlent verkfræðifyrirtæki hefði
verið fengið til þess að gera
áætlanir um verkið, því að verk-
fræðilegur undirbúingur tafði
aldrei framkvæmdirnar.
Hitt er svo annað mál, að „með
öðrum þjóðum“ hetfðu menn ekki
hafið framkvæmdir við lagningu
vegarins, fyrr en fjáröflun var
tryggð í allt verkið. En líklega
væri Reykjanessbraut ólögð enn,
ef beðið hefði verið eftir því.
Og er það ekki einmitt þetta,
sem veldur því, að ýmsar opin-
berar framkvmdir taka hér einn
og tvo áratugi. Menn treysta því,
að allt muni blessast, ef aðeins
sé hægt að byrja.
Það ber vissulega að fagna því,
ef nú verður hægt að gera stórt
átak í lagningu hraðbrauta með
erlendu lánsfé og tryggja með
því, að unnt verði að ljúka til-
teknum verkum á skömmum
tíma. Hvort leita verður til er-
lendra verkfræðifyrirtækja um
áætlanagerð í því sambandi, fer
að sjálfsögðu meðal annars eftir
stærð verketfnanna og þeim tíma,
sem verður til undirbúnings. En
hafa ber og í huga við ákvörð
un áfanganna, að lán þarf að
endurgreiða og að lagning hrað-
brauta hér á landi er ekki verk-
efni, sem unnt er að leysa í eitt
skipti fyrir öll, en vex árlega
fneð vaxandi umferð.
Virðingarfyllst,
Sigurður Jóhannsson.
Slasaðist á leið frá borði
ÞANN 13. janúar sl. var í Hæsta-
rétti kveðinn upp dómur í máli,
er Jón Antoníusson, Reykjavík,
höfðaði gegn Sambandi ísl. sam-
vinnufélga, þar sem hann krafð-
ist greiðslu skaðabóta, samtals
að fjárhæð kr. 323.677,00, vegna
slyss, er hann varð fyrir, þegar
hann var að fara frá borði m. s.
Helgafells en Jón var skipverji
á því skipi.
Nánari tildrög eru þau, að þ. 7.
janúar 1955 féll Jón Antoníus-
son efst úr landgangi m. s. Helga-
fells, sem lá við Grófarbryggju
í Reykjavík, með þeim atfleiðing-
um að hann slasaðist allmikið og
hlaut við slysið 15% örorku. Slys
þetta varð aðfaranótt þ. 7. janú-
ar og kvöldið áður hafði Jón
verið á dansleik ásamt fleira
fól'ki. Eftir dansleikinn fór Jón
um borð ásamt tveimur öðrum
til að ná í lykil að íbúð þeirri,
sem hann átti hér í Reykjavík.
Sagði Jón svo frá, að landgang-
ur akipsins hefði þá verið reistur
upp á borðstokk skipsins við 2.
lest og hefði halli hans verið á
að gizka 60°—70°. Dvalist var
um borð í um hálfa klukkustund.
Frásögn Jóns um slysið er á þá
leið, að hann kvaðst hafa stigið
efst í landganginn landsmegin
við borðstokk. Sökum ótfullnægj-
andi útbúnaðar í framlengingu
á landgangsböndum hefði hann
þurft að beygja sig mikið fram
og ekki náð strax handtfesti á
böndunum, en runnið á þver-
bita, sem hafi verið sleipur atf
kolasalla og tjöru og hentst út
af LandgangLnum. Honum hafi
tekizt að sveifla sér inn á við á
bryggjuna, en annars hefði hann
lent á bryggjubrúninni og fallið
rotaður í sjóinn.
Stetfnandi, Jón Antoníusson,
kvaðst telja, að orsftkir slyssins
væru þær, að landgangurinn
hefði verið mjög brattur og hetfði
hann verið uppi á lunniwgunni
fyrir framan brúna í stað þess
að hann hefði átt að vera í
landgangsportinu. Landgangur-
inn hefði verið óupplýstur og
ekkert ljós nær honum en vinnu-
ljós uppi í möstrum. Einnig hetfði
landgangurinn verið mjög sleip-
ur, þar sem um daginn hefðu
verið affermd kol og tjörustaur-
ar, en landgangurinn ekki þveg-
inn að því loknu. Þá hetfði einn-
ig verið snjóbloti á. Vegna bratt-
ans á landganginum kvaðst
stefnandi hatfa þurft að beygja
sig til þess að ná efst á land-
gangsböndin. Taldi stefnandi að
eigendur skipsins ættu að bera fé
bótaábyrgð gagnvart sér vegna
afleiðinga slyssins.
Samband ísL samvinniufélaga
krafðist sýknu í málinu og taldi
skipafélagið, að slysið væri á
engan hátt sök þess. Landgangur
skipsins og önnur tæki hetfðu
verið í fyllsta lagi og þannig
fyrir komið, að ekki hefði á
annað betra verið kosið. í mál-
inu hefði ekkert komið upp, sem
benti til nokkurs missmíðis 1
þessu etfni. Landgangurinn hefði
sjáltfur verið heill og eins og slík
tæki ættu að vera. Staður han«
á skipinu hefði einnig verið rétt-
ur eftir atvikum. Hátt hefði ver-
ið í sjó og því eðlilegt að land-
gangurinn hefði verið brattur.
Stefnandi hefði verið vanur sjó-
maður og þekkt tæki skipsins
vel, svo og allar aðstæður. Á
hinn bóginn hefði hann verið
undir áhrifum áfengis og hefði
það m. a. verið orsök að slysinu.
Allmörg vitni voru leidd í mál-
inu, en ekki er hér rúm til að
rekja framburð þeirra.
1 héraðsdómi varð niðurstaðan
sú, að sök var skipt, þannig að
skipafélagið var látið bera %
tjónsins, en stefnandi sjálfur Vt.
Hæstiréttur breytti þeirri nið-
urstöðu og taldi umbúnaði land-
gangsins áfátt að því leyti, að
ekkert reipi eða handrið var frá
landganginum yfir borðstokkinn
og niður á þilfar skipsins, en
hinsvegar hefði Jóni Antoníus-
syni borið að haga för sinni úr
skipinu með sérstakri aðgæzlu,
þar sem honum hefðu vel verið
kunnar þær aðstæður, sem fyrir
hendi voru. Yrði slysið aðallega
rakið tH þess, að hann hetfði ekki
viðhaft þessa gát. Var hann þvl
sjálfur dæmdur til að bera tjón
sitt að % hlutum, en skipatfélag-
ið að % hlutum. Heildartjón
stefnanda var talið kr. 221.994,04
og því fékk stefnandi sár dæmd-
ar kr. 88.797,62 og að auki skyldi
skipafélagið greiða kr. 32.000,00
í málskostnað fyrir báðum dóm-
um svo og vexti atf hinni dæmdu
fjárhæó