Morgunblaðið - 04.03.1967, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 4. MARZ 1967.
Útgefandi:: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Yigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og aígreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
í lausasölu kr. 7.00 eintakið.
Áskriftargjald kr. 105.00 á mánuði innanlands.
FARSÆL LAUSN
¥> íkisstjómin hefur nú lagt
**■ fyrir Alþingi frumvarp
til laga um ráðstafanir vegna
sjávarútvegsins, en með því
er ráðgert að lögfesta þær að-
gerðir, sem ríkisstjórnin hef-
uir þegar hoðað, að hún muni
beita sér fyrir til þess að
tryggja rekstursgrundvöll vél
bátaflotans og frystihúsanna,
en hið mikla verðfall á fryst-
tim fiskafurðum hefur skap-
að frystihúsunum mikla erfið
leika og jafnframt gert þeim
ókleift að greiða hærra fisk-
verð.
Meginefni þeirra ráðstaf-
ana, sem ríkisstjórnin hyggst
beita sér fyrir er að greidd
skuli 8% meðalviðbót á fisk
verð til þess að jafna þann
mismun, sem annars hefði
orðið á kjörum sjómanna á
þorskveiðum og annarra
starfsgreina, og einnig til
þess að draga úr áhrifum
hækkunar útgerðarkostnaðar.
Jafnframt mun ríkisstjórnin
beita sér fyrir stofnun sjóðs,
með 130 milljón króna fram-
Lagi til þess að veita frysti-
iðnaðinum 55—75% verðbæt-
uc vegna verðfalls á fram-
leiðsluafurðum þeirra, sem
jrm síðastliðin áramót nam
una 11% miðað við meðalverð
ársins 1066 og talið er að
frekari verðlækkanir séu
framundan.
Til þess að standa straum
*f þessum útgjöldum mun
annars vegar verða ráðstafað
130 mil'ljónum króna af
greiðsluafgangi ársins 1966
ttl verðbóta á frystar fiskaf-
urðir en hins vegar er ráðgert
í frumvarpinu að lækka
greiðslur til verklegra fram-
kvæmda á fjárlögum ársins
1967 um 10%, en áætlaður
sparnaður af því mun nema
um 65 milljónum króna. Þá
«r jafnframt farið fram á
heimild ti‘1 þess að lækka
greiðslur til Jöfnunarsjóðs
sveitarfélaga fyrir árið 1966
um 20 milljónir króna og
loks er gert ráð fyrir, að í
reynd muni framlag til Rfkis-
ábyrgðasjóðs á árinu 1967
reynast 15 miilljónum króna
lægra en gert var ráð fyrir
í fjárlögum ársins. Samtals
nema þessar upphæðir 100
milljónum króna, sem sam-
svarar þeirri upphæð, sem
leggja verður fram ti'l
greiðslu 8% meðalviðbótar á
fiskverðið.
Auk þessara meginráðstaf-
ana, er ætlunin samkvæmt
frumvarpinu að greiða 20
milljónir króna til verðbóta á
Mnu- og handfærafisk og jafn
framt að greiða viðbótarbæt-
ur á línufisk, veiddan á tíma-
bilinu 1. okt. til 31. des. 1966
umfram þá 25 aura á kíló,
sem þegar hafði verið ákveð-
ið með lögum að greiða
skyldi. Þá er samkvæmt
frumvarpinu einnig heimilað
að greiða úr ríkissjóði 10
milljónir króna til verðbóta
á útfluttar afurðir af öðrum
fiski en síld og loðnu. Afla-
tryggingarsjóði er heimilt að
ákveða, að bætur til togara
vegna aflabrests 1966 skuli
miðast við úthaldstíma þeirra
á því ári, og loks mun ríkis-
sjóður leggja fram 50 milljón
ir króna 1967 til framleiðni-
aukningar frystihúsa.
Með þessum fyrirhuguðu
ráðstöfunum hefur á farsæl-
an hátt tekizt að leysa þau
miklu vandamál, sem verð-
fallið á útflutningsafurðum
íslendinga hefur skapað 1
undirstöðuatvinnuvegi þjóð-
arinnar. Og ánægjulegt er, að
þetta hefur tekizt með sam-
komulagi við útgerðarmenn,
sjómenn og frystihúsaeigend-
ur og án þess, að lagðir verði
á nýir skattar, en óhætt er að
fullyrða, að allur almenning-
ur í landinu telur eðlilegt, að
fremur sé dregið úr ýmsum
útgjöldum ríkisins, en að
lagðir verði á nýir skattar,
enda mundi það ekki sam-
ræmast verðstöðvunarlögun-
um.
ENDURSKIPU-
LAGNING FRYSTI-
IÐNAÐARINS
FMtt meginatriði í frumvarpi
ríkisstjórnarinnar um
ráðstafanir vegna sjávarút-
vegsins eru fyrirhugaðar að-
gerðir til endurskipulagning-
ar hraðfrystiiðnaðarins, en
sem undanfari þeirrar endur-
skipulagningar er fyrirhug-
að, að fram fari athugun á
rekstraraðstæðum og fjár-
hagslegri upphyggingu frysti
iðnaðarins, en á grundvelli
þeirra athugana verði gerðar
tillögur um betri uppbygg-
ingu iðnaðarins, aukna hrá-
efnisöflun, tæknibreytingar
og fjárhagslega endurskipu-
lagningu.
í fylgiskjali með stjórnar-
frumvarpinu er sérstaklega
rætt um þessar fyrirhuguðu
aðgerðir og á það bent, að
vandamál hraðfrystiiðnaðar-
ins eru öðrum þræ$i fólgin
í skorti á samræmi milli af-
kastagetu á hverjum stað og
þess hráefnis, sem fyrir hendi
er á staðnum mikinn hluta
ársins og jafnvel á öllum árs-
tímum. Lagfæringar á þessu
eru hugsanlegar annars veg-
ar með aðgerðum, sem stuðla
að auknu og jafnara framboði
Enn um bláeygu Indíán-
ana á bökkum Missouri
EINS og áður hefur verið sagt
frá hér í blaðinu er fyrir
nokkru komin út í Englandi
bók eftir brezka sagrufræðing-
inn Riehard Deacon og ber
heitið „Madoc and t'he Discov
ery of America". 1 bók þess-
ari heldur höfundur því fram
að fursti nokkur frá Wales,
Madoc Ab Owain Cwynedd
hafi gist strendur Ameríku
rúmum þremur öldum fyrir
daga Kólumbusar og sezt þar
að með liði manna er nú heit-
ir Alabama, Tennessee og
Georgia.
Brezka blaðið „The Sunday
Express" segir nokkuð frá bók
þessari sl. helgi og rekur sum
ar þær stoðir er Deacon renn
ir undir þessa kenningu sína
um vesturför Walesbúa seint
á 12. öld eða nánar tiltekið
árið 1170. Nefnir blaðið nokk-
ur dæmi úr bókinni og segir
frá ýmsum atvikum er Dea-
con tilfærir og hefur úr ýms-
um áttum. Lesendum til fróð-
leiks og skemmtunar verður
nú drepið á það helzta sem
grein Sunday Express getur
um. Greinarihöfundur er
Robert Pitman.
Fyrst segir frá atvi'ki einj,
sem átti sér stað 1801 er ung-
ur brezkur liðsforingi ættaður
úr Wales, staddur á gistihúsi
í Washington, atyrti þjón
einn, walískrar ættar líka,
fyrir slæma þiónustu og mælti
á walísku. Honum til mikillar
furðu vék sér þá að honum
frammi fyrir mér Rauðskinni
með málað andlit og talaði
þessa fornungu Breta svo vel
að helzt var að heyra, sem
hann hefði alið allan sinn ald
ur í nágrenni Snowdon".
Önnur saga segir frá því er
prestur nokkur, Morgan Jon-
es, féll í hendur Indíánum á
heimleið frá Carolina til Virg
iniu og bjóst við engu frem-
ur en bráðum bana. Þetta var
árið 1966. í öngum sínum varð
guðsmanninum það fyrir að
hann mælti á walísku og
skipti þá skjótt um. Indíán-
arnir leystu hann úr böndum
og tjáðu honum á sömu tungu
Framhald á bls. 23.
Walískur smabátur, curwyg
(coracle á ensku), sem eins
og sjá má var borinn á bakinu
þegar með þurfti. Myndin er
gerð um 1820.
Indíáni er sat þar nærri og
spurði á sörru tungu: ,,Er
þetta móðurmál yðar?“ Sjálf-
ur kvað Indíáninn þetta mál
sitt móðurmál og ættflokks
síns og hefðu þeir það fyrir
satt að forfeður þeirra hefðu
komið frá fjarlægu landi i
austurvegi, handan við höfin.
Liðsforinginn vissi ekki hvað-
an á sig stóð veðrið, því eins
og hann sagði: „Þarna stóð
Grind úr „Roogrig" eins og
þeim sem Mandanir notuðu.
hráefnis og hins vegar með
ráðstöfunum, sem miða að
breytingu á uppbyggingu iðn
aðarins, það er sameiningu
frystihúsa eða verkaskiptingu
á milli þeirra.
Til þess að framkvæmd
þeirra tillagna, sem væntan-
lega koma fram að lokinni
fyrrgreindri athugun geti
tekizt sem bezt, er í fyrsta
lagi nauðsynlegt, segir í fylgi
skjalinu, að þau fyrirtæki,
sem hlut eiga að máli hafi
sannfærzt um, að til'lögur
þessar mundu stuðla að öfl-
ugum og fjárhagslega traust-
um frystihúsaiðnaði í land-
inu og sé jafnframt eðlileg
og sanngjörn lausn á vanda-
málum einstakra fyrirtækja.
í öðru lagi þarf að sjá fyrir
allverulegu nýju fjármagni
til þess að framkvæma þær
breytingar á fyrirkomulagi
og rekstri, sem nauðsynlegar
kunna að reynast og í þriðja
lagi þarf að vera kleift fyrir
Ríkisábyrgðasjóð og e.t.v.
Atvinnujöfnunarsjóð og Fiski
málasjóð að gefa eftir skuld-
ir, sem óhjákvæmilegt verð-
ur að afskrifa í sambandi
við nauðsynlegar skipulags-
breytin.gar.
Lögð er áherzla á, að þess-
ari athugun verði að ljúka
innan nokkurra mánaða,
þannig að unnt verði að
ganga frá heildartillögum á
grundvelli þeirra fyrir lok
þessa árs, og hefja þá um leið
framkvæmd tillagnanna. Með
þessum fyrirhuguðu aðgerð-
um til endurskipulagningar
hraðfrystiiðnaðarins er aug-
ljóslega stefnt að því að nota
það tækifæri, sem erfiðleikar
frystihúsanna hafa skapað til
þess að aðlaga rekstur þeirra
breyttum aðstæðum og færa
hann í nútímalegra horf. Er
þess að vænta að rösklega
verði staðið að þessum mál-
um og samtök frystiiðnaðar-
ins sjálfs hafi um það trausta
og örugga forustu.
VERÐJÖFNUNAR-
SJÓÐUR
ær neikvæðu verðbreyting-
ar, sem orðið hafa á er-
lendum mörkuðum undan-
farna mánuði, hafa glögglega
leitt í ljós nauðsyn þess, að
einihverjar ráðstafanir verði
gerðar sem auðveldi út-
flutningsatvinnuvegunum að
bregðast við slíkri þróun,
sem verða kann í framtíðinni.
í greinargerð með stjórnar
frumvarpinu um ráðstafanir
vegna sjávarútvegsins er sér-
staklega að því vikið, að
stefnt sé að því að stofna
verðjöfnunarsjóð og að hugs-
anlegt sé, að löggjöf um slík-
an sjóð verði lögð fyrir næsta
Al'þingi.
Meginþættir í starfsemi
slíks sjóðs mundu verða þeir,
að með innheimtunni í hann
og greiðslum úr honum, yrðu
að nokkru jafnaðar þær sveifl
ur, sem verða á heildarverð-
lagi þýðingarmikiMa afurða-
flokka á mi'lli framleiðsluára.
Við mat á breytingum yrði
miðað við meðaltalsverð
sömu afurða á nokkrum und-
anförnum árum. Sé verð á
ákveðnu ári fyrir ofan þetta
meðaltal, sé inmheimt í sjóð-
inn, en greitt úr honum, ef
það er fyrir neðan. Verðjöfn-
umargreiðslurnar mundu að
sjálfsögðu ekki geta orðið
nema hluti af heildarverð-
breytingunni og væntanlega
ekki meira en um það bil
helmingur hennar.
Ástæða er til að fagna þess-
um ráðagerðum um stofnun
verðjöfnunarsjóðs, sem með
tíð og tíma mundi væntan-
lega ná til aiis sjávarútvegs-
ins. Við íslendingar eigum
svo mikið undir útflutnings-
framleiðslu okkar komið að
tryggja verður með eimhverj-
um hætti, að þjóðarbúið verði
ekki fyrir alvarlegum skakka
föllum vegna skyndilegra nei
kvæðra verðbreytinga á er-
lendum mörkuðum. Að því er
er nú stefnt af hálfu ríkis-
stjórnarinnar að ganga þann-
ig frá þessum málum, að sú
reynsla, sem við höfum orðið
fyrir vegna verðfallsins und-
anfarna mánuði verði hag-
nýtt til þess að koma í veg
fyrir alvarlegar afleiðingar
sLíkrar þróunar í framtíðinni.