Morgunblaðið - 21.06.1967, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 21. JÚNÍ 1967.

Tryggvi Ofeigsson útgerðarmaður:
Tbgaramól
íslendinga
Níu skuttogarar til sölu hjá einum skipasála. — Eitt af stærstu fyrirtækjum
í Bretlandi vill losna úr samningi, sem það hefur gert um 2 skuttogara.
AF 20 togurum Englendinga,
sem hæstir eru með sölur á
brezkum ísfiskmarkaði 1966 er
enginn skuttogari, segir Mbl. 11.
febrúar sl. Hæsti togarinn, Som-
erset Maugham, er af sömu
stærð og íslenzku togararnir. Á
þessum 20 togurum eru 400
menn. Á 20 togurum fslendinga
eru hátt á 6. hundrað menn.
í>etta er margrætt og ritað. Þó
“er það aldrei of oft sagt hag-
ræðingarmönnum, að hinir 20
brezku og hinir 20 íslenzku tog-
arar eru alveg eins hvað sjálf-
virkni snertir. Það eru stéttafé-
llögin og svo Alþingi fslendinga,
sem ákveða mannafjölda á ís-
lenzku togurunum, svo og þeir
•umframmenn, sem ráða verður
vegna vanhalda við brottför úr
höfn. Og svo þeir, sem ganga
með læknisvottorð í landi á
kostnað útgerðarinnar allt upp í
3 mánuði.
Þó er það al'varlegasta ótalið,
Vélstjórastéttin er kornin í land
til þess að gera við bíla og starfa
við drykkjablöndu og þess hátt-
ar. Það er blettur í stéttafélögum
og stjórnvöldum, að svo skuli til
ganga og dýrt spaug. Svo hafa
bær og ríki yfirboðið mennina.
Sjálfvirkni er í stéttafélögun-
um og á AUþingi, aðeins að litlu
leyti í sikipunum sjálfum. Næt-
tækasta dæmið eru hinir 20
brezku togarar.
Bóndi, sam aldrei hefur komið
á sjó nema sem farþegi á strand-
ferðabátum var nú hér á búnað-
arþingi. Hann eyddi þó nokkr-
um tíma í það að reyna að sann-
færa togaraskipstjóra, sem hefur
50 ára reynslu í togarasjó-
mennsku og útgerð í áratugi, .um
það að skutfogarar væru Lausn-
arorðið. Hann sagði, að sitt dag-
blað gegndi þar forustuhlut-
verki. Þetta er íslenzkt. Enginn
sfcuttogari í þessari veröld hefur
fiskað meira en togarinn Maí.
Allir hafa séð hina snjöliu grein
Einars Sigurðssonar 26. 2. ’67
um tap þess togara. Þar hefur
enginn í móti mæit. Grundvöll-
ur togaraútgerðar á Íslandi er
botnlaust fien.
íslendingar hafa sVisvar étið
togaraflota sinn upp úr skinni.
f fyrra skipti á árunum 1930—
1939. f seinna skipti á árunum
frá 16/4 1955 til 1967.
Þegar það kostaði 10 milljóna
króna tap að skrifa sig fyrir ein-
um togara. 1959 ál'eit rí'kisstjórn
Islands passanlegt að auka skipa
stól landsmanna um 5 togara.
Eiganda eins þeirra þótti henta
að losa sig við hann eftir 1—2
ár, enda þótt það kostaði ofan-
nefnda upphæð. Hann var sann-
spár. Hin sikipin eru í gangi sem
kunnugt er. Eitt af þessum skiþ-
um hefur nýlega gengið svo
hressilega, að Bretar bjóða hvað
sem er til þess að geta fengið af
því sikipistjórann. Við þetta verða
íslendingar svo æfir, að þeir
vilja kaupa ekki færri en 3—4
nýmóðins togara, án þess að at-
huga rekstrargrundvöllinn. Ný-
lega ákváðu Hafnifirðingar að
breyta til, setja saman almenn-
ingshLutafélag til kaupa á ný-
móðins togara. Þeirra útgerð
hafði á sl. ári oltið til baka um
milljónir, en þá kom ólánið.
Toppskip þeirra og allrar þjóð-
arinnar gerði svo stóran túr, að
almenningur hélt að skarð
mundi nú höggvið í 150 milljóna
skuld, sem þeirra togaraútgerð
var komiin í. En þegar túrinn
er gerður upp 1 Morgunblaðinu
26. febrúar sl., þá er útkoman
þjóðarskömm. Reykjavíkurborg
getur á þessu ári haldið upp á
20 ára afmæli sinnar bæjarút-
gerðar. Mikiar „vonir“ voru
tengdar við þessi fyrirtæki af
þeirra talsmönnum. Allar götur
steinsteyptar í Hafnarfirði. Öll
útsvör greidd í Reykjavíkur-
borg. Hvort tveggja fyrir gróða
bæjarútgerða. Enda þótt allir
skattgreiðendur finni þungt til
þessara fyrirtækja, þá hafa þau
samnað eitt, svo að ekki verður
um viMzt, að starfsgrundvöllur
fyrir togara er ekki til á íslandi.
Það er önnur saga, að þessi að-
ferð befur nær drepið af sér
alla togaraútgerð á íslandi. Þeg-
ar tekið er tillit til þess, sem
löggjafarvaldið og stéttarfélögin
hafa lagt til þessara mála, þá
er pöntun á nýmóðins togurum
út í loftið.
Telja íslendingar rétt að gera
pöntun á nýmóðins togurum, þá
verður löggjafinn að ganga svo
frá málum, þegar í stað, að nýir
togarar lendi ekki í sömu botn-
leysu hvað rekstrargrundvöll
snertir, sem komið befur svo
berlega í lijós með Maí og
aðra nýjustu togarana. Þá fyrst
fæst almenningur til að leggja
fé í nýmóðins togara. Upphróp-
anir manna um skuttogara inn-
an þings og utan og í blöðum
tekur enginn mark á. „Þú skalt
leggja peninga í togara, en ég
skal leggja á ráðin og stjóma“
— er orðið 'úrelt. Því að það
befur kostað miklar fórnir fá-
tæfkra bæjarfélaga og mangra
annarra. Það hefur komið 1 veg
Togararnir eru og hafa alla tíð
verið skólaskip tslendinga
Frá fyrstu tíð hafa íslenzku
togararnir verið skólaskip. Eng-
inn síldveiðibátur er vel mennt-
ur, ef góðir togaranetamenn eru
ekki meðal skipshafnar. Ekkert
hafnarafgneiðslufyrirtæki í landi
er vel sett án reyndra togara-
manna. Ekkert frystihús getur
án góðra togaramanna verið.
Togararnir eru allra skipa
nauðsynlegastir á ófriðartímum
Það hefur verið sagt, að tog-
aramálim yrðu að ræðast af
hreinskilni. Þessi umsögn er hár
riétt. Um leið og viðurkenna
verður, að togararnir eru íslend-
ingum nauðsynlegir, þá vaknar
sú spurning, hvort togararnir
séu nógu vel menntir. Er ekki
búið að ganga of nærri þeim
úrvals mannsikap, sem var á tog-
urunum?
Hvort vantar okkur togara
eða togaramenn?
Að bíða tímum, dögum og jafn
vel vikum saman eftir mönnum
er nokkuð þekkt í togaraútgerð
á íslandi og að verða að ráða
10—15% fleiri menn en þörf
krefur er algengt, ef býðst.
Hvaða grundvöllur er fyrir
útgerð nýrra togara á fslandi?
Níu skuttogarar eru til sölu hjá
einum skipasala í Bretlandi,
nýir og nýlegir.
Nýlega kom hingað sölulisti
frá Bretlandi. Þar vor,u ekki
færni en 9 — níu — skuittogarar
boðnir til sölu af ýmsum stærð-
um. Sum þessara skipa eru óaf-
hent eigendum, sam þau eru
smíðuð fyrir. Gæti hugsazt, að
um nokkurn afturkipp væri að
ræða? Þetta eru þó myndarleg-
ustu skip, eiga að kosta al'lt að
72 millj. Hvort varpan er tekin
inn á skut eða síðu breytir engu
um rekstrargrundvöllinn.
Nýi, norski skuttogarinn
Longva II. ca. 1300—1400 brúttó-
tonn kom úr fyrsta túr eftir 8
vikur með 430 tonn af frosnum,
pökkuðum flökum, en gat ekki
selt farminn í Grimsby og
varð að landa honum í
geymslu. — Á Longva er
55 manna áhöfn, þar af 5 í vél,
eins og á íslenzku togurunum,
en þyrftu að vera 6. Sá sjötti
þyrfti að vera vegna flökunar-
vélanna. Þetta er nú öll sjálf-
virknin þar um borð og er þó
kunnugt, að Norðmenn hafa yfir
leitt miMu færri menn á sínum
skipum en íslendingar.
Fyrir 2 árurn var skipuð tog-
aranefnd á íslandi til að fara til
Bretlands og vera við flotsetn-
ingu nýs skuttogara, annars af
tveimur, sem smíðaðir voru. Mér
er sagt, að þessir togarar liggi
nú aðgerðarlausir í dokk. Sumir
hafa llátið sér detta í hug heil-
frystingu og fiskurinn væri svo
unninn í frystihúsum hér í landi.
Þær athuganir, sem gerðar hafa
verið af Þjóðverjum í Vestur-
Þýzkalandi eru mjög neikvæðar.
Sömuleiðis þær athuganir, sem
gerðar hafa verið í Ameríku fyr-
ir ísliendinga. Fiskurinn virðist
ekki þola að vera tvífrystur. Þar
að auki er kostnaðurinn fjar-
stæða eins og er. Heilfrystimg
um borð í togara stendur lágt —
og vandræði að losna við hann,
eins og kunnugt er íslendingum.
Nýlega kom hér Hull-iskutfog-
ari, sem hafði fengið 800 tonna
afla í 4 veiðiferðum. f síðustu
veiðitferðum fengu togararnir
Maí 580 tonn og Sigurður 537
tonn á broti af þeim tíma, sem
Huiil-togarinm var í sínum veiði-
ferðum.
Skuttogarar geta sjáltfsagt ver-
ið góðir hlutir hjá þjóðum, sem
kunna með togara að fara og
þurfa að sækja langt. Síðan 1916
hefur á flestu.m þin.gum verið
bætt sköttum og kvöðum á tog-
arana, sem er nú orðið að dráps-
klyfjum fyrir iöngu síðan. Það
verður fyrst að afnema dráps-
klyfjar togaranna. Svo verða
þeir að fá aðstöðu til þess að
vera að einhverju leyti á sínum
gömliu miðum. Án þess er allit
skraf um endurnýjun þeiría
markleysa. Ég fullyrði að skut-
togararnir eru enn á tilrauna-
stigi og síðast en ekki sízt:
1) Menn verða að flást á þá
lenigur en rétt á meðan þeir eru
nýir.
2) Menn verða að fást tii að
losa þá.
3) Menn verða að flást ti'l að
vinna úr þeirn aflann o. fl. o. fL
Tryggvi Ófeigsson.
Þing norrœna verkstjóra
sambandsins í Reykjavík
NORRÆNA verkstjórasambandið
heldur þessa dagana þing sitt í
Reykjavík. Á þinginu eru allir
stjórnarmenn, 14 talsins. Sam-
bandið er stofnað 1922 og þá af
Svíþjóð, Danmörku og Noregi,
en ísland og Finnland gengu í
samtökin nokkru eftir stríð. Þetta
er í annað sinni er slíkt þing
er haldið hér, en í fyrra skiptið
er það var haldið, 1959, mættu
ekki allir stjórnarmenn.
Að samtökunum standa Faell-
esrepraesentationen for danske
Arbejdsleder og Teknis'ke Funkt-
ionarforeninger í Danmörku, Fin-
lands Tekniska Funktionárorgan-
isationers Centralförbund í Finn-.
landi, Noregs Arbeidslederfor-
bund í Noregi, Sveriges Arbetsle-
dareförbund í Svíþjóð og Verk-
stjórasamband íslands. Eru nú
meðlimir samtakanna rúmlega
125 þús. talsins. í Danmörkú,
rúml. 31 þús., í Finnlandi um
15 þús., í Noregi um 8.500, í Sví-
þjóð rúmlega 54 þús. og á ís-
landi vum 650.
Á fundi með fréttamönnum
skýrðu formenn verkstjórasam-
takanna í hverju landi fyrir sig
höfuð þætti starfsemi félaga
sinna. Kom fram að það er í
flestum löndum það sama: Bar-
átta fyrir aukinni menntun
verkstjóra, staða þeirra í launa-
baráttunni og réttarleg staða
þeirra. Hefur á Norðurlöndun-
um að undanförnu verið lögð
mikil áherzla á að bæta mennt-
un verkstjóra, sem þeir sögðu að
væri mjög þýðingamikil.
Atli Ágústsson ritari Verk-
stjórasambands íslands skýrði
frá starfsemi þeirra samtaka.
Sagði hann að það væri þeim
nokkur fjötur um fót að ekki
hefðu tekizt samningar við alla
þá aðila er hefðu verkstjóra í
þjónustu sinni. Væri það höfuð-
nauðsyn fyrir saimtökin að sam-
eina alla undir eitt merki. Þá
gat Atli þess, að staða íislenzkra
verkstjóra í kjarabaráttunnl
væri með nokkrum öðrum hætti
heldur en á hinum Norðurlönd-
unum, þar sem íslenzkir verk-
stjórar hefðu ekki verkfallsrétt.
Annars sagði Atli, að áhugamál
Verkstjórasambands íslands væri
svipuð og hjá hinum Norður-
löndunum og bæri þar fyrst að
nefna aukna menntun verk-
stjóra.
Á þingi Norræna verkstjóra-
sambandsins munu að þessu
sinni verða rædd sameiginleg
málefni landanna og mun þing-
inu ijúka n.k. mánudag. Á morg-
un mun Sigurður Ingimundar-
son alþingismaður flytja ræðu á
námskeiðinu um menntun og
stöðu klenzka verkstjóra fyrr og
nú.
Sjötíu og níu luku prófi
frá Háskólanum í vor
HÉR fer á eftir s'krá yfir þá
kandídata, sem luku prófum fró
Háskóla íslands í vor:
Úr guðfræðideild útskrifaðist
einn stúdent, úr læknadeild 14,
úr tannlæknadeild 8, úr laga-
deild 12, úr viðskiptafræðideild
10, úr heimspekideild 2, B.A.-
prófi luku 20 og 12 luku fyrri
hluta prófi í verkfræði. Fara hér
á eftir nöfn hinna nýbökuðu
kandídata:
Embættispróf í guðfræði:
Halldór Gunnarsson.
Embættispróf í læknisfræði:
Ásgeir Jónsson
Einar H. Jónmundsson
Eyjólfur Þ. Haraldsson
Eyþór H. Stefánsson
Guðmundur ELíasson
Guðmundur Sigurðsson
Guðný Daníelsdóttir
Gunnlaugur B. Geirsson
Gunnsteinn Gunnarsson
Hlöður Freyr Bjarnason
Kristján A. Eyjólfsson
Magnús Skúlason
Þórður Harðarson
Þorvarður BrynjóLfsson.
Kandidatspróf í tannlækn-
ingum:
Egill Jaoobsen
Guðni M. Óskarsson
Gunnar Benediktsison
Ingjaldur Bogason
Pétur H. Ólafsson
Ragnheiður Hansdóttir
Sigurður Bjarnason
Sigurður L. Viggósson.
Embættispróf í lögfræði:
Ásgeir Thoroddsen
Björn Pálsson
Garðar Gíslason
Gísli Sigurkarlsson
Hrafnhildur Gunnarsdóttir
Jakob R. Möller
Jakob Þórir Möller
Kristján Torfason
Ólafur B. Árnason
Ólafur H. Ragnarsson
Þorvaldur Reinhold Kristjánss.
Sigurður Hafstein.
Kandídatspróf í viðskipta
fræðum:
Árni Ágúst Gunnarsson
Baldur Árnason
Guðmundur Guðbjarnason
Hálfdán O. Guðmundsson
Kristján Össur Jónasson
Pétur Jónsson
Pétur H. Snæland
Steinar Höskuldsson
Sveinn Gústafsson.
Þorbjörn R. Guðjónsson.
Kandídatspróf í íslenzkum
fræðum:
Eysteinn Sigurðsson.
Páll Bjarnason.
B.A.-próf:
Anna Kristjánsdóttir.
Björn Þorsteinsson.
Eiður S. Guðnason.
Einar Hjaltested.
Elín Norðdahl Banine.
Elísabet S. Guttormsdóttir.
Guðmundur M. Oddsson.
Guðni Þór Stefánsson.
Hrafnhildur K. Jónsdótth
Jón Ágústsson.
Kristrún Eymundsdóttir.
Pálína Jónsdóttir.
Páll Ingólfsson.
Óskar Ingimarsson.
Sigrún Klara Hannesdóttir.
Snorri Þór Jóhannesson.
Sverrir Hólmarsson.
Valdimar Valdimarsson.
Þór Valtýsson.
Þorsteinn M. Marínósson
Fyrri hluti í verkfræði:
Gisli Viggósson.
Guðbrandur Steinþórsson.
Gunnar H. Jóhannesson.
Halldór Friðgeirsson.
Hreinn Frímannsson.
Níels Indriðason.
Ólafur Erlingsson.
Ragnar Ragnarsson.
Sveinn Snæland.
Tómas Tómasson.
Þóra R. Ásgeirsdóttir,
Þórður Ó. Búason.