Morgunblaðið - 13.09.1967, Side 3

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 13. SEPT. 1867
3
íshendingar í Svíþjóð:
Hvað segja þeir um hægri umferð
Umferðarsálfræðingurinn
Kare Rumar frá Uppsölum
lét hafa það eftir sér í blaða-
viðtali, þegar brey tingin í
hægri akstur var framkvæmd,
að Svíar myndu ekki losna al-
gjörlega við „vinstri villu“
fyrr en árið 2020. Alltaf þang-
að til mættu menn eiga von á
því að meðal Svía leyndust
menn sem vfð skyndilega
hættu brigðu við sem væru
þeir í vinstri umferð.
Þá sagði Anders Englund,
sem stjórnar rannsóknum
sænsku hægri nefndarinnar,
að þeir sem vendust vinstri
umferð frá blautu barnsbeini,
yrðu aldrei fyllilega trausts
verðir í hægri umferð.
Bæði vegna þessara um-
mæla og fyrir forvitni sakir,
þar eð slík breyting sem í
Svíþjóð er nú á næsta leiti
hjá íslendingum, eða hinn 26.
maí 1968, hringdi Mbl. til
nokkurra íslendinga, sem bú-
settir eru í Svíþjóð og spurði
þá álits á breytingunni. Fara
viðtöl við þá hér á eftir.
Jón Karlsson, arkitekt í
Stokkhólmi, sag'öi er við
hringdum til hans og spurð-
um hann um álit hans á H-
umferðinni í Svíþjóð, sam-
kvæmt þeirri reynslu, sem
fengizt hefur nú í um það vil
viku:
— Breytingin hefur gengið
mjög vel og betur en fólk
bjóst við. Lítið hefur verið
um slys og minna en gert
hafði verið ráð fyrir. Það rík-
ir því mikil ánægja hér í Sví-
þjóð með framkvæmd breyt-
ingarinnar.
— Mér finnst þetta ekkert
óþægilegt. Að mörgu leyti
finnst mér mikið betra a'ð
aka í hægri umferð, enda van-
ur að aka í löndum sem hafa
slíka umferð. Hins vegar eru
götur Stokkhólmsborgar allt
öðru vísi en þær voru fyrir
breytinguna og veldur það
nokkrum örðugleikum.
— Mikið og gott starf hefur
verið unnið til þess að búa
göturnar undir þessa umferð.
Fyrir um 4—5 árum var þeg-
ar hafizt handa um það og
mætti t. d. nefna umferðar-
mannvirki eins og Essingen-
leden, sem tekin var í notkun
einmitt í sambandi við breyt-
inguna.
— Ég held að almenningur
sé mjög hlynntur H-umfer’ð-
inni. Hinn geysimikli undir-
búningur hefur haft sín áhrif.
Hætta er þó á að margt aldr-
að fólk eigi í erfiðleikum.
Umferðin er miklum mun
hægari vegna hraðatakmark-
ana og er eigi leyfilegt að
aka hraðar en 40 km á klukku
stund hér í borginni, 60 km
á venjulegum akvegum og 90
km á hraðbrautum. Verður
þeim eitthvað haldið áfram
eftir því sem þörf krefur.
— Jú, dálítið er erfitt að
átta sig á sumum breytingun-
um, sem hér hafa orðið í borg-
inni, en götur eru svo vel
merktar að þetta gengur allt
saman. Þetta mun lagast, er
búfð verður að fjarlægja
gömlu sporvagnastæðin, en
sporvögnunum var öllum lagt
hér við breytinguna. Munu
götur oft og tíðum verða um
helmingi breiðari, er það hef-
ur verið gert.
fram smágallar, sem verður
kippt í lag, en í heild hefur
.breytingin tekizt mjög vel,
sagði Jón Karlsson að lokum.
Þá hringdum við til Vigdís-
ar Þormóðsdóttur, eiginkonu
Sveins Skorra Höskuldssonar,
lektors í Uppsölum. Frú Vig-
dís sagði, að hún hefði að
vísu ekki ekið svo mikið í
bifreið eftir áð breytingin
gekk um garð, en sér virtist
allt ganga hægt og eðlilega.
sem kemur beint á móti
manni á rangri vegarbrún, en
það kemur ekki að sök vegna
hraðatakmarkananria. Það,
sem reynst hefur erfiðast vfð-
fangs er hraðinn. Baráttan við
hann er ströng og margir vilja
gleyma sér á beygjum. Ekki
tjóar að beygja samkvæmt
gömlu reglunum.
— Nei, mér sem manni, sem
alinn er upp við vinstri um-
ferð hefur alls ekki fundizt
breytingin erfið, enda eru all-
— Lögreglan er mjög ströng
og tegur þá er brjóta hraða-
takmörkin. Hafa þúsundir bif-
reiðastjóra verið teknir fyrir
of hraðan akstur. Eftirlit er
strangt, enda tvöfalt lögreglu-
lið í borginni. Hermenn að-
stoða við löggæzlustörf.
— Hver er að y'ðar áliti
ástæðan fyrir því að breyting-
in heppnaðist svo vel?
— Það er sjálfsagt af mörg-
um samverkandi ástæðum, en
mér finnst lögregla, útvarp og
sjónvarp hljóta að eiga geysi-
legan þátt í því. Breytingin
hefur verið undirbúin á rétt-
an hátt. Að vísu er ávallt eitt-
hvað, sem betur hefði mátt
fara af smáatriðum. Það hef-
ur t. d. komið í ljós, að fólk
kvartar yfir því að útblást-
ursrör strætisvagna eru hægra
megin og blása þeir því upp á
gangstéttir, en nú mun eiga
áð leggja fram frumvarp til
laga, þar sem allir eru skyld-
aðir til þess að setja á bif-
reiðir sínar áhald, sem eyðir
eiturloftinu. Þannig koma
Hægri umferð í Svíþjóð.
— Sem fótgangandi vegfar-
andi — sagði frú Vigdís —
finnst mér umferðin hafa
breytzt til batnaðar, umferðar
menning m. a. aukizt til muna.
Menn aka nú mun hægar,
enda í gildi hraðatakmarkan-
ir.
— Nei, annars er breyting-
in ekki mjög mikil fyrir gang-
andi fólk. Auðvitað gilda nú
mun nákvæmari reglur, víða
hafa verið sett upp umferðar-
ljós, þar sem þau ekki voru
áður og allir virðast sýna sér-
staka aðgát og má þakka því,
hve vel hefur gengi'ð og slys-
um fækkað. Margir eru einn-
ig hræddir og fara varlegar en
ella af þeim sökum — sagði
frú Vigdís að lokum.
Einar Grétar Sveinbjörns-
son, konsertmeistari í Malmö,
sagði er við spurðum hann,
hvernig honum hefði fundizt
breytingin:
— Þetta hefur allt gengið
sérstaklega vel. Umferðin er
nú miklu rólegri, en einstöku
sinnum mætir maður bifreið,
Cóð frammistaða íslenzku bridgesveitarinnar:
Eygir möguleika á 3. sæti
1 12. UMFERÐ á Evrópumótinu
í bridge spilaði íslenzka sveitin
við þá svissnesku. Leikurinn var
spennandi, í hálfleik var staðan
43:24 fyrir ísland, en í síðari
hálfleik tókst svissnesku spilur-
unum að jafna leikinn og urðu
’okatölurnar 71:70 eða jafntefli
4 sug gegn 4.
í 12. umferð urðu úrslit þessi:
Spánn vann Pólland 7—1
Bretland vann Noreg 6—2
Líbanon vann írland 7—1
ítalía vann ísrael 8—0
Finnland vann Svíþjóð 5—3
Holland vann Danmörku 6—2
Portúgal vann Frakkland 6—2
Grikkl. vann Tékkóslóvakíu 8—0
Þýzkaland vann Belgíu 7—1
ísland jafnt gegn Sviss 4—4
í 13. umferð spilaði íslenzka
sveitin við þá finnsku og vann
yfirburðasigur 8—0. Stigin voru
113—57 (í hálfleik 50:20).
íslenzka sveitin er nú í 7. sæti
með 63 stig, en ítalska sveitín
er í 1. sæti með 83 stig.
í 13. umferð urðu úrslit þessi:
Noregur vann Spán 8—0
Bretland vann írland 8—0
Ítalía vann Líbanon 8—0
ísland vann Finnland 8—0
Svíþjóð vann ísrael 8—0
Sviss vann Danmörku 5—3
Holland vann Frakkland 5—3
Portúgal — vann Grikkland 7—1
Pólland vann Þýzkaland 8—0
Tékkóslóvakía jafnt Belgíu 4—4
Að 13. umferðum loknum er
staðan þessi:
1. ftalía 83 stig
2. Bretland 72 ■—
3. Svíþjóð 67
4. Frakkland 66
5. Noregur 65
6. Sviss 65
7. ísland 63
8. Holland 59
9. Belgía 53
10. Spánn 53
11. Tékkóslóvakía 47
12. ísrael 45
13. írland 44
14. Danmörk 41
15. Þýzkaland 41
16. Líbanon 40
17. Pólland 40
18. Portúgal 36
19. Grikkland 30
20. Finnland 24
ar merkingar um alla vegi
svo skýrar, að ekki þarf að
villast hafi maður athyglina
í lagi. Ég hef áður ekið við
hægri umferð og verð að
segja, a’ð mér finnst sá akst-
ursmáti ekki verri.
— Hjálparsveitir æskufólks
hafa verið hér á förnum vegi
ailt fram til dagsins í gær, en
þeirra hlutverk var að leið-
beina vegfarendum, lentu þeir
í vandræðum. Hins vegar hef-
ur áróður verið gífurlegur fyr
ir breytingunni og upplýsing-
ar um það hvernig beri að
haga sér í umferðinni rignt
yfir fólk og má eflaust telja,
að það hafi haft mjög góð
áhrif. T. d. hafa krakkamir
fengið mjög mikla fræðslu í
skólanum, útvarpi, sjónvarpi
og blöðum.
— Nei, erfiðleikarnir eru
yfirstíganlegir og heyrt hef
ég álit manna, sem segja áð
H-umferð sé þægilegri, en
hve mikið er til í því, veit ég
ekki, sagði Einar Gretar að
lokum.
í kvennaflokki er staðan þessi
hjá efstu sveitunum.
1. Ítalía 49 stig
2. Frakkland 45 —
3. Svíþjóð 43 —
4. Bretland 39 —
STAKSTEINAR
Geigvænlegt ástand
Ástandið í skólamálum okkar
íslendinga er að sumu leyti
geigvænlegt. Talið er að um
12% af hyerjum árgangi íslenzks
æskufólks hefji nú menntaskóla-
nám og að um 10% ljúki stúd-
entsprófi. Verulegur hluti þeirra,
sem ljúka stúdentsprófi hefja
aldrei háskólanám eða ljúka þvi
ekki. Til samanburðar má geta
þess, að 35% af hverjum árgangi
sænsks æskufólks ljúka stúd-
entsprófi og skv. áætlunum sem
gerðar hafa verið munum við ná
þvi marki í skólasókn unglinga
á aldrinum 16—18 ára 1980, sem
Svíar ná 1970. Þetta er stóral-
varlegt mál og sýnir að hættu-
leg veila er í skólakerfi okkar.
Á sama tíma og aðrar þjóðir
leggja sig fram um að auka
menntun æskufólks, einfaldlega
vegna þess, að nútímaþjóðfélag
byggist fyrst og fremst á mennt-
uðu fólki, er augljóst að við ís-
lendingar beinlínis vinnum gegn
því að íslenzkt æskufólk leggi
fyrir sig langskólanám. Ef til
vill vinnum við ekki vísvitandi
gegn því, en greinilegt er að
kerfið er slíkt að það er hemill
á skólagöngu æskufólks hér á
landi.
Landsprófið
Enginn vafi er á því, að
landsprófið er stærsti þröskuld-
ur í vegi fyrir langskólanámi
æskufólks hérlendis. Það skal
hiklaust fullyrt, að landsprófið
er enginn mælikvarði á það
hvort ung stúlka eða ungur pilt-
ur hefur hæfileika tU að bera
til þess að ljúka stúdentsprófi
eða háskólaprófi. Á þeim aldri,
sem landsprófið er tekið, er
margt sem glepur hugann og
áhugamálin mörg önnur en nám
ið sjálft. Margir munu þekkja
af eigin raun, þau vonbrigði,
sem af því eru síðar á ævinni
að viðkomandi lauk ekki lands-
prófi en i okkar skólakerfi er
það landsprófið, sem yfirleitt
sker úr um það hvort nemandi
þykir hæfur tU menntaskóla-
náms og síðar háskólanáms. Sá
grunur læðist einnig að, að hús-
næðisskortur menntaskóla okk-
ar hafi ef til vill haft einhver
áhrif í þá átt að þyngja lands-
prófið. Við verðum að gera
okkur grein fyrir því nú þegar,
að sú skammsýni, sem fram
kemur í vali þess takmarkaða
hóps æskufólks, sem nú á kost
á Iangskólanámi í okkar landi
á eftir að valda okkur veruleg-
um erfiðleikum á næstu áratug-
um, einfaldlega vegna þess að
við munum ekki eiga á að skipa
nægilega velmenntuðu fólki tii
þess að halda uppi Ufskjörum
til jafns við aðrar þjóðir, sem
nú Ieggja áherzlu á að mennta
sína æsku, meðan við setjum
hina ótrúlegustu hemla á
menntun okkar æsku.
Róttæk breyting
Hér verður að koma til rót-
tæk breyting þegar í stað.
Landsprófið — hemillinn á
menntun íslenzks æskufólks
verður að hverfa. f stað þess að
loka dyrum æðri menntastofn-
anna fyrir æsku fslands eigum
við að opna þær upp á gátt,
stuðla að því að íslenzk æska
hljóti þá menntun, sem fsland
framtíðarinnar þarf á að halda,
leggja áherzlu á, að sem allra
flestir íslenzkir æskumenn
leggi stund á menntaskólanám,
og háskólanám. Við teljum okk-
ur með bezt menntuðu þjóðum
í heimi. Það er hættulegur mis-
skilningur. Við erum að dragast
aftur úr. Æskufólk annarra
landa er að mörgu leyti betur
menntað en okkar æska. Hér
duga engin vettlingatök. Burt
með hömlurnar á menntunar-
I þörf íslenzku þjóðarinnar.