Morgunblaðið - 06.10.1967, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 6. OKT. 1987

Útgefandi: Hf. Arvakur, R'eykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar; Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Jphannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri: Björn Jóhannsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla: Aðaistræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar: Aðalstræti 6. Símf 22-4-80.
í lausasölu: Kr. 7.00 eintakið.
Áskriftargjald kr. 105.00 á mánuði blnanlands.
SAMEINUÐU ÞJÓÐ-
IRNAR OG FRAM-
í KVÆMDA VALDIÐ
Dæða Emils Jónssonar, ut-
anríkisráðherra, á Alls-
herjarþingi Sameinuðu þjóð-
anna í fyrradag verðskuldar
fyllstu athygli. Utanríkisráð-
herra setti fram í ræðu þess-
„ ari á afdráttarlausan og glögg
an hátt afstöðu íslands til
helztu deilumála á alþjóða-
vettvangi um þessar mundir
og er vissulega fengur að því,
að afstaða íslands til hinna
erfiðustu deilumála hefur
verið rakin svo glögglega.
Sérstaka athygli vekur sá
kafli í ræðu Emils Jónssonar,
þar sem rætt er um skort
Sameinuðu þjóðanna á fram-
kvæmdavaldi og samlíking
hans við fyrstu ár íslands-
byggðar. Utanríkisráðherra
sagði m. a.:
„Það virðist jafnan fara
svo, bæði hjá samtökum og
jafnvel einnig hjá þjóðum, að
því aðeins eiga þau fyrir sér
lífvænlega framtíð, að fram-
kvæmdavaldið sé í lagi.
«, Ég minnist í því sambandi
míns eigin lands. Þar var lýð-
ræðisríki stofnað fyrir 1000
árum rúmum, árið 930. Þjóð-
þingið hafði löggjafarvald og
dómsvald, en ekkert fram-
kvæmdavald á vegum ríkis-
ins var til.
Gallarnir við þetta fyrir-
• komulag sögðu fljótt til sín.
Ættarhöfðingjar söfnuðu um
sig liði, og sættu sig ekki
við lýðræðislega uppkveðna
dóma, heldur gripu til sinna
ráða í skjóli þess valds, sem
þeir höfðu á bak við sig, hver
og einn. Framkvæmdavald
skorti til þess að fylgja eftir
löglegum samþykktum þings-
ins. Niðurstaðan varð svo sú,
að þetta þjóðskipulag leystist
tiltölulega fljótt upp vegna
innbyrðis deilna, og lokin
urðu þau, að sjálfstæði þjóð-
arinnar var að engu gert, og
hún varð öðrum þjóðum háð
um aldir. Sjálfsagt hefði saga
þjóðar minnar orðið önnur,
ef vald hefði verið til í land-
inu, sem hefði getað komið í
veg fyrir innbyrðis deilur og
fylgt fram löglegum, lýðræð-
islegum samþykktum þings-
’ ins. Ekki skorti þó fullkomna
laga og dómaskipan.
En því kemur mér þetta í
hug, að mér virðist ástandið
hjá Sameinuðu þjóðunum
vera ekki ósvipað að þessu
leyti, því sem var á íslandi
fyrir 800—900 árum. Samein-
uðu þjóðirnar gera ályktanir
og framkvæmdastjórn þeirra
ber fram tillögur, sem deilu-
aðilar hafa að engu, og gæti
því eins farið og ég hef nú
lýst, að gerðist í fyrndinni á
okkar landi.“
Það hefur komið æ betur í
ljós í starfi Sameinuðu þjóð-
anna, á undanförnum árum,
að skortur þeirra á nauðsyn-
legu valdi til þess að fylgja
fram samþykktum sínum og
ákvörðUnum, hefur orðið til
þess að áhrifa hinna Samein-
uðu þjóða gætir ekki sem
skyldi við lausn alþjóðlegra
deilumála.
Óneitanlega eiga stórveldin
hér töluverða sök, þau hafa
einungis virt ákvarðanir og
vilja Sameinuðu þjóðanna, ef
það hefur verið þeim í hag,
annars ekki. En frammi fyrir
hinum alvarlegustu átökum
hafa Sameinuðu þjóðirnar
staðið áhrifalausar og mátt-
lausar vegna þess, að þær
hafa ekki haft aðstöðu til þess
að fylgja vilja sínum fram.
Þess vegna eru orð utanríkis-
ráðherra íslands um þetta
mál vissulega tímabær, og
samlíking hans við atburði úr
okkar eigin sögu mjög athygl-
isverð.
SMÁÞJÓÐIR OG
FRIÐARGÆZLA
TjU til vill eiga engar þjóðir
heims jafn mikið undir
því komið, að völd og áhrif
Sameinuðu þjóðanna í al-
þjóðadeilum aukist, og smá-
þjóðirnar víðsvegar um heim.
Stórþjóðirnar geta farið sínu
fram, ef þeim bíður svo við
að horfa en smáþjóðirnar
ekki.
í framhaldi af ummælum
utanríkisráðherra íslands á
Allsherjarþingi Sameinuðu
þjóðanna, um skort á fram-
kvæmdavaldi samtakanna
hlýtur að vakna sú spurn-
ing, hvort smáþjóðirnar eigi
að leggja fram aukið fjár-
magn til friðargæzlu á vegum
þessara alþjóðasamtaka.
Við íslendingar höfum t.d
engin útgjöld af vörnum land
ins eða öðrum herbúnaði og
spurning er, hvort við eigum
að bjóða fram aukna þátttöku
í kostnaði við friðargæzlu
Sameinuðu þjóðanna, að því
tilskyldu, að aðrar smáþjóðir
um heim allan geri slíkt hið
sama og taki saman höndum
um að efla framkvæmdavald
þessara samtaka. Jafnframt
er hugsanlegt, að slíkar frið-

UTAN ÚR HEIMI

Kemst Japan í röö vold-
ugustu störveldanna?
HVENÆR sem er getur
þriðja stórveldið komið
fram. Það er ekki víst að
það verði sameinuð Vest-
ur-Evrópa eða Kína, held-
ur Japan. Þetta land, sem
hefur um 100 mlHj. íbúa,
vinnur þegar meira stál á
hvem íbúa hlutfallslega
en Bretland. Þar eru not-
aðir fleiri rafeindaheilar
en í nokkru öðru landi
nema Bandaríkjunum. í
Japan er smíðaður helm-
ingur þeirra skipa, sem
smiðuð eru í heiminum.
Fjárfesting þar er helm-
ingi meiri miðað við þjóð-
arframleiðslu en í Bret-
landi eða Bandaríkjunum
og þjóðartekjur þess vaxa
um fjórum sinnum hraðar.
Herafli landsins er lítill
og áhrif þess í heimsmál-
um frá 1945 hafa verið
næstum engin — þar til
nú fyrir skömmu.
Það er þessi undarlegi mun-
ur efnahagslegs og pólitíisks
mikilvægis, sem er orsök
ferðalags japanska forsætis-
ráðherrans, Eisaku Satos, um
Asíu. Hann hóf ferð sína með
því að fara til Fonmósu í byrj-
un september og hann er bú-
inn að heimsækja Burma,
Malasíu, Singapore, Thailand
og Laos. Nú í október mun
hann fara til Indónesíu, Ástra
líu, Nýja-Sjálands, Filipseyja
og Suður-Víetnam. í nóvem-
ber fer hann til Bandaríkj-
anna.
Enginn japanskur ieiðtogi
hefur farið í jafn umfangs-
mikil ferðalög til svo margra
landa eftir styrjöldina eða
reyndar nokkru sinni fyrr.
Enda þótt það sé látið í ljós á
allan hátt, að tilgangurinn
með ferðalagi Satos sé í fyllsta
máta vinsamlegur, þá beinir
ferðalag hans engu að síður
atíhygli manna að þeirri stað-
reynd, að Japan stendur á
mörkum þess að verða öflugt
stórveldi.
Þetta kann að skapa ótta á
meðal nágranna Japans í
Asíu með tilliti til þess, að
saga Japans í hálfa öld fyrir
194!5 greinir frá slíkri árásar-
tilhneigingu, að vel má jafna
við feril Þjóðverja í Evrópu
fram til 1945. Eftir heim-
styrjöldina síðari hafa ríkis-
stjórnir Japans verið næstum
óeðlilega hikandi við að sýna
Eisaku Sato,
forsætisráðherra Japans.
getu lands síns á alþjóðavett-
vangi. Það hefur einnig verið
þeim styrkur, að árið 1947, áð-
ur en Bandaríkjamenn fóru
að líta á Japan sem virki
gegn kommúnismanum,
sviptu þeir landið rétti til
þess að hafa eigin her. Þetta
hefur haft það í för með sér,
að nú hefur Japan her, sem
er um 250.000 mannis, og get-
ur það ekki talizt mikið mið-
að við svo fjölmenna þjóð.
Það sem aftur á móti skap-
ar ótta á meðal nágranna-
ríkja Japans — einkum í
hínni gömllu nýlendu þess,
Suður-Kóreu — eru efna-
hagslegir yfirburðir þess.
Minni lönd Asíu hafa brýna
þörf fyrir japanskt fjármagn,
en óttast uim leið afleiðingarn-
ar af því að fá það.
Helzta ástæðan fyrir þessu
á rót sína að rekja til tveggja
þátta í efnahagsmálum Jap-
ans heima fyrir. Hinn fyrri er
sá, að með hverju ári eykst
sá hluti þjóðartekna Japans,
sem hinn fjármagnsfreki
stóriðnaður þeirra aflar. Eins
og sakir standa byggist þessi
iðnaður að nokkru leyti á
minni fyrirtækjum, sem fram
leiða hluti, sem notaðir eru í
stórframleiðslu stærri fyrir-
fyrir þau að halda því áfram.
Japönsku stórfyrirtækin hafa
því hug á því nú að fá þessa
smærri ihluti í framleiðslu sína
frá öðrum löndum Suðaustur-
Asíu og kunna því að stofna
fyrirtæki þar í þessum til-
gangi, sem verði í tengslum
við móðurfyrirtæki sín. Með
þessu kann hins vegar að fara
svo, að Japanir verði ásakaðir
um nýlendustefnu.
Hin orsökin er sú, að Suð-
austur-Asía er að verða mikil
vægari útflutningsmarkaður
fyrir hinar nýrri framleiðslu-
vörur Japans en hinar eldri.
Hvað snertir ýmsar tækni-
vörur, er framleiðsla Japans
enn á þroskastigi. Það er vit-
að, að gæðiþessa varnings eru
ekki hin sömu og sams konar
varnings frá Bandaríkjunum
og að hann er því ekki seljan-
legur þar. Framleiðsla þessa
varnings í Japans þarfnast
nokkurs uppvaxtartíma og
uppvaxtarmarkaða, og það er
einmitt í þessu sambandi,
sem möguleikarnir eru helzt
fyrir hendi í Suðaustur-Asíu.
Þetta allt hefur í för með
sér nýja möguleika fyrir
Japani, en einnig nýjar hætt-
ur. Hingað til hafa þeir farið
að líktog maður, sem forðast
að falla niður úr ísnum, með
því að stíga ekki út á hann.
Japanir verða að geta sýnt
fram á, að þegar þeir tala um
samvinnu Asíuríkja, þá eigi
þeir við annað en það, sem
kom í ljós, að varð úr hinni
svonéfndu „sameiginlegu vel-
ferð“ Asíuríkja 1942,.
„Sólin hons Kidds míns“
Eiginkonn hons komin frarn?
argæzlusveitir yrðu að veru-
legu leyti byggðar upp af
þegnum smáþjóða, sem ekki
eiga jafnmikilla og víðtækra
hagsmuna að gæta og stór-
þjóðirnar.
Þessi hugmynd er vissu-
lega þess verð, að hún verði
athuguð gaumgæfrlega, því að
ábyrgð smáþjóðanna er sízt
minni á alþjóðavettvangi en
hinna stærri og raunar eru
smáþjóðirnar líklegri til þess
að stuðla að friðsamlegu
ástandi í heiminum en að
minnsta kosti sumar stórþjóð-
anna.
Phioeni, Arizona, 4. okt., Ap.
KONA nokkur, Elslie Demon-
tollin að nafni, kom í dag
fram í Kidð-réttarhöldunum
írægu. Kidd hafði ánafnað'
þeim, er sannað gæti ttlveiru
sálarinnar 250.000 dölum. Dem
ontollin kveðsít veiria eigin-
kona Kidds, og á þar af leið-
andi allan rétt á erfðafénu.
Jaimeis Kidd var sérvitur
námaimaður. sem hvarf fyrir
18 áruim upp í fjölluin, en
þangað fór hann oft í gutlleit,
að eigin sögn. DefnontoHim
segir, að hún hafi átt barn
með Kidd árið 1937 og þegar
eftir fæðíngiu barnsins hafi
Kidd yfirgefið sig, en komið
til hennar á mánaðarfresti.
f erfðaskrá sinini sagði Kidd,
að hanm hefði aldrei verið
kvæntur né ætti neina erf-
ingja. Demontollin sagði fyrir
réttinum, að Kidd hefði aldrei
reynt neitt til að fá skilnað.
Sagði hún, að hann hefði
stundum sent henni peningia,
en aldrei meira en 100 dali í
einu. Rétturinn í Fhtaemix
miuin gera út um þetta eim-
kenniileiga erfðafjármál núna